Pamangkot sang Amon mga Bumalasa

Ginsambit sang Kasulatan ang “tolon-an ni Jaser” kag ang “Tolon-an sang Mga Inaway sang GINOO.” (Jos. 10:13; Num. 21:14) Ining duha ka tulun-an indi makita sa kanon sang Biblia. Indi ayhan inspirado ini nga mga sinulatan nga nadula sang ulihi?

Wala gid sing basihan nga ining duha ka tulun-an inspirado nga ginsulat kag nadula sang ulihi. May pila ka sinulatan nga ginsambit ang inspirado nga mga manunulat sang Biblia. Ang iban sini mahimo nangin bahin sang Biblia pero ang termino nga gingamit indi na pamilyar sa mga bumalasa karon. Halimbawa, ang 1 Cronica 29:29 nagsambit sang “Maragtas ni Samuel nga manugpanan-aw,” “Maragtas ni Natan nga manalagna,” kag “Maragtas ni Gad nga manugpanan-aw.” Ining tatlo mahimo nagapatuhoy sa mga tulun-an nga kilala naton karon subong 1 kag 2 nga Samuel, ukon ayhan ang tulun-an sang Mga Hukom.

Sa pihak nga bahin, may pila ka tulun-an nga pareho ang ngalan sa mga tulun-an sang Biblia, apang indi bahin sang Biblia. Mahimo naton ini mailustrar sa apat ka tulun-an sadto: “Tolon-an sang mga Maragtas sang mga Hari sang Juda,” “Tolon-an sang mga Hari sang Juda kag Israel,” “Tolon-an sang mga Hari sang Israel,” kag “Tolon-an sang mga Hari sang Israel kag Juda.” Bisan pa ini nga mga ngalan daw pareho gid sa mga ngalan sang mga tulun-an sa Biblia nga 1 Mga Hari kag 2 Mga Hari, ining apat ka tulun-an indi inspirado kag wala sa kanon sang Biblia. (1 Hari 14:29; 2 Cron. 16:11; 20:34; 27:7) Mahimo nga sinulatan lang ini tuhoy sa kasaysayan nga matigayon sang panahon nga si manalagna Jeremias kag si Esdras nagasulat sang mga hitabo nga mabasa sa Biblia.

Huo, ang pila ka manunulat sang Biblia nagsambit ukon nagkuha sing impormasyon sa mga sinulatan sang kasaysayan ukon mga dokumento nga indi inspirado apang matigayon sadto. Ang Ester 10:2 nagsambit tuhoy sa “Tolon-an sang mga Maragtas sang mga hari sang Media kag Persia.” Sing kaanggid, agod mahanda ang iya Ebanghelyo, “nausisa [ni Lucas] sing sibu ang tanan nga butang sugod sa ginsuguran.” Mahimo ang iya buot silingon amo nga gin-usisa niya ang mga sinulatan nga matigayon sadto samtang ginatipon niya ang listahan sang katigulangan ni Jesus nga mabasa naton sa iya Ebanghelyo. (Luc. 1:3; 3:23-38) Bisan pa nga ang mga rekord nga ginbasihan ni Lucas indi inspirado, ang iya Ebanghelyo inspirado. Kag ini nga Ebanghelyo mapuslanon gihapon para sa aton.

Ang duha naman ka tulun-an nga ginsambit sa pamangkot—ang “tolon-an ni Jaser” kag ang “Tolon-an sang Mga Inaway sang GINOO”—mahimo mga dokumento nga matigayon sadto apang indi inspirado. Bangod sini, wala gintipigan ni Jehova ini nga mga dokumento. Ang pagsambit sang Biblia sa sini nga tulun-an amo ang rason kon ngaa may mga iskolar nga nagsiling nga koleksion ini sang mga binalaybay ukon mga ambahanon tuhoy sa mga pagpakig-away sang Israel. (2 Sam. 1:17-27) Ang isa ka ensiklopedia sa Biblia nagsiling nga ini nga mga tulun-an mahimo nga “kilala nga koleksion sang mga binalaybay kag ambahanon nga ginpreserbar sang propesyonal nga mga manug-amba sang Israel sadto.” Bisan gani ang mga lalaki nga gingamit sang Dios nga manalagna nagsulat man kon kaisa sang mga rekord nga wala gin-inspirar ni Jehova ukon wala ginlakip sa Kasulatan nga ‘mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong sa mga butang,’ sa aton tion sa karon.—2 Tim. 3:16; 2 Cron. 9:29; 12:15; 13:22.

Indi kita dayon magsiling nga ang pila ka tulun-an inspirado bangod lamang ginsambit ini sa Biblia kag ginkuhaan sang impormasyon. Apang gintipigan ni Jehova ang mga sinulatan nga nagaunod sang “polong sang aton Dios,” kag ini “nagapadayon sa gihapon.” (Isa. 40:8) Huo, ang ginpili ni Jehova nga ilakip sa 66 ka tulun-an sang Biblia nga yara sa aton amo gid ang aton kinahanglan agod ‘may ikasarang kita, kag nasangkapan sing bug-os para sa tagsa ka maayong buhat.’—2 Tim. 3:16, 17.