“Ginahilanat” ang Duta​—Magaayo Pa Bala Ini?

MAKITA ang mga sintomas​—nagainit ang temperatura. Ang isa ka halimbawa sini amo ang minuro sang Newtok nga nahamtang sa bagatnan nga dulunan sang Arctic Circle. Amat-amat nga nagakatunaw ang yelo nga nahamtangan sang Newtok. “Wala na ko nanamian mag-istar diri,” yamo sang pumuluyo nga si Frank. “Puerte na ka lunangon.” Suno sa mga pagtuon, ining minuro mahimo madula pagligad sang napulo ka tuig.

“Indi na gid mapanghiwala ang pag-init sang klima,” siling sang Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Ang pag-init sang temperatura sa bug-os nga duta nagapamatuod sini. Ang ginasiling sang mga sientipiko nga pagbag-o sang klima nagresulta sa abnormal nga paniempo, lakip ang mga tigpalamangag, mabaskog nga ulan, nagatagiti nga init, kag pagbagyo sa bug-os nga kalibutan. Ano ang matabo sa aton planeta? Magaayo pa bala ini?

Pagsayasat sa Duta

Kaangay sang pasyente sa ospital, ang mga palatandaan sa duta ginabantayan sing maayo sang mga sientipiko nga nagatuon sang klima. Ginasundan sang mga satelayt ang pagkatunaw sang dalagku nga mga yelo, ginabantayan sang mga nagatuon sa paniempo ang kadamuon sang ulan, ginatakus sang mga sakayan ang temperatura sa idalom sang dagat, kag ginausisa sang mga eroplano ang mga gas sa atmospera. Ining tanan nga impormasyon tuhoy sa klima ginapasulod sa pinakamoderno nga mga kompyuter. Paagi sa mga kompyuter, padayon ang pagtuon sa klima agod mahibaluan kon ano ang matabo sa klima sa masunod nga mga dekada kag mga siniglo pa gani.

Ano ang ila natukiban? Ang iban nagapati nga ang atmospera puno sang mga gas nga nagapainit sang klima. Sang 2006, ang carbon dioxide sa bug-os nga kalibutan “nagdangat sa kadamuon nga 32 bilyones ka tonelada,” siling sang Time nga magasin. Ang mga gas, kaangay sang carbon dioxide, nagapugong sa init sang duta sa pagsungaw sa kahawaan, gani nagainit pa gid ang globo. Ano ang matabo sa ulihi? Suno sa IPCC, kon amo gihapon sini ang kadamuon sang gas, magaresulta ini sa “madamo nga pagbag-o sa klima sang bug-os nga duta,” nga mahimo nga magalain pa gid sangsa aton naeksperiensiahan subong. Agod masolusyunan ini, madamo ang nagaugyon nga dapat buhinan  ang carbon dioxide. Apang bisan indi na magdamo ini nga mga gas, ginapakita sang mga kompyuter nga ‘ang pag-init nga nagaresulta sa pagtaas sang nibel sang dagat magapadayon sing mga siniglo.’

Kon Diin Makapangayo sing Bulig

Matuod, ang paghibalo kon ano ang mangin klima sa ulihi isa ka masibod nga pagtuon. “Halimbawa, ano ang matabo sa mga panganod samtang nagainit ang Duta? Maporma bala pirme ang mataas kag manipis nga mga panganod amo nga magainit pa gid, ukon ang madamol nga panganod nga nagasagang sing init?” pamangkot sang balasahon sa Internet nga Earth Observatory. “Sa karon, indi masabat sang mga sientipiko ini nga mga pamangkot.”

Sa pihak nga bahin, ginapasalig sang Biblia nga si Jehova nga Dios amo ang “Manugbuhat sang langit kag duta,” lakip “ang mga panganod sa ibabaw.” (Genesis 14:19; Hulobaton 8:28, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano) Mabinalaybayon nga ginlaragway niya ang iya kaugalingon subong “nagbutang sing kaalam sa nasulud nga mga bahin,” ukon sa mga panganod. Huo, nahangpan sing bug-os ni Jehova nga Dios ang indi mahangpan sang mga sientipiko.​—Job 38:36.

May kaangtanan sa atmospera sang duta, talupangda ang ginsiling sang Dios nga ginsulat sa Biblia mga 2,700 ka tuig na ang nagligad: “Ang ulan . . . nagatupa gikan sa langit, kag wala nagabalik didto tubtob mabunyagan ang duta.” (Isaias 55:10, Biblia sang Katilingban sang mga Kristiano) Sibu gid sini nga ginalaragway ang proseso sang tubig sa duta! Ang alisngaw sa mga panganod nangin tubig liwat kag nagatupa subong ulan agod “mabunyagan ang duta.” Dayon, nagaalisngaw naman ang tubig bangod sa init sang adlaw kag “nagabalik didto,” ukon sa atmospera, agod umpisahan liwat ang proseso. Mga siniglo antes ini ginsambit sang iban nga mga sinulatan, ining dalayawon nga mga detalye tuhoy sa sistema sang klima sang duta ginpahayag na sa Pulong ni Jehova. Wala bala sini ginapabakod ang imo pagtuo sa Manunuga kag sa iya masarangan nga himuon? Gani, kon ginahunahuna naton ang madangatan sang malubha nga problema sa klima subong, indi bala maayo gid nga magpabulig kita sa ‘nagtuga sang hangin,’ kag ‘amay sang ulan,’ ang isa nga nakahibalo kon paano nagapanghikot ini nga planeta?​—Amos 4:13; Job 38:28.

Ang Duta Gintuga nga May Katuyuan

Bisan pa lainlain ang mga pagtamod sa madangatan sang aton planeta, mapat-od naton nga ang duta pinasahi. Indi pareho sa iban nga planeta, nagakabuhi sa duta ang lainlain nga sahi sang mga tinuga. Paano ini nangin posible? Ginapaathag sang mga sientipiko ang pila ka rason. Yari ang tatlo sa sini: Ang duta may bugana nga tubig; nahamtang ini nga hustuhan ang kalayuon sa adlaw; kag may hustuhan nga pagsakot sang mga gas, lakip ang bastante nga oksiheno.

Mahimo nga makibot ka kon matun-an mo nga ang tulun-an sang Biblia nga Genesis nagapatuhoy sa sini nga mga bahin sang pagpanuga. Halimbawa, tuhoy sa una nga rason, ginalaragway sa  Genesis 1:10 ang Dios nga nagtingob sa ‘katilingban sang mga tubig nga gintawag niya Kadagatan’​—pamatuod gid ini nga bugana ang tubig. Tuhoy sa ikaduha nga rason, sa Genesis 1:3 mabasa naton: “Ang Dios nagsiling, ‘Magmay kapawa.’” Ang aton planeta nahamtang nga hustuhan ang kalayuon sa adlaw amo nga wala nagayelo ang halos tanan nga tubig, kag indi man tam-an kalapit sa adlaw nga mamalhan sing tubig ang duta.

Tuhoy sa ikatlo nga rason, ang Genesis 1:6 nagsiling nga ginhimo sang Dios ang “kahawaan,” ukon atmospera. Ginsambit man sa bersikulo 11 kag 12 nga ang Dios amo ang nagpatubo sing hilamon, mga pananom, kag mga kahoy. Tanan ini nagapamatuod nga may oksiheno, nga amo ang nagasakdag sa kabuhi sang tawo kag mga sapat.

Gani ano ang aton mahinakop tuhoy sini? Bangod gintuga sang Dios ang duta nga may bugana nga tubig, nahamtang nga hustuhan ang kalayuon sa adlaw, kag may hustuhan nga pagsakot sang mga gas, mapat-od naton nga may yara sia sing rason, ukon katuyuan. Ginasugiran kita sang Biblia: ‘Ang Dios wala magtuga sa duta nga walay pulus, ginhuman niya ini nga pagapuy-an.’ (Isaias 45:18) “Ang mga langit mga langit sang Ginoo,” siling sang Salmo 115:16, “apang ang duta nahatag niya sa mga anak sang mga tawo.” Huo, gintuga ang duta agod puy-an sang tawo.

Suno sa Biblia, gintuga sang Dios ang una nga mag-asawa kag ginbutang sila sa katamnan sang Eden, nga isa ka matahom nga paraiso. Ginbutang sila sa “pagpanguma kag pagbantay sini.” (Genesis 2:15) Ginsilingan man sila sang Dios: “Magmabungahon kag magbuad, kag magtugub sang duta kag magpakaagalon sa iya.” (Genesis 1:28) Hunahunaa kon daw ano kaayo nga palaabuton ang ginhatag sa ila! Palaparon nila ang Paraiso sa bug-os nga kalibutan, kag puy-an nila ini tubtob sa wala katubtuban. Makalilipay gid ini nga palaabuton!

Apang masubo kay sa baylo nga magsunod, ginpili sang una nga mag-asawa nga pamatukan ang paggahom sang Dios, nga amo man ang ginsunod sang kalabanan nga mga tawo subong. (Genesis 3:1-6) Ano ang resulta sini? Sa baylo nga atipanon ang duta, ang mga tawo “nagalaglag sang duta” sa kasangkaron nga wala naton ginapaabot. (Bugna 11:18) Apang, malugpayan kita bangod wala magbag-o ang katuyuan sang Dios para sa duta. Ang Biblia nagapasalig sa aton: ‘Ginpasad sang Dios ang mga sadsaran sang duta, agud nga ini indi mationg sa gihapon.’ (Salmo 104:5) Kag si Jesus mismo nagsaad sa iya Sermon sa Bukid: “Malipayon ang mga malulo, kay magapanubli sila sang duta.” (Mateo 5:5) Paano matuman ini nga katuyuan sang Dios para sa duta?

Maayo nga Palaabuton ang Nagahulat

“Ang pagbag-o sang klima isa ka bug-os kalibutan nga problema,” siling sang anay presidente sang Estados Unidos. Gani, indi bala nga kinahanglan gid ang bug-os kalibutan nga solusyon? Ginpatuhuyan ni Jesucristo nga ang Ginharian sang Dios amo ang solusyon. Gintudluan niya ang iya mga sumulunod nga magpangamuyo: “Magkari ang imo ginharian.” (Mateo 6:9, 10) Suno sa tagna sang Biblia, ining langitnon nga Ginharian magagahom sa bug-os nga kalibutan, nga sa indi madugay ‘magadugmok kag magapapas sining tanan nga ginharian [mga panguluhan sang tawo subong].’ (Daniel 2:44) Dugang pa, ‘laglagon sini ang mga nagalaglag sang duta.’ (Bugna 11:18) Maathag nga manabat  gid kag pagalaglagon ang mga tawo nga nagaabuso sa duta kag sa mga duna nga manggad sini.

Gani, ano ang matabo sa aton planeta nga nahigkuan na? Talalupangdon nga sang yari si Jesus sa duta, naghimo sia sing milagro batok sa kinaugali nga mga puersa, kaangay sang hangin kag unos sa dagat. Ginpahipos niya ang mabaskog nga unos paagi lang sa pagmitlang sang pila ka tinaga. (Marcos 4:35-41) Bangod nagagahom sia sa langit subong “Ginuo sang mga ginuo kag Hari sang mga hari,” si Jesus magapakita sing daku pa nga gahom sa duta kag sa kinaugali nga mga puersa sini. (Bugna 17:14) Sa pagkamatuod, ginlaragway ni Jesus ang iya paggahom subong “pagtuga-liwat.” (Mateo 19:28) Ang isa ka badbad sang Biblia naggamit sang ekspresyon nga “pagbag-o sa tanan nga butang.” (New International Version) Si Jesus magatuga-liwat, ukon magabag-o sa mga kahimtangan sang duta, kag himuon niya ini nga kaangay sang katamnan sang Eden sang una. Mangin Paraiso liwat ang duta. (Lucas 23:43) Ang ‘hilanat’ sang duta pagaayuhon sang Ginharian sang Dios.

Bisan karon, mahimo mo mabaton ang kaayuhan sang paggahom sang Ginharian. Paano? Si Jesus nagtagna: “Ining maayong balita sang ginharian ibantala sa bug-os napuy-an nga duta subong panaksi sa tanan nga pungsod.” (Mateo 24:14) Bangod sini nga pagbantala, minilyon ang nagbaton sa maayong balita sang Ginharian sang Dios, kag madamo nga kabuhi ang nagbag-o. Nadula nila ang makamamatay nga bisyo. Nag-ayo ang pagtinamdanay sang pamilya. Ang kaakig sa mga tuhay sing rasa nabayluhan sing paghigugma. Ang matuod, nahimo sang Ginharian sang Dios ang indi gid mahimo sang panguluhan sang tawo. Sa bug-os nga kalibutan, ginhiusa sini sa matuod nga paghiliutod ang halos pito ka milyon ka tawo gikan sa 235 ka kadutaan! Huo, subong katawhan nga ginagamhan sang Ginharian sang Dios, ginahanda sila para sa kabuhi nga wala katapusan sa Paraiso sa sini nga planeta.

Maayo ang palaabuton sang duta. Makalilipay kon amo man sini ang imo palaabuton!

[Piktyur sa pahina 27]

Mga siniglo antes ini ginsambit sang iban nga mga sinulatan, ginalaragway na sang Biblia ang proseso sang tubig sa duta

[Piktyur sa pahina 28]

“Ginsaway [ni Jesus] ang hangin kag nagsiling sa dagat: ‘Hipos! Maglinong ka!’ Kag nagtunong ang hangin, kag naglinaw”

[Piktyur sa pahina 29]

Kon mangin Paraiso ang duta, magaayo ini sa iya ‘hilanat’

[Credit Line sang piktyur sa pahina 26]

Godo-Foto