MAY bata ka bala nga tin-edyer? Kon amo, masaksihan mo ang pinakaimportante nga bahin sang pagdaku sang imo bata. Mahimo nga amo man ini ang pinakamabudlay nga bahin sang iya pagdaku. Pamilyar bala sa imo ang masunod nga mga eksena?

• Sang bata pa ang imo bata nga lalaki, pirme sia nagasunod sa imo. Apang karon nga tin-edyer na sia, indi na niya gusto nga magsunodsunod sa imo.

• Sang bata pa ang imo bata nga babayi, ginasugid niya sa imo ang tanan. Karon nga tin-edyer na sia, may mga amiga na sia nga amo ang iya ginasugiran kag wala ka nalakip sa sini subong ginikanan.

Kon amo sini ang nagakatabo sa inyo panimalay, indi maghinakop nga ang inyo bata indi na magbag-o. Ngaa nagakatabo ini? Agod masabat ini nga pamangkot, binagbinagon naton ang importante nga papel sang pagkatin-edyer sa pagdaku sang imo bata.

Sugod sang pagkabun-ag sang isa ka bata, nahimo niya ang una nga mga butang, ang iya una nga tikang, una nga tinaga, una nga adlaw sa eskwelahan, kag iban pa. Nalipay gid ang mga ginikanan kon may importante nga hitabo sa kabuhi sang ila bata. Ang kadalag-an pamatuod nga nagadaku ang inyo bata.

Importante man nga bahin sa kabuhi sang bata ang pagkatin-edyer, bisan pa nabudlayan ang pila ka ginikanan sa sini nga tion. Nabalaka gid ang mga ginikanan nga makita nga pirme na lang nagapasung-ol ang ila bata. Pero, importante gihapon nga bahin sa pagdaku sang bata ang pagkatin-edyer. Ngaa?

Nagsiling ang Biblia nga sa ulihi “bayaan sang lalaki ang iya amay kag ang iya iloy.” (Genesis 2:24) Sa tion sang pagkatin-edyer sang inyo kabataan, mahanda mo sila sa malipayon kag masubo nga kahimtangan sa ulihi. Sa sina nga tion, dapat nga mahambal na sang imo bata ang ginsiling ni apostol Pablo: “Sang bata pa ako, nagahambal ako subong sang bata, nagahunahuna subong sang bata, nagapangatarungan subong sang bata; apang karon nga hamtong na ako nga tawo, gindula ko na ang mga batasan sang bata.”—1 Corinto 13:11.

Amo man sini ang ginahimo sang imo kabataan sa tion nga tin-edyer na sila, biyaan nila ang ila binatabata nga mga batasan kag magtuon nga mangin responsable nga tawo nga makasarang  na sa pagpangabuhi nga silahanon lang. Ang matuod, masubo nga ginlaragway sang isa ka reperensia ang pagkatin-edyer subong “isa ka malawig nga pagpaalam.”

Mahimo nga mabalaka ka karon kon hunahunaon mo nga ang imo “gamay” nga bata mangabuhi na sing isahanon. Mahimo ka mamangkot:

• “Kon indi masarangan sang akon bata nga lalaki ang pagtinlo sang iya kuarto, paano niya matatap ang isa ka apartment?”

• “Kon wala nagasunod ang akon bata nga babayi sa curfew, paano sia magdugay sa iya obra?”

Kon amo ini ang imo ginakabalak-an, dumduma: Ang pagbiya sang imo bata sa inyo balay indi lamang isa ka puertahan nga iya guwaan; isa ini ka tinuig nga paglakbay pakadto sa iya destinasyon. Sa karon, naobserbahan mo nga “ang kabuangan naputus sa tagiposoon sang bata.”—Hulubaton 22:15.

Pero, paagi sa nagakaigo nga panuytoy, mangin responsable nga tawo ang imo bata nga may ‘ikasarang sa paghantop nga nahanas sa pagkilala sa maayo kag malain.’—Hebreo 5:14.

Agod mahanda ang inyo mga tin-edyer sa pagkaadulto, kinahanglan mo sila buligan nga mapauswag ang ila “ikasarang sa pagpangatarungan” para makahimo sila sing maayo nga mga desisyon sing kinaugalingon. (Roma 12:1, 2) Mahimo ka mabuligan sang masunod nga mga prinsipio sa Biblia.

Filipos 4:5: “Ipakita sa tanan nga tawo ang inyo pagkamakatarunganon.” Mahimo nga may pangayuon ang imo bata, ayhan ang mas gulugab-i nga curfew. Gilayon nga indi ka magsugot. Mahimo magreklamo ang imo bata, “Matyag niyo sa akon daw bata gamay!” Antes magsabat sing, “Ti kay daw batabata ka gid man,” binagbinaga ang masunod: Gusto sang mga tin-edyer ang kahilwayan nga indi nila masarangan, pero gusto naman sang mga ginikanan nga estriktuhan sing sobra ang ila kabataan. Mahimo bala nga pasugtan mo sila kon kaisa? Ngaa indi mo pagbinagbinagon ang rason sang mga tin-edyer?

Colosas 3:21: “Kamo nga mga amay, indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, agod indi sila maluyahan sing buot.” Ang pila ka ginikanan tuman ka istrikto sa ila mga tin-edyer. Ginabukot nila sila pirme sa balay. Sila ang nagapili kon sin-o ang mangin abyan sang ila bata kag sekreto nga ginapamatian nila ang iya mga tawag sa telepono. Pero masami nga indi epektibo ini nga pamaagi. Kon bukuton mo sia sa balay, mahimo nga mangita sia sing paagi nga makaeskapo; mahimo nga mas manamian pa gid sia sa iya mga abyan kon ginapakanubo mo sila; kon sekreto mo nga ginapamatian ang iya mga tawag sa telepono, mahimo nga mangita sia sing paagi nga sekreto sia nga makatawag sa iya mga abyan. Kon ginatinguhaan mo sia nga kontrolon, mahimo nga manginpadlos pa gid sia. Ang matuod, kon sa balay pa lang, indi na makahibalo magdesisyon sing kinaugalingon ang imo bata, paano sia makadesisyon kon sia na lang?

 Efeso 6:4: “Indi ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag nagatuytoy nga panghunahuna ni Jehova.” Ang tinaga nga “panghunahuna” wala lamang nagapatuhoy sa pagpaalinton sang kamatuoran. Nagakahulugan ini sang pagpukaw sa ikasarang sang bata sa paghibalo sang husto kag sayop nga nagaimpluwensia sa iya mga ginahimo. Importante gid ini ilabi na kon tin-edyer na ang imo bata. “Samtang nagadaku ang imo mga bata,” siling sang tatay nga si Andre, “mas kinahanglan mo nga bag-uhon ang imo pamaagi kag mas kinahanglan mo nga magpaathag sa ila.”—2 Timoteo 3:14.

Galacia 6:7: “Kon ano ang ginasab-ug sang tawo, ini man ang iya anihon.” Mahimo nga manuto ang bata kon pinahan sia, ayhan paagi sa pagbukot sa kuarto ukon indi sia pagpasugtan sa iya gusto nga himuon. Para sa tin-edyer, dapat nga pamensaran mo kon ano ang mangin mga resulta sang himuon mo sa iya.—Hulubaton 6:27.

Subong ginikanan, mahimo nga gusto mo nga mangin mahapos lang para sa imo bata ang ila pagkatin-edyer. Pero talagsa lang ini nagakatabo. Sa gihapon, ginahatagan ka sing dalayawon nga kahigayunan sa sini nga tion nga ‘mahanas sia sa dalanon nga dapat niya laktan.’ (Hulubaton 22:6) Mabakod nga pundasyon ang mga prinsipio sa Biblia nga mahimo mo magamit agod mangin malipayon ang inyo pamilya.