Taga-Sidlangan nga Asia sa Italya
Taga-Sidlangan nga Asia sa Italya
PAANO nakalab-ot ang isa ka taga-Sidlangan nga Asia sa Emperyo sang Roma sang nagligad nga mga 2,000 ka tuig? Ginpalibugan ini sang mga arkeologo sang may nadiskobrehan sila sa nabagatnan nga Italya sang 2009.
Ini amo ang lulubngan sadto sang mga Romano sa Vagnari, nga 60 kilometros sa katundan sang Bari. Nakutkutan nila ang 75 ka kalabera sang tawo. Sa ila pag-eksamin sa mga tul-an, nakita nila nga ang kalabanan sini pumuluyo sadto sina nga lugar. Pero may isa ka kalabera nga nagpalibog sa mga researcher. Nakita sa pag-eksamin sa mitochondrial DNA sini nga ang iya katigulangan sa iloy taga-Sidlangan nga Asia. * Ginbulubanta nga napatay ini sang nahauna ukon ikaduha nga siglo C.E. Suno sa report, “amo ini ang una nga bes nga may kalabera sang taga-Sidlangan nga Asia nga nakita sa Emperyo sang Roma.” Sin-o ini nga tawo?
“Sa una nga pagkakita, masiling nga ining tawo naganegosyo sang seda sa tunga sang China kag Roma,” suno sa report. Pero ginapatihan nga sa sini nga negosyo, ang produkto ginapasapasa sa lainlain nga tawo, kag wala sadto sing nagabiyahe sing 8,000 kilometros halin sa China pa Italya.
Ano ang ginasugid sa aton sang nakutkutan nga lugar? Ang Vagnari sakop kag kontrolado sadto sang emperador. Ang mga trabahador diri mga manugtunaw sing salsalon kag manughimo sing tisa. Kalabanan sa ila mga ulipon, kag mahimo nga pati ining taga-Sidlangan kay ang iya lulubngan indi minanggaranon. Ang gin-upod lang sa iya lubong amo ang isa ka kulon, kag gintungtungan sia sang isa pa ka bangkay.
Ngaa importante gid ini nga impormasyon? Ang paglapnag sang mensahe sang mga Cristiano sang unang siglo C.E. nagadepende sa malab-utan sang mga tawo sang una. Suno sa Biblia, sa tapos sang Pentecostes 33 C.E., ang maayong balita gindala sang mga naghalin sa Jerusalem pakadto sa malayo nga mga lugar. (Binuhatan 2:1-12, 37-41) Ginapakita sini nga kalabera nga may mga tawo sadto nga nagalakbay halin sa Sidlangan nga Asia pakadto sa mga lugar sa Mediteraneo. *
[Mga Footnote]
^ par. 3 Wala ginapakita sang mitochondrial DNA ang impormasyon parte sa amay.
^ par. 6 May ebidensia man nga ang mga taga-Nakatundan nagalakbay pakadto sa Sidlangan nga Asia. Basaha ang “Daw Ano Kalayo sa Sidlangan ang Nalab-utan sang mga Misyonero?” sa Enero 1, 2009 nga Ang Lalantawan.
[Mapa sa pahina 29]
(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)
ROMA
Vagnari
Dagat Mediteraneo
SIDLANGAN NGA ASIA
DAGAT PASIPIKO
[Piktyur sa pahina 29]
Kalabera sang taga-Sidlangan nga Asia nga nakutkutan sa lulubngan sadto sang mga Romano
[Credit Line]
© Su concessione del Ministero per i Beni e le Attività Culturali-Direzione Regionale per i Beni Culturali e Paesaggistici della Puglia-Soprintendenza per i Beni Archeologici della Puglia
