Nahibaluan Mo Bala?

Ano ang mga pribilehiyo kag responsibilidad sang kamagulangan nga lalaki?

▪ Halin pa sang panahon sang mga patriarka, ginahatagan na sang mga alagad sang Dios sing pinasahi nga pribilehiyo ang kamagulangan nga lalaki. Kon mapatay ang amay, ang kamagulangan nga lalaki ang nagatindog subong ulo sang pamilya. Sia na ang magadumala sa pamilya kag ang magaatipan sang ila mga kinahanglanon. Sia man ang nagarepresentar sang iya pamilya sa Dios. Bisan ang tanan nga kabataan nga lalaki nagabaton sang palanublion, sia gid ang may pinakadaku nga bahin. Doble ang iya mabaton kon ipaanggid sa iban niya nga utod.

Sa panahon sang mga patriarka, puede madula sang kamagulangan ang iya pagkamagulang. Halimbawa, ginbaligya ni Esau ang iya pagkamagulang sa iya manghod. (Genesis 25:30-34) Ginsaylo ni Jacob ang pagkamagulang ni Ruben kay Jose kay nangin imoral si Ruben. (1 Cronica 5:1) Pero sa idalom sang Mosaikong Kasuguan, kon ang isa ka lalaki may madamo nga asawa kag ang isa mas palangga niya, indi niya puede isaylo ang pagkamagulang sang iya bata sa una nga asawa sa kamagulangan nga bata sang iya pinalangga nga asawa. Dapat respetuhon sang amay ang kinamatarong sang iya kamagulangan nga bata.—Deuteronomio 21:15-17.

Ngaa nagasuksok ang mga escriba kag mga Fariseo sing “sulodlan sang dinalan sang Kasulatan”?

▪ Ginpakamalaut ni Jesus ang iya kaaway nga mga escriba kag mga Fariseo kay ginapalapad nila ang “sulodlan sang dinalan sang Kasulatan” nga ginasuksok nila subong pangamlig. (Mateo 23:2, 5, BKK) Ginabugkusan sang mga sumulunod sining relihioso nga grupo ang ila agtang sing itom kag gamay nga kahonkahon nga human sa panit. Ginabugkos man nila ini sa ila butkon sa ibabaw nayon sang siko malapit sa ila dughan. Ini nga mga kahonkahon may mga teksto sa sulod kag ginatawag nga filacteria. Nangin kinabatasan sang mga tawo nga suksukon ini kay literal ang ila pag-intiende sa sugo sang Dios sa mga Israelinhon: “Indi gid ninyo pagkalimti ining mga sugo nga ginhatag ko sa inyo subong. . . . Ihigot ini sa inyo mga butkon kag ibutang sa inyo mga agtang bilang padumdom sa inyo.” (Deuteronomio 6:6-8, APD) Wala kita makahibalo kon san-o gid nagsugod ang paggamit sing mga filacteria, pero suno sa kalabanan nga iskolar nagsugod ini sang ikatlo ukon ikaduha nga siglo B.C.E.

Ginpakamalaut ni Jesus ang paggamit sini bangod sa duha ka rason. Una, ginapalapad sang mga escriba kag mga Fariseo ang ila mga filacteria para ipakitakita sa iban nga diosnon gid sila. Ikaduha, ginakabig nila ang filacteria nga mga anting-anting. Sa iban nga reperensia, ang Griego nga tinaga para sa sini nga kahonkahon, nga phylakterion, nagakahulugan nga “pamakod” ukon “pangamlig.”