BANTOG ini nga hulubaton sa mga tawo sa Sidlangan sang Aprika, kag nagalandong sa panimuot sang madamo sa mga pungsod sa bilog nga kalibutan. Amo man bala sina ang imo ginabatyag kon mangutang ka sa imo abyan ukon sa iban? Bisan pa kinahanglan gid ini kon kaisa, maayo bala ini nga himuon? Ano ang mga katalagman kag mga siod sang pagpangutang?

Ang isa pa ka hulubaton sang Swahili nagapaathag kon ano ang mangin problema sang pagpangutang. Ini nagasiling: “Ang pagpangutang kag pagpahulam makaguba sang pag-abyanay.” Husto gid ini kay mahimo ini magguba sang pag-abyanay. Bisan pa ginplano ini sing maayo kag sinsero ang katuyuan, mahimo matabo ang wala ginapaabot. Halimbawa, kon indi mabayaran sa ginkasugtan nga tion, ang nagapahulam mahimo maakig. Mahimo magtubo ang kaugot, dayon maapektuhan ang ila kaangtanan, bisan pa gani ang ila mga pamilya. Bangod ang pagpangutang mahimo bangdan sang away, dapat lang ini tamdon nga solusyon kon wala na gid sing iban nga paagi.

Ang pagpangutang mahimo man magbutang sang aton kaangtanan sa Dios sa katalagman. Paano? Una, ang Biblia nagasiling nga malauton ang isa nga hungod nga wala nagabayad sang iya mga utang. (Salmo 37:21) Ginpaathag man sini nga “ang nagahulam alagad sa nagapahulam.” (Hulubaton 22:7) Dapat dumdumon sang nagapangutang nga may obligasyon sia sa nagpahulam tubtob nga indi sia makabayad. Matuod gid ang ginsiling sang isa ka hulubaton sa Aprika: “Kon ginhulam mo ang tiil sang isa, masunod ka diin man sia makadto.” Ang punto amo nga kon madamo ka sing utang, wala ka na sang kahilwayan kon ano ang gusto mo himuon.

Gani ang pagbayad dapat amo ang imo prioridad. Kay kon indi, magautwas gid ang kabudlayan. Ang nagadamo nga utang magaresulta sa kasubo, madamo nga gab-i nga indi makatulog, tuman nga pag-obra, kaawayon sa tunga sang mag-asawa, kag pagkaguba sang pamilya, lakip man ang posibilidad nga makasuhan ukon mapriso. Maalamon gid ang laygay sa Roma 13:8: “Indi  kamo mag-utang sang bisan isa ka butang kay bisan sin-o, luwas sa paghigugmaanay sa isa kag isa.”

Tanan ini dapat magpaandam sa aton nga maghalong gid sa pagpangutang. Maayo gid nga mamangkot: Kinahanglan mo gid bala mangutang? Ginahimo mo bala ini para sa kaayuhan sang imo pamilya? Ukon bangod ini sang kakagod kag pagkabuhi labaw sa aton masarangan? Sa masami, mas maayo gid kon mangin kontento kita kag indi pag-obligahon ang kaugalingon sa pagpangutang.

Pero, may mga higayon nga puede man makapangutang, pareho kon may mga emerhensia kag wala na gid sing iban nga pililian. Bisan pa sa sini, kon mangutang gid man sia, kinahanglan niya ipakita nga bunayag sia. Paano?

Una, dapat indi niya pag-abusuhan ang isa bangod lang madamo ini sang kuarta. Indi naton dapat pagtamdon nga obligado ang isa nga magpahulam bangod lang may ikasarang sia. Ukon nga wala kita sang obligasyon nga mangin bunayag sa iya. Indi gid kita dapat mahisa sa mga may sarang.—Hulubaton 28:22.

Dayon, pat-uron naton ang pagbayad sang aton utang, kag himuon ini sa gilayon. Kon wala sia magsambit sang tion kon san-o bayaran ang imo utang, ikaw ang magtalana sini, kag bayari ini suno sa imo ginhambal. Ginapanugyan nga maghimo sang kasulatan para malikawan ang indi paghangpanay sang isa kag isa. (Jeremias 32:9, 10) Kon mahimo, ikaw mismo ang magbayad sa imo gin-utangan para makapasalamat sa iya. Ang tampad nga pagbayad sang imo utang nagaresulta sa maayo nga kaangtanan. Sa iya Sermon sa Bukid, si Jesus nagsiling: “Dapat nga ang inyo Huo magakahulugan sang Huo, ang inyo Indi, Indi.” (Mateo 5:37) Dugang pa, dumduma ang Bulawanon nga Pagsulundan: “Busa, ang tanan nga butang nga luyag ninyo nga himuon sang mga tawo sa inyo, dapat man ninyo himuon sa ila.”—Mateo 7:12.

Ang Biblia nagalaygay para indi mangutang sang kuarta. Ini nagasiling: “Ang matuod, isa ini ka paagi nga makaganar sing daku, ining diosnon nga debosyon nga may pagkakontento.” (1 Timoteo 6:6) Buot silingon, ang pagkakontento amo ang pinakamaayo nga paagi para malikawan ang di-maayo nga resulta sang pagpangutang. Matuod, indi gid mahapos nga mangin kontento sa sining kalibutan nga wala sing kaayawan. Gani makabulig gid ang “diosnon nga debosyon.” Paano?

Talupangda ang halimbawa sang Cristiano nga mag-asawa nga taga-Asia. Sang bataon pa sila, nanamian gid sila sa mga may balay. Gani nagbakal sila paagi sa ila sinuptan kag pagpangutang sa bangko kag mga paryente. Pero wala magdugay, nabatyagan nila ang kabug-at sa pagbayad sang mataas nga balayran kada bulan. Nagbakabaka sila obra, nga nag-ubos sang ila tion nga para kuntani sa ila mga bata. “Ang stress, kasakit, kag kakulang sa tulog daw isa ka daku nga bato sa akon ulo. Daw indi ko ini madala,” siling sang bana.

Sang ulihi, nadumduman nila ang ginsiling sa 1 Timoteo 6:6 kag nagdesisyon nga ang lamang nga solusyon amo ang pagbaligya sang ila balay. Tinuig gid man kag nakatibawas sila. Ano ang ila natun-an? “Ang espirituwal nga pagtamod sa pagkabutang makaamlig gid,” nahinakop nila.

Ang hulubaton sang Swahili nga ginsambit kaina bantog gid. Walay sapayan sini madamo gihapon ang nagapangutang. Ang paghibalo sa mga prinsipio sa Biblia nga nabinagbinag na makapahunahuna sa aton nga usisaon ang pamangkot, Dapat bala ako mangutang?