Nahibaluan Mo Bala?
Nalagyo bala ang mga Cristiano halin sa Judea antes ginlaglag ang Jerusalem sang 70 C.E.?
“Kon makita ninyo nga ginalibutan ang Jerusalem sang nagakampo nga kasuldadusan, nian hibalua ninyo nga ang paghapay sa iya malapit na. Nian ang mga yara sa Judea magpalagyo sa mga bukid, kag ang mga yara sa sulod niya maggua.” (Lucas 21:20, 21) Ginsugo ini ni Jesus sa iya mga disipulo bangod sa nagahilapit nga kalaglagan sang Jerusalem. May pamatuod bala nga gintuman ini sang iya mga disipulo?
Pila ka dekada sa tapos napatay si Jesus, nagsulod sa Palestina ang Romano nga mga soldado, sa idalom sang pagpanguna ni Cestius Gallus, para salakayon ini. Ginpamatud-an sang Judiyo nga historian nga si Josephus, nga nagkabuhi sadto nga tion, ini nga pagsalakay. Ginpalibutan sang tropa sang Romano nga soldado ang Jerusalem kag daw kompiansa sila nga maagaw nila ini. Pero hinali lang nga nagmando si Gallus nga mag-atras. Suno sa historian sang simbahan nga si Eusebius, gingamit sang mga Cristiano sa Judea ini nga kahigayunan para malagyo sa Pella, isa ka siudad sa nabukid nga rehiyon sang Decapolis.
Pila ka tuig sang ulihi, sang 70 C.E., isa pa ka tropa sang Romano nga soldado, sa idalom sang pagmando ni Heneral Tito, ang nagbalik kag nagsalakay sa Jerusalem. Sini nga tion, ginlaglag sang mga soldado ang siudad nga wala anay natapos sang mga soldado ni Gallus. Ginatos ka libo ang nakibon sa Jerusalem kag napatay.
Sin-o ang “mga lalaki nga anak sang mga manalagna”?
Sa mga sugilanon sa Biblia parte sa mga manalagna nga sanday Samuel, Elias, kag Eliseo, may ginsambit nga mga lalaki nga ginatawag “mga lalaki nga anak sang mga manalagna.” Halimbawa, sang gintangdo ni Eliseo si Jehu nga mangin hari sang Israel, ginsugo niya ang “isa sang mga lalaki nga anak sang mga manalagna” para haplasan si Jehu.—2 Hari 9:1-4.
Nagapati ang mga iskolar nga ina nga termino nagapatuhoy sa eskwelahan sang instruksion ukon sa isa ka asosasyon sa baylo nga literal nga mga anak sang mga manalagna. Suno sa Journal of Biblical Literature, ang mga miembro sini nga grupo mahimo nga mga indibiduwal nga “naghugod sang ila kaugalingon sa pag-alagad kay Yahweh [Jehova] sa idalom sang isa ka manalagna nga . . . ila espirituwal nga amay.” (2 Hari 2:12) Ang matuod, sa kasaysayan parte sa paghaplas kay Jehu, ginpatuhuyan ang representante ni Eliseo bilang “ang alagad sang manalagna.”—2 Hari 9:4, NW.
Ginapakita nga “ang mga anak sang mga manalagna” nagapangabuhi sing simple. Ang isa sina ka grupo sang panahon ni Eliseo ginsambit nga nagatukod sang ila balay kag nagagamit sang hinulaman nga wasay. (2 Hari 6:1-5) Ang pila sa ila nagminyo kay may ginsambit nga isa ka balo “sang mga anak sang mga manalagna.” (2 Hari 4:1) Gin-apresyar gid sang matutom nga mga Israelinhon ang mga anak nga lalaki sang mga manalagna, kag suno sa rekord, ginsuplayan nila sila sang pagkaon.—2 Hari 4:38, 42.