1, 2. Sin-o ang naghatag sa aton sing konsiensia, kag ngaa nagapasalamat kita nga may yara kita sini?

GINTUGA ni Jehova nga Dios ang mga tawo nga may kahilwayan sa pagpili. Ginhatagan sang Dios sing masaligan nga giya ang una nga lalaki kag babayi kag ang ila mga kaliwat sa ulihi. Amo ini ang konsiensia, ang pagbatyag kon ano ang husto kag sala. Kon gamiton naton ini sing nagakaigo, makabulig ini sa aton nga maghimo sing maayo kag malikawan ang paghimo sing malain. Gani ang aton konsiensia nagapamatuod nga ginahigugma kita sang Dios kag luyag gid niya nga mahiusa ang mga tawo sa paghimo sing maayo.

² Subong, may mga konsiensia gihapon ang mga tawo. (Basaha ang Roma 2:14, 15.) Bisan pa madamo ang naggawi nga supak sa mga talaksan sang Biblia, may pila gihapon ka indibiduwal nga nagahimo sing maayo kag nagalikaw sa malain. Bangod sa konsiensia, madamo ang wala naghimo sang sobra kalaut nga mga buhat. Hunahunaa kon daw ano pa gid kalain sang kalibutan kon ang tanan nga tawo wala sing konsiensia! Siguro makabati kita sing mas madamo pa gid nga kalainan. Gani nagapasalamat gid kita nga ginhatagan  sang Dios ang mga tawo sing konsiensia!

3. Ano ang benepisyo kon nahanas ang aton konsiensia?

³ Indi pareho sa iban, gusto sang mga alagad ni Jehova nga hanason ang ila konsiensia. Gusto nila nga pahanumdumon sila sang ila konsiensia kon ano ang mga talaksan sang Pulong sang Dios sa husto kag sala, ukon sa maayo kag malain. Ang nahanas sing maayo nga konsiensia may maayo gid nga impluwensia sa Cristianong kongregasyon. Pero, agod mahanas kag magamit naton ang aton konsiensia, indi lamang ihibalo ang kinahanglan. Gin-angot sang Biblia ang maayo nga konsiensia sa pagtuo kag gugma. Si Pablo nagsulat: “Ang katuyuan gid sini nga instruksion amo nga maghigugma kita nga may matinlo nga tagipusuon kag maayo nga konsiensia kag indi salimpapaw nga pagtuo.” (1 Tim. 1:5) Kon ginahanas naton ang aton konsiensia kag ginasunod ini, magadalom ang aton gugma kay Jehova kag magabakod ang aton pagtuo. Ang matuod, makita sa aton paggamit sang aton konsiensia kon daw ano kabakod ang aton espirituwalidad, kon ano ang kahimtangan sang aton tagipusuon, kag kon daw ano kabaskog ang aton handum nga pahamut-an si Jehova. Ginapakita gid sang aton konsiensia kon ano kita nga klase sang tawo.

4. Paano naton mahanas ang aton konsiensia?

⁴ Pero paano naton mahanas ang aton konsiensia? Ang panguna nga paagi amo ang regular nga pagtuon sa Biblia upod ang pangamuyo, pagpamalandong sa aton nabasa, kag pag-aplikar sini. Maathag nga indi lang ini paghibalo sang kamatuoran kag mga pagsulundan. Ang aton pagtuon sa Biblia dapat magbulig sa aton nga makilala pa gid si Jehova, kag mahibaluan ang iya personalidad, mga kinaiya, kag kon ano ang iya gusto ukon indi. Bilang resulta, ang aton konsiensia magahisanto sa mga dalanon ni Jehova nga Dios. Dapat ini magpahulag sa aton tagipusuon nga ilugon pa gid sia.

5. Ano ang binagbinagon naton sa sini nga artikulo?

⁵ Pero, mahimo kita mamangkot: Paano makabulig sa aton pagdesisyon ang nahanas sing maayo nga konsiensia? Paano naton matahod ang nabase sa konsiensia nga desisyon sang isa ka utod? Kag paano ang aton konsiensia magapahulag sa aton nga mangin makugi sa importante nga mga hilikuton? Samtang ginadumdom naton ini nga mga pamangkot, binagbinagon naton ang tatlo ka bahin sang aton kabuhi nga makabulig ang aton konsiensia: (1) pagpabulong, (2) kalingawan, kag (3) ministeryo.

6. Parte sa ano nagapamangkot ang iban nga dapat sila magdesisyon?

⁶ Ginapalig-on kita sang Biblia nga likawan ang makahalalit nga mga buhat kag mangin haganhagan sa pagkaon, pag-inom, kag sa iban pa. (Hulu. 23:20; 2 Cor. 7:1) Kon ginaaplikar naton ang mga prinsipio sa Biblia, maamligan naton ang aton panglawas, bisan pa nagatigulang kita kag nagamasakit. Sa pila ka pungsod, may kinaandan nga pagbulong sang mga doktor ukon ospital kag may pagbulong nga nagagamit sing herbal nga medisina. Regular nga makabaton ang mga sanga talatapan sing mga sulat sang mga kauturan nga nagapamangkot parte sa lainlain nga paagi sa pagbulong. Madamo ang nagapamangkot, “Puede bala ini nga pagbulong sa alagad ni Jehova?”

7. Paano kita magdesisyon parte sa pagpabulong?

⁷ Wala sing awtoridad ang sanga talatapan ukon mga gulang sa kongregasyon sa pagdesisyon parte sa pagpabulong sang isa ka Saksi, bisan mamangkot sia kon ano ang himuon. (Gal. 6:5) Pero mahimo nila ipatalupangod ang ginasiling ni Jehova nga makabulig sa pagdesisyon. Halimbawa, dapat dumdumon sang isa ka Cristiano ang sugo sang Biblia nga  ‘maglikaw sa dugo.’ (Binu. 15:29) Gani maathag nga indi puede ang pagbulong nga nagagamit sang dugo ukon sang ano man sa apat ka panguna nga elemento sini. Ini nga ihibalo mahimo makaimpluwensia sa konsiensia sang isa ka Cristiano sa iya pagdesisyon parte sa magagmay nga mga bahin nga ginkuha sa isa sining apat ka elemento. * Pero ano pa nga mga laygay sang Biblia ang makagiya sa aton pagdesisyon parte sa pagpabulong?

8. Paano makabulig ang Filipos 4:5 sa aton pagdesisyon parte sa pagpabulong?

⁸ Ang Hulubaton 14:15 nagasiling: “Ang tawo nga mapinatihon, nagapati sa bisan ano nga mabatian niya, apang ang tawo nga maalamon nagabinagbinag sang tagsa niya ka tikang.” May pila ka balatian nga wala pa sing bulong. Gani maalamon gid ang paghalong sa mga pagbulong nga makapaayo gid kuno pero wala man sing pamatuod. Si Pablo gingiyahan sang Dios sa pagsulat: “Ipakita sa tanan nga tawo ang inyo pagkamakatarunganon.” (Fil. 4:5) Ang pagkamakatarunganon magabulig sa aton nga unahon ang espirituwal nga mga butang sa baylo nga ubuson ang aton tion sa pagpabulong. Kay kon mangin sentro sang aton kabuhi ang pagpabulong, mahimo kita mangin maiyaiyahon. (Fil. 2:4) Ang espirituwal nga mga butang ang pinakaimportante, kag dapat kita mangin makatarunganon kon nagadesisyon parte sa aton panglawas.—Basaha ang Filipos 1:10.

9. Paano makabulig ang Roma 14:13, 19 sa pagdesisyon parte sa pagpabulong, kag paano mabutang sa katalagman ang aton paghiusa?

⁹ Ang makatarunganon nga Cristiano wala nagapilit sang iya opinyon sa iban. Sa isa ka pungsod sa Europa, may mag-asawa nga nagrekomendar gid sing pila ka food supplement kag diet. Nakumbinsi nila ang pila ka utod nga maggamit sini nga mga supplement, pero ang iban wala. Sang ulihi, indi gali ini epektibo amo nga madamo ang naakig. May kinamatarong ang mag-asawa sa pagdesisyon para sa ila kaugalingon kon sundon nila ang diet kag gamiton ang mga supplement, pero makatarunganon bala nga ibutang sa katalagman ang paghiusa sang kongregasyon bangod sa isyu sang pagpabulong? Ang mga Cristiano sang una sa Roma may lainlain nga opinyon parte sa pagkaon sang pila ka pagkaon kag pagpakahamili sa pila ka adlaw. Ano ang ginlaygay ni Pablo sa ila? Sia nagsiling: “Ginakabig sang iban nga tawo ang isa ka adlaw nga mas importante sangsa iban nga adlaw; ginakabig naman sang iban nga pareho lang ang tanan nga adlaw. Dapat kumbinsido ang isa nga husto ang iya ginapatihan.” Importante nga indi kita magbutang sing kasandaran sa iban.—Basaha ang Roma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Ngaa dapat naton tahuron ang personal nga mga desisyon sang iban? (Tan-awa ang piktyur sa umpisa sini nga artikulo.)

¹⁰ Kon indi naton mahangpan ang nabase sa konsiensia nga desisyon sang isa ka utod parte sa personal nga butang, indi naton sia  dapat paghukman dayon ukon piliton nga bag-uhon ang iya desisyon. Mahimo “maluya” pa ang iya konsiensia kag kinahanglan pa ini hanason, ukon tama pa ini ka sensitibo sa pila ka isyu. (1 Cor. 8:11, 12) Ukon basi dapat naton usisaon ang aton mismo konsiensia, nga mahimo nagakinahanglan pa hanason nahisuno sa mga prinsipio sang Dios. Sa mga isyu pareho sang pagpabulong, dapat handa ang kada isa sa aton sa paghimo sing personal nga desisyon kag sa pag-atubang sang mga resulta sini.

11, 12. Kon nagapili sang kalingawan, ano nga laygay sang Biblia ang dapat naton dumdumon?

¹¹ Gintuga ni Jehova ang mga tawo sa paagi nga malipay sila kag makabenepisyo sa kalingawan. Si Solomon nagsulat nga may “tion sa pagkadlaw” kag “tion sa pagsaot.” (Man. 3:4) Pero indi tanan nga kalingawan makahatag sing benepisyo, makaparelaks, ukon makaparepresko. Indi man maayo nga sobra ini kalawig ukon pirme na lang kita nagalingawlingaw. Paano makabulig ang aton konsiensia para mangin makapalig-on ang kalingawan kag makabenepisyo kita sa sini?

¹² Ginapaandaman kita sang Kasulatan parte sa pila ka paggawi nga kilala nga “mga buhat sang unod.” Nagalakip ini sang “seksuwal nga imoralidad, kahigkuan, matampalason nga paggawi, pagsimba sa mga diosdios, espiritismo, pag-ilinaway, kinagamo, kaimon, pagsilabo sang kaakig, pagbinaisay, pagbinahinbahin, mga sekta, kahisa, pagpahubog, magansal nga kinalipay, kag ang iban pa nga mga butang nga kaangay sini.” Nagsulat si Pablo nga “ang mga nagahimo sini indi makapanubli sang Ginharian sang Dios.” (Gal. 5:19-21) Gani mahimo pamangkuton naton ang aton kaugalingon: ‘Ginapahulag bala ako sang akon konsiensia nga likawan ang sports nga makasakit, may kompetisyon, may labot sa nasyonalismo, ukon bayolente? Ginapaandaman bala ako sini kon ginasulay ako nga magtan-aw sing pelikula nga may pornograpiya ukon nagapasanyog sang imoralidad, pagpahubog, ukon espiritismo?’

13. Paano ang laygay sa 1 Timoteo 4:8 kag Hulubaton 13:20 makabulig sa aton pagpili sang kalingawan?

¹³ May mga prinsipio man sa Biblia nga makabulig nga mahanas ang aton konsiensia sa pagpili sang kalingawan. Ang isa amo nga “ang paghanas sa pisikal may diutay nga kapuslanan.” (1 Tim. 4:8) Madamo ang nagasiling nga ang regular nga pag-ehersisyo maayo sa panglawas kag makaparepresko sa lawas kag hunahuna. Kon gusto naton mag-ehersisyo upod sa iban, bisan sin-o na lang bala ang aton updon? Ang Hulubaton 13:20 nagasiling sa aton: “Ang tawo nga nagaupod sa maalamon mangin maalamon man, apang ang tawo nga nagaupod sa mga buangbuang mapahamak.” Indi bala ginapakita sini nga dapat pilion naton ang aton kalingawan base sa aton nahanas sa Biblia nga konsiensia?

14. Paano ginsunod sang isa ka pamilya ang mga prinsipio sa Roma 14:2-4?

¹⁴ Sanday Christian kag Daniela may duha ka bata nga tin-edyer. Si Christian nagsiling: “Sa amon Pangpamilya nga Pagsimba, ginbinagbinag namon ang kalingawan. Nag-ugyon kami nga may mga paglingawlingaw nga nagakaigo kag may ara man nga indi. Sin-o ang makabig nga maayo nga kaupdanan? Nagsiling ang isa namon ka bata nga babayi nga kon recess nila sa eskwelahan, may pila ka Saksi nga sa banta niya indi nagakaigo ang paggawi. Kag daw nagakapilitan sia nga ilugon man sila. Ginsilingan namon sila nga ang tagsa sa aton may konsiensia, kag dapat maggiya ini sa aton pagdesisyon kon ano ang aton himuon kag kon sin-o ang aton updon.”—Basaha ang Roma 14:2-4.

15. Paano makabulig ang Mateo 6:33 kon nagaplano ka nga maglingawlingaw?

¹⁵ Dapat man binagbinagon kon san-o maglingawlingaw. Ginaplano mo bala nga maglingawlingaw sa tion nga wala sing teokratiko nga mga hilikuton, pareho sang mga miting,  paggua sa latagon, kag personal nga pagtuon? Ukon ginasal-ot mo na lang bala ang teokratiko nga mga hilikuton sa imo paglingawlingaw? Ano ang ginauna mo? Si Jesus nagsiling: “Gani, padayon ninyo nga unahon ang pagpangita sa Ginharian kag sa pagkamatarong sang Dios, kag ini tanan idugang sa inyo.” (Mat. 6:33) Ginapahulag ka bala sang imo konsiensia nga sundon ang laygay ni Jesus kon ano ang unahon sa imo kabuhi?

16. Paano kita ginapalig-on sang aton konsiensia nga magbantala?

¹⁶ Ang maayo nga konsiensia wala lamang nagapaandam sa aton para malikawan ang paghimo sing malain. Ginabuligan man kita sini sa paghimo sing maayo. Ang panguna sa sining maayo nga mga buhat amo ang pagpakigbahin naton sa ministeryo sa pamalaybalay kag paggamit sang kada higayon sa pagpanaksi sing di-pormal. Ginpalig-on si Pablo sang iya konsiensia nga himuon ini. Sia nagsulat: “Kinahanglan nga himuon ko ini. Sa pagkamatuod, makaluluoy ako kon indi ko pag-ibantala ang maayong balita!” (1 Cor. 9:16) Kon ilugon naton sia, ang aton konsiensia magapasalig sa aton nga ginahimo naton ang husto. Kag paagi sa pagbantala sang maayong balita, ginapukaw naton ang konsiensia sang aton maistorya. Si Pablo nagsiling: “Sa pagpahayag sang kamatuoran ginarekomendar namon ang amon kaugalingon sa konsiensia sang tagsatagsa sa atubangan sang Dios.”—2 Cor. 4:2.

17. Paano ginsunod sang isa ka pamatan-on nga utod ang iya konsiensia?

¹⁷ Sang 16 anyos si Jacqueline, natun-an nila ang biology sa eskwelahan. Ginpaathag sa ila ang teoriya sang ebolusyon. “Bangod sa akon konsiensia, wala ako nag-entra sa ila paghambalanay sa klase. Wala ako nagapati sa teoriya sang ebolusyon. Ginpalapitan ko ang amon maestro kag ginpaathag ang akon ginapatihan. Nakibot ako nga wala sia maakig kag gintugutan niya ako nga ipaathag sa bilog nga klase ang parte sa pagpanuga.” Nalipay gid si Jacqueline kay ginpamatian niya kag ginsunod ang iya nahanas sa Biblia nga konsiensia. Ginapahulag ka man bala sang imo konsiensia nga himuon ang husto?

18. Ngaa importante sa aton ang maayo kag masaligan nga konsiensia?

¹⁸ Maayo gid kon tulumuron naton nga ipahisuno ang aton kabuhi sa mga talaksan kag dalanon ni Jehova! Para mahimo ini, makabulig gid ang konsiensia. Paagi sa regular nga pagtuon sa Pulong sang Dios, pagpamalandong sa aton matun-an, kag pagpanikasog nga iaplikar ini, mahanas naton ang aton konsiensia. Kag mangin masaligan ini nga giya sa aton kabuhi bilang Cristiano!