ANG utang mahimo makaguba sang pamilya. Halimbawa, naobserbahan sang researcher nga si Jeffrey Dew nga ang mga mag-asawa nga may utang daw wala na sing tion sa isa kag isa, pirme nagaaway, kag indi malipayon. Kon kuarta kag utang na gani ang topiko, malawig ini nga ginabaisan, nga nagaresulta sang pagsinggitanay kag pagsakitanay, kag masami ginabangdan pa ini sang iban nga problema. Gani, indi makapakibot nga ang problema parte sa kuarta amo ang panguna nga kabangdanan sang diborsio sa Estados Unidos.

Ang daku nga utang ginatunaan man sang problema sa lawas pareho sang insomnia, sakit sa ulo, sakit sa tiyan, atake sa tagipusuon, kag depresyon. Ang asawa nga si Marta nagsiling: “Na-depres gid ang akon bana nga si Luís bangod sa utang amo nga pirme lang sia nagatulog. Ang tawo nga akon ginasandigan nangin makaluluoy na.” Indi masarangan sang iban ang stress. Halimbawa, ang BBC News nagreport parte sa asawa sa bagatnan-sidlangan sang India nga naghikog sang indi na niya mabayaran ang iya utang nga 840 dolyares (U.S.). Ginhulam niya ang kuarta para sa pagpabulong sang iya kabataan.

 Ano abi kon ginabudlayan ang inyo pamilya bangod sa utang? Binagbinagon naton ang mga kabudlayan nga ginaatubang sang mga mag-asawa nga may utang kag ano nga mga prinsipio sa Biblia ang makabulig para masolbar ini.

“Ginpasibangdan ko ang akon asawa nga nagapataka lang sia gasto,” siling ni Lukasz, “pero nagreklamo sia nga wala kami tani problema sa kuarta kon may permanente lang ako nga obra.” Paano malikawan sang mag-asawa nga maglas-ayanay bangod sa utang?

Sekreto para magmadinalag-on: Magbuligay.

Bisan ang imo tiayon ang balasulon, indi makabulig kon magpadala ka sa imo kaakig sa iya. Mas kinahanglan ninyo iaplikar subong ang prinsipio sa Efeso 4:31: “Ang tanan nga madinumtanon nga paghinakit kag kaakig kag kasingkal kag sininggitanay kag nagapakalain nga hambal kuhaon gikan sa inyo upod ang tanan nga kalainan.”

Dapat magbuligay kamo nga mabayaran ang inyo utang. Ang bana nga si Stephanos nagpaathag kon paano sila nga mag-asawa nagbuligay: “Ginkabig namon nga amon kaaway ang utang.” Nahisuno ini sa ginasiling sa Hulubaton 13:10: “Tungud sa bugal nagaabut lamang ang binanggianay, apang sa nalaygayan sing maayo yara ang kaalam.” Sa baylo nga solbaron ang problema sing isahanon, istoryahi ninyo ini sing maayo kag magbuligay.

Makabulig man ang inyo kabataan. Ang amay nga si Edgardo, nga taga-Argentina, nagsiling parte sa eksperiensia sang ila pamilya: “Gusto sang amon bata nga lalaki nga magpabakal sang bag-o nga bisikleta, pero ginpaathag namon sa iya kon ngaa indi namon ini masarangan. Gani, ginhatag na lang namon sa iya ang bisikleta ni Lolo niya, kag nanamian gid sia magsakay sa sini. Natun-an namon nga importante ang pagbuligay bilang pamilya.”

“Nalumos ako sa utang bangod sa akon negosyo nga naglala pa gid bangod sa krisis sa ekonomiya sa Argentina,” siling ni Enrique. “Uloperahan pa ang akon asawa. Pamatyag ko daw nasiod ako sa lawa sang damang nga wala na sang mahimo.” Si Roberto nga taga-Brazil, naputo sa iya negosyo kag may utang pa sa 12 ka bangko. Nagsiling sia: “Daw wala na ako sang guya nga ipakita sa akon mga abyan. Pamatyag ko walawala gid ako.”

Ano ang himuon mo kon ginaluyahan ka, ginakonsiensia, ukon nahuya bangod sa utang?

Sekreto para magmadinalag-on: Gamita sing maayo ang inyo kuarta. b

1. Hibalua ang inyo badyet subong. Listaha ang tanan nga kinitaan kag kagastuhanan sang inyo pamilya sa sulod sang duha ka semana—ukon isa ka bulan, kon mas praktikal ini. Idugang sa sini ang talagsa lang ginagastuhan pareho sang buhis, insurance, ukon mga panapton, kag hibalua ang aberids sini kada bulan.

2. Dugangi ang inyo kinitaan. Puede ka mag-overtime sa imo trabaho, mag-sideline, mag-tutor, mang-scrap, ukon magnegosyo sa inyo balay. Paandam: Maghalong nga indi mapabay-an ang mas importante nga mga hilikuton, pareho sang pag-alagad sa Dios.

3. Limitahi ang inyo gasto. Magbakal lang kon kinahanglan mo, indi lang bangod may diskuento ini. (Hulubaton 21:5) “Indi magpadasudaso pamakal,” siling ni Enrique, nga ginsambit kaina, “para mabinagbinag mo kon bala kinahanglan mo gid ini ukon gusto mo lang.” Ari ang pila pa ka panugda.

•   Balay: Kon posible, magsaylo sa balay nga barato lang ang arkila. Buhini ang inyo balayran paagi sa pagkinot sang kuryente kag tubig.

• Pagkaon: Magbalon sang panyaga ukon sang merienda sa baylo nga magkaon pirme sa gua. Gamita ang mga discount coupon ukon iban pa nga promo. “Makakinot ako kon magbakal ako sang prutas kag utanon kon manugsira na ang balaligyaan,” siling ni Joelma nga taga-Brazil.

• Transportasyon: Ibaligya ang indi na kinahanglanon nga salakyan, kag mentinaha ang nabilin nga salakyan sa baylo nga magbakal sang bag-o. Magsakay sa pangpubliko nga salakyan, ukon maglakat kon malapit man lang.

Kon nabuhinan na ninyo ang inyo gasto, dapat gamiton ninyo sing maayo ang inyo nabilin nga kuarta.

4. Analisaha ang inyo utang kag mangita sang medyos. Una, hibalua ang saka sang kada utang, ang balayran, kag ang mahimo matabo kon maulihi ka ukon malipat sa pagbayad. Basaha sing maayo ang kontrata, kay mahimo nagapangdaya ang mga nagapautang. Halimbawa, ang isa ka nagapautang nga kompanya sa Estados Unidos nagsiling nga 24 porsiento lang ang ila saka, pero ang matuod, sobra 400 porsiento ang saka sini.

Masunod, pasunura ang pagbayad sang imo utang. Ang isa ka opsyon amo nga bayaran una ang utang nga may pinakadaku nga saka. Puede man nga bayaran una ang gagmay nga mga utang, kay kon diutay na lang ang bill nga imo mabaton kada bulan, matawhay ang imo pamatyag. Kon may utang ka nga daku ang saka, maayo kon mangita ka sang bag-o nga utangan nga may manubo nga saka para ibayad sa sini.

Katapusan, kon indi ka makabayad sang imo utang suno sa kontrata, istoryaha ang imo gin-utangan kon san-o mo ini bayaran. Puede mo hingyuon nga angan-anganon anay ang imo bayad ukon panubuan ang saka. Ang pila ka manugpautang mahimo magpasugot nga buhinan ang imo balayran basta bayaran mo ini dayon. Mangin tampad kag matinahuron sa pagpaathag sang imo kahimtangan. (Colosas 4:6; Hebreo 13:18) Isulat ang inyo ginkasugtan. Bisan pa gindis-ayrihan ka sang primero, istoryaha sia liwat kon kinahanglanon.—Hulubaton 6:1-5.

Siempre, dapat mangin realistiko ka kon nagabadyet. Bisan ang pinakamaayo nga plano nagakapaslawan bangod indi naton kontrolado ang kahimtangan, kay ang kuarta masami nga ‘nagahimo sing mga pakpak, kaangay sang aguila nga nagalupad nayon sa langit.’—Hulubaton 23:4, 5.

Malipatan naton ang importante nga mga butang kon utang lang pirme ang aton ginapamensar. Si Georgios nagsiling, “ang pinakamabudlay namon nga problema amo nga utang na lang pirme ang amon ginakabalak-an. Indi na namon mahatagan sang tion ang mas importante nga mga butang.”

Sekreto para magmadinalag-on: Husto nga pagtamod sa kuarta.

Bisan pa ginatinguhaan mo gid nga bayaran ang inyo mga utang, mahimo tinuig pa ninyo ini maimpasan. Gani, ara sa imo kon paano mo tamdon ang inyo kahimtangan. Sa baylo nga kuarta lang pirme ang imo pamensaron, maayo kon dumdumon naton ang laygay sang Biblia: “Kon kita may pagkaon, panapton kag pasilungan, mangin kontento na kita sa sini nga mga butang.”—1 Timoteo 6:8.

Kon kontento ka, “mapat-od [mo] ang mas importante nga mga butang.” (Filipos 1:10) Ang “mas importante nga mga butang” nagalakip sang imo kaangtanan sa Dios kag sa imo pamilya. Si Georgios, nga ginsambit bag-o lang, nagsiling: “Bisan wala pa namon nabayaran ang tanan namon nga utang, wala na namon ini ginapamensar pirme. Mas malipayon na subong ang amon pag-asawahay kay madamo kami sing tion sa amon kabataan, sa isa kag isa, kag sa espirituwal nga mga hilikuton.”

Ang mga utang makapa-stress, kag ang pag-atubang sini kinahanglan sang sakripisyo; pero takus gid ang imo panikasog. Ang bana nga si Andrzej nga taga-Poland, nagsiling: “Sang nabal-an ko nga gingarantiyahan sang akon asawa ang daku nga utang sang iya katrabaho, kag ginpalagyuhan sia, pirme lang magamo ang amon panimalay.” Pero sang ginpanumdom niya kon paano nila nga mag-asawa nasolbar ini, nagsiling sia: “Mas nahiusa kami, indi sang problema, kundi sa pagbuligay nga masolbar ini.”