Nahibaluan Mo Bala?

Sin-o ang mga Mago nga nagbisita sa lapsag nga si Jesus?

▪ Suno sa Ebanghelyo ni Mateo parte sa pagkatawo ni Jesus, ang mga bisita halin sa “Sidlangan” nga nakakita sang bituon sang bag-o nga hari naghatag sing mga regalo sa bata nga si Jesus. Sa Griego nga sinulatan sang Ebanghelyo, ini nga mga bisita gintawag nga maʹgoi, ukon “mago.” (Mateo 2:1, Ang Biblia, PBS) Sin-o ini sila?

Ang pinakadaan kag masaligan nga impormasyon parte sa mga Mago amo ang halin sa Griego nga istoryador nga si Herodotus sang ikalima nga siglo B.C.E. Suno sa iya, ang mga Mago mga saserdote nga Persianhon nga eksperto sa astrolohiya, pagpatpat sang mga damgo, kag pag-orasyon. Sang panahon ni Herodotus, ang relihion sang Persia amo ang Zoroastrianismo. Gani, ang iya ginatumod nga mga Mago mahimo mga saserdote sini nga relihion. “Sa kabilugan,” siling sang The International Standard Bible Encyclopedia, “ang mágos sang panahon sang mga Griego may tumalagsahon nga ihibalo kag abilidad kag kon kaisa nagahimo sila sing madyik.”

Madamo nga “Cristiano” nga komentarista, pareho nanday Justin Martyr, Origen, kag Tertullian, ang nagsiling nga ang mga Mago nga nagbisita kay Jesus mga astrologo. Halimbawa, sa libro ni Tertullian nga On Idolatry, nagsulat sia: “Nahibaluan naton nga updanay ang madyik kag ang astrolohiya. Gani, ang nagapatpat sang mga bituon amo ang una . . . nga naghatag sa Iya [Jesus] sing ‘mga regalo.’” Base sa sini, madamo nga Biblia ang nag-translate sang maʹgoi nga “mga astrologo.”

Ngaa suno kay Mateo si Jeremias ang naghambal sang mga tinaga nga halin sa tulun-an sang Zacarias?

▪ Ang bersikulo nga ginahambalan diri amo ang Mateo 27:9, 10, diin ang manunulat sang Ebanghelyo nagsambit parte sa kuarta nga ginbayad kay Judas Iscariote sa iya pagluib kay Jesus. Aton mabasa: “Nian natuman ang pinamulong paagi kay Jeremias nga manalagna, nga nagasiling: ‘Kag ginkuha nila ang katluan ka bilog nga pilak, ang bili sang tawo nga ginpabilihan, . . . kag ginhatag nila ini para sa latagon sang maninihon.’” Ang nagtagna parte sa 30 ka bilog nga pilak amo si Zacarias, indi si Jeremias.—Zacarias 11:12, 13.

Kon kaisa, mahimo nga una ang Jeremias sangsa Isaias sa koleksion sang mga tulun-an nga ginatawag “mga manalagna.” (Mateo 22:40) Gani, sang ginsambit ni Mateo ang “Jeremias,” ginatumod niya ang bilog nga seksion sang Kasulatan nga ginatawag sa ngalan sang una nga tulun-an sini. Nalakip sa sini ang tulun-an sang Zacarias.

Gintawag man ni Jesus nga “mga Salmo” ang pila ka tulun-an sang Biblia nga kilala bilang ang Sinulatan. Gani, sang magsiling sia nga dapat matuman ang tanan nga ginsulat parte sa iya “sa kasuguan ni Moises kag sa mga Manalagna kag sa mga Salmo,” ginatumod niya ang mga tagna sa bilog nga Hebreong Kasulatan.—Lucas 24:44.