Pag-atipan sa mga Tigulang
“Mga anak, maghigugma kita, indi paagi sa pulong ukon paagi sa dila, kundi paagi sa buhat kag kamatuoran.”—1 JUAN 3:18.
1, 2. (a) Ano nga mga kabudlayan ang ginaatubang sang madamo nga pamilya, kag ano nga mga pamangkot ang nagautwas? (b) Paano maatubang sang mga ginikanan kag kabataan ang mga kabudlayan sa pagbag-o sang mga kahimtangan?
MAKAPASUBO gid pamensaron nga ang imo mga ginikanan, nga sadto mabaskog kag mabakod, indi na makasarang sa pag-atipan sa ila kaugalingon. Ayhan natumba kag nabalian si Nanay ukon si Tatay nila, nagaulianon kag nagatalang, ukon may malubha nga balatian. Kag may isa pa gid ka problema. Mahimo nga nabudlayan ang mga tigulang sa pagbaton nga limitado na ang ila mahimo bangod sang katigulangon ukon iban pa nga kahimtangan. (Job 14:1) Ano ang aton mahimo? Paano sila maatipan?
2 Ang isa ka artikulo parte sa pag-atipan sa mga tigulang nagsiling: “Mabudlay istoryahan ang tuhoy sa pagtigulang, pero ang pamilya nga nagahinun-anon kag nagasugtanay sa mga plano mahimo nga indi mabudlayan ano man ang matabo.” Mapabaloran gid ina nga pag-istoryahanay kon batunon naton nga indi malikawan ang mga kabudlayan sa pagtigulang. Pero makahimo gihapon kita sing mga preparasyon kag abanse nga mga desisyon. Binagbinagon naton kon paano makakooperar sing mahigugmaon ang mga pamilya para maatubang ang pila ka kabudlayan.
PAGHANDA PARA SA“MALAUT NGA MGA ADLAW”
3. Ano ang puede himuon sang mga pamilya kon nagakinahanglan na sing dugang nga bulig ang ila mga ginikanan? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)
3 Magaabot ang tion nga ang kalabanan nga tigulang indi na makasarang sa pag-atipan sa ila kaugalingon, kag kinahanglan nila ang pila ka bulig. (Basaha ang Manugwali 12:1-7.) Kon matabo ini, sila kag ang ila hamtong nga mga kabataan dapat magpamat-od kon ano nga pag-atipan ang pinakamaayo kag kon ano ang ila masarangan. Maalamon gid nga magmiting ang pamilya para istoryahan ang parte sa pagbuligay, mga kinahanglanon, kag mga pamaagi sa pag-atipan. Ang tanan nga nadalahig, ilabi na ang mga ginikanan, dapat magprangka sang ila ginabatyag kag solusyonan ini suno sa kon ano ang masarangan. Mahimo nila istoryahan kon bala puede man nga buligbuligan lang ang mga ginikanan kag indi na kinahanglan nga magsaylo sing balay. * Ukon mahimo nila binagbinagon kon ano ang masarangan sang kada miembro sang pamilya para makabulig. (Hulu. 24:6) Halimbawa, ang pila mahimo makasarang sa pag-atipan adlaw-adlaw samtang ang iban naman makahatag sing mas daku nga kuarta. Dapat batunon sang kada isa nga may katungdanan sila; pero ina nga katungdanan mahimo magbag-o sa pagligad sang tion kag mahimo binagbinagon ang pagbuslanay sang pila ka obligasyon.
4. Sin-o ang mapangayuan sing bulig sang mga miembro sang pamilya?
4 Sa pag-atipan sa imo mga ginikanan, tinguhai nga mahibaluan kon ano gid ang ila kahimtangan. Kon magalala pa ang ila balatian, hibalua kon ano ang posible nga matabo sa palaabuton. (Hulu. 1:5) Magkadto sa mga ahensia sang gobierno nga may mga serbisyo para sa mga tigulang. Hibalua kon ano ang ginatanyag sa komunidad para mangin mas mahapos kag epektibo ang pag-atipan sa ila. Bangod sa posible nga mga pagbag-o sang kahimtangan sang inyo pamilya, mahimo nga masubuan ka, makulbaan, kag maligban. Isugid ang imo ginabatyag sa imo masaligan nga abyan. Labaw sa tanan, iula ang imo tagipusuon kay Jehova. Hatagan ka niya sing kalinong sa hunahuna nga kinahanglan mo para maatubang ang bisan ano nga sitwasyon.—Sal. 55:22; Hulu. 24:10; Fil. 4:6, 7.
5. Ngaa maalamon nga magtipon na nga daan sing impormasyon parte sa mga pamaagi sang pag-atipan sa mga tigulang?
5 Ang pila ka tigulang kag ang ila pamilya nagatipon na nga daan sing impormasyon parte sa mga pamaagi sang pag-atipan. Halimbawa, mahimo nila hibaluon kon bala praktikal nga mag-istar ang ginikanan sa iya bata, mag-istar sa isa ka pasilidad para sa mga tigulang, ukon iban pa nga pamaagi sa ila lugar. Nakita na nila ang potensial nga ‘kabudlayan kag kasubo’ kag ginahandaan ini. (Sal. 90:10) Madamo nga pamilya ang wala nagaplano, amo nga napilitan sila nga magdesisyon sing padasudaso kon mag-utwas ang kabudlayan. Ang isa ka eksperto nagsiling nga sa masami indi ini ang pinakamaayo nga tion sa paghimo sing desisyon. Kay sa amo sini nga mga kahimtangan, mahimo nga indi na mapahamtang ang pamilya kag mahimo nga magbinaisay sila. Pero paagi sa abanse nga pagplano, mangin indi tanto kabudlay ang pag-atubang sa mga pagbag-o.—Hulu. 20:18.
Ang pamilya mahimo magmiting kon paano atipanon ang mga ginikanan (Tan-awa ang parapo 6-8)
6. Ngaa makabulig gid nga istoryahan kon paano atipanon ang mga ginikanan kon magtigulang sila?
6 Mahimo nga masaw-ahan ka sa pagpakig-istorya sa imo mga ginikanan parte sa pagbag-o sa ila puluy-an kag sa posibilidad nga pagsaylo sing ilistaran. Pero madamo ang nagasiling nga makabulig gid ini sa ulihi. Ngaa? Bangod mas mahapos ang pag-istorya parte sa mabudlay nga mga butang, pagpamati sing matinahuron, kag paghimo sing praktikal nga mga plano antes mag-utwas ang problema. Kon matawhay ang pag-istoryahanay kag mahambal sang mga miembro sang pamilya ang ila mga gusto, magasuod pa gid sila sa isa kag isa kag madumduman nila ang ila pagpalanggaanay subong pamilya. Bisan pa gusto sang mga tigulang nga magkinaugalingon tubtob posible, may mga benepisyo gid ang pagpakig-istorya sa ila kabataan kon ano nga sahi sang pag-atipan ang gusto nila sa ulihi.
7, 8. Ano ang kinahanglan istoryahan sang pamilya, kag ngaa?
7 Mga ginikanan, sa tion sang pag-istoryahanay, pahibalua ang inyo pamilya sang inyo mga gusto, pila ang masarangan ninyo nga magasto, kag gusto nga pag-atipan. Paagi sini makahimo sila sing nagakaigo nga mga desisyon sa tion nga indi na kamo makasarang. Gusto gid nila tahuron ang inyo mga luyag kag ang inyo gusto nga magkinaugalingon tubtob posible. (Efe. 6:2-4) Halimbawa, ginapaabot mo bala nga paistaron ka sang imo bata sa ila balay, ukon lain ang imo gusto? Mangin realistiko kag batuna nga indi tanan nga miembro sang pamilya may pareho sa imo sing pagtamod, kag ang tanan—ginikanan kag kabataan—nagakinahanglan sing tion sa pagbag-o sang hunahuna.
8 Dapat nga kumbinsido ang tanan nga mahimo malikawan ang mga problema paagi sa pagplano kag pag-istoryahanay. (Hulu. 15:22) Nalakip sa sina ang pagbinagbinag parte sa pagpabulong kag kon ano ang imo pilion. Ang mga punto nga nasulat sa DPA nga ginagamit sang mga Saksi ni Jehova amo ang kinahanglan istoryahan sa sina nga tion. Ang kada isa may kinamatarong nga mahibaluan kon ano nga pagpabulong ang matigayon, kag kon bala batunon niya ini ukon indi. Ang DPA magasugid sang gusto sang tawo parte sa sini. Ang pagtangdo sang health care representative (kon legal kag ginabaton) magapat-od nga ang isa nga masaligan magahimo sing nagakaigo nga mga desisyon nga kinahanglanon. Mas maayo nga ang mga tigulang, mga nagatatap sa ila, kag ang ila health care representative may kopya sini nga dokumento engkaso kinahanglanon ini. Ang pila nagatago sina nga mga kopya upod sa ila testamento kag iban pa nga importante nga dokumento parte sa insurance, kuarta sa bangko, mga kontak sa mga ahensia sang gobierno, kag iban pa.
PAG-ATUBANG SANG NAGABAG-O NGA MGA KAHIMTANGAN
9, 10. San-o nagakinahanglan sing dugang nga bulig ang mga ginikanan?
9 Sa madamo nga kahimtangan, ang mga ginikanan kag kabataan nagadesisyon nga tugutan ang mga tigulang nga magkinaugalingon tubtob ginatugot sang ila kahimtangan. Mahimo nga makasarang pa sila magluto, manglimpyo, magpabulong, kag indi pa ulianon. Gani mapasalig nila ang ila kabataan nga indi na sila kinahanglan nga buligan sa tanan nila nga ginahimo kada adlaw. Pero pagligad sang mga tion, kon magluya na ang mga ginikanan, ayhan indi na sila makapamalaklon, ukon malipaton na, mahimo nga kinahanglan na sila buligan sang ila kabataan.
10 Ang pagsalasala, depresyon, pagpalamungol, pagburon sang panan-aw, pagkamalipaton, kag indi na makontrol nga pagpangihi ukon pagpamus-on mahimo nga bangod sa katigulangon. Kon matabo ini, maayo nga ipabulong dayon sila. Sa umpisa pa lang sini nga mga problema, dapat nga ipabulong na sila. Mahimo nga magmatumato sa sini ang mga kabataan. Maabot man ang tion nga sila na ang magahimo sang mga butang nga ginahimo sadto sang ila mga ginikanan. Para maatipan gid sing maayo ang mga ginikanan, ang kabataan mahimo nga mangin ila kabulig, sekretaryo, drayber, kag iban pa.—Hulu. 3:27.
11. Ano ang puede himuon para indi tanto mabudlayan ang mga ginikanan sa mga pagbag-o?
11 Kon indi na mag-ayo ang imo mga ginikanan, mahimo kinahanglan bag-uhon ang pag-atipan sa ila ukon ang ila ginaistaran. Mas mahapos magpasibu ang mga ginikanan kon gamay lang nga pagbag-o ang himuon. Kon malayo ang imo ginaistaran sa imo mga ginikanan, indi ayhan bastante na nga bisitahan sila sing regular sang isa ka Saksi ukon kaingod kag dayon pahibal-on niya ang isa sa mga anak parte sa kahimtangan sang ila mga ginikanan? Nagakinahanglan lang bala sila sing bulig sa pagluto kag pagpaninlo? Ang diutay bala nga pagbag-o magalikaw sa ila sa katalagman kag magapahapos sang ila pagsinalayo, pagpaligo, kag iban pa nila nga ginahimo? Ayhan gusto sang mga tigulang nga may makadto lang sa ila balay para mag-atipan sa ila agod may kahilwayan man sila. Pero kon delikado nga mag-isahanon sila, mas maayo kon may permanente nga magatatap sa ila. Ano man ang kahimtangan, hibalua kon ano nga mga serbisyo ang matigayon sa inyo lugar. *—Basaha ang Hulubaton 21:5.
KON PAANO NASOLBAR SANG PILA ANG KABUDLAYAN
12, 13. Paano ang hamtong nga kabataan nga malayo sa ila mga ginikanan makapadayon sa pagpadungog kag pag-atipan sa ila?
12 Gusto sang mahigugmaon nga kabataan nga mangin komportable ang ila mga ginikanan. Mangin matawhay ang hunahuna sang mga kabataan kon mahibaluan nila nga ginaatipan ang ila mga ginikanan. Apang bangod sang pila ka obligasyon, madamo nga hamtong nga kabataan ang malayo sa ila mga ginikanan. Kon amo sini ang kahimtangan, ang pila nagabakasyon para makabisita kag makabulig sa pagtatap sang ila mga kinahanglanon, nga nagahimo sing mga buluhaton nga indi na masarangan sang mga ginikanan. Ang regular nga pagtawag—kon posible adlaw-adlaw—pagsulat, ukon pag-e-mail nagapasalig sa mga ginikanan nga palangga mo gid sila.—Hulu. 23:24, 25.
13 Ano man ang kahimtangan, kinahanglan mo mahibaluan kon ano nga mga pag-atipan ang kinahanglan sang imo mga ginikanan adlaw-adlaw. Kon malayo ka sa ila kag mga Saksi ang imo mga ginikanan, mahimo ka makig-istorya sa mga gulang sang ila kongregasyon, kag mamangkot kon ano ang ila mapanugda. Kag indi pagkalimti nga ilakip ini tanan sa imo mga pangamuyo. (Basaha ang Hulubaton 11:14.) Bisan pa indi Saksi ang imo mga ginikanan, pat-od nga gusto mo gid ‘tahoron ang imo amay kag ang imo iloy.’ (Ex. 20:12; Hulu. 23:22) Pero indi pareho ang desisyon sang tanan nga pamilya. Ginapaistar sang iban ang ila tigulang nga ginikanan upod sa ila ukon malapit sa ila balay. Pero, indi ini pirme posible. Mas gusto sang pila ka ginikanan nga indi maglumon sa pamilya sang ila hamtong nga kabataan; mas gusto nila magkinaugalingon kag indi magpabug-at. Ang pila may kuarta kag mahimo nga gusto nila magbayad na lang sang manug-atipan.—Man. 7:12.
14. Ano ang mahimo nga mangin problema sang nagapangamot gid sa pag-atipan?
14 Sa madamo nga pamilya, ang halos nagatatap lang sa mga ginikanan amo ang bata nga malapit sa ila. Pero ang nagapangamot gid sa pag-atipan dapat mangin balanse sa paghatag sang mga kinahanglanon sang ila mga ginikanan kag sang ila pamilya. May limitasyon ang tion kag kusog sang kada isa. Kag mahimo nga magbag-o ang kahimtangan sang nagaatipan, amo nga kinahanglan binagbinagon liwat ang mga kahimusan. Madamo na bala katama ang responsibilidad sang isa ka miembro sang pamilya? Mahimo bala dugangan sang iban nga kabataan ang ila obligasyon, subong sang pagbulos sa pag-atipan?
15. Ano ang makabulig para indi masobrahan ka kapoy ang nagaatipan?
15 Kon sa tanan nga tion kinahanglan buligan ang tigulang nga ginikanan, posible nga masobrahan ka kapoy ang nagaatipan. (Man. 4:6) Luyag sang mahigugmaon nga kabataan nga himuon ang ila masarangan para sa ila mga ginikanan, pero ang sigesige nga pag-atipan mahimo nga mabudlay. Kon amo sini ang kahimtangan sang nagaatipan, kinahanglan nga mangin realistiko sia, ayhan mangayo sia sing bulig. Mahimo nga bastante na ang panalagsa nga bulig para indi magpadalidali sa pagdesisyon nga dal-on sa nursing home ang mga ginikanan.
16, 17. Ano ang mahimo nga mga kabudlayan sang kabataan samtang nagatatap sa ila tigulang nga mga ginikanan, kag paano nila ini maatubang? (Tan-awa man ang kahon nga “Nalipay sa Pag-atipan.”)
16 Makapaluya nga makita ang mga epekto sang pagtigulang sa imo pinalangga nga mga ginikanan. Kon kaisa, madamo nga manug-atipan ang nasubuan, nabalaka, napaslawan, naakig, nakonsiensia, ukon naugot pa gani. May tion nga makahambal sing masakit ang tigulang nga ginikanan ukon wala nagapasalamat. Kon matabo ina, indi dayon magbatyag. Ang isa ka eksperto sa hunahuna nagsiling nga kon naluyahan kita, dapat naton anay batunon nga nasakitan kita kag dayon tinguhai nga indi magbatyag sing negatibo sa aton kaugalingon bangod sa sini. Isugid ang imo nabatyagan sa imo tiayon, sa iban nga miembro sang pamilya, ukon sa masaligan nga abyan. Makabulig ini sa imo nga mahangpan ang imo ginabatyag kag magpabilin nga balanse.
17 Mahimo magaabot ang tion nga wala na sing kuarta ukon ikasarang ang pamilya para mapadayon ang pag-atipan sa ila pinalangga nga ginikanan sa ila balay. Mahimo nga kinahanglan sila dalhon sa nursing home. Ang isa ka Cristiano nga babayi halos adlaw-adlaw nga nagabisita sa iya iloy sa nursing home. Nagsiling sia: “Indi namon maatipan sing 24 oras si Mommy. Ang pagdala sa iya sa nursing home indi mahapos nga desisyon. Daw indi gid namon ini mabaton. Pero amo ini ang pinakamaayo para sa iya sa nabilin nga binulan sang iya kabuhi, kag nagpasugot sia sa sini.”
18. Sa ano makasalig ang mga nagaatipan sa ila mga ginikanan?
18 Ang mga responsibilidad sa pag-atipan sa mga ginikanan samtang nagatigulang sila mahimo nga komplikado kag mabudlay. Wala sing listahan sang eksakto nga mga solusyon parte sa pag-atipan sa ila. Pero, paagi sa maalamon nga pagplano, kooperasyon, maayo nga komunikasyon, kag labaw sa tanan, tinagipusuon nga pangamuyo, matuman mo ang imo mga responsibilidad sa pagpadungog sa imo pinalangga nga mga ginikanan. Sa paghimo sini, mangin malipayon ka kay nahibaluan mo nga ginatatap sila kag ginaatipan. (Basaha ang 1 Corinto 13:4-8.) Labaw sa tanan, makasalig ka nga mangin matawhay ang imo hunahuna kay ginapakamaayo ni Jehova ang mga nagapadungog sa ila mga ginikanan.—Fil. 4:7.
^ par. 3 Ang desisyon sang mga ginikanan kag kabataan mahimo nagadepende sa ila kultura. Sa pila ka lugar, kinaandan na kag mas gusto sang mga miembro sang pamilya nga mag-inupdanay sila sa isa ka balay ukon regular nga nagakitaay.
^ par. 11 Kon ang imo mga ginikanan nagaistar pa sa ila balay, pat-ura nga may mga yabi ang masaligan nga mga manug-atipan para makasulod sila sa balay kon may emerhensia.
