Ang Krismas madugay na nga ginalaragway subong tradisyonal nga kapiestahan sang mga Cristiano nga nagaselebrar sa pagkabun-ag ni Jesus. Apang nagapalibog kita kon paano ang madamo nga kinabatasan nga ginahimo sa sina nga selebrasyon naangot sa pagkabun-ag ni Jesus.

Una, may uluistorya parte kay Santa Claus. Sang 1931, ginhimo sang kompanya sang ilimnon sa North America ang masinadyahon, bukay sing bungot, mapulapula sing guya, kag nagasuksok sing pula nga bayo nga Santa para sa ila pasayod sa Krismas kag nangin madinalag-on gid ini. Sang dekada 1950, ang pila nga taga-Brazil nagtinguha nga islan si Santa Claus sang tumandok nga tawo—si Lolo Indian. Ano ang resulta? Wala lang napierde ni Santa Claus si Lolo Indian kundi “napierde man niya ang bata nga si Jesus kag nangin opisyal sia nga simbulo sa piesta sang Disiembre 25,” siling ni Propesor Carlos E. Fantinati. Apang ang uluistorya lang bala parte kay Santa Claus ang malain sa Krismas? Agod masabat ina, balikan naton ang una nga Cristianismo.

“Sang una kag ikaduha nga siglo sang Cristianismo, may mabaskog nga pagpamatok sa pagsaulog sang birthday sang mga martir ukon, ni Jesus,” siling sang Encyclopedia Britannica. Ngaa? Ginkabig sang mga Cristiano ang pagsaulog sang birthday nga pagano nga kinabatasan, selebrasyon nga kinahanglan likawan. Ang matuod, wala sing petsa nga ginhambal ang Biblia parte sa pagkabun-ag ni Jesus.

Sang ikap-at nga siglo C.E., walay sapayan sang panindugan sang mga Cristiano sang una batok sa pagsaulog sang mga birthday, ginsugdan sang Iglesia Katolika ang pagsaulog sang Krismas. Gusto pabaskugon sang simbahan ang ila awtoridad paagi sa pagdula sang isa sa panguna nga balagbag—ang bantog nga pagano nga mga relihion sang Roma kag ang ila mga piesta sa winter solstice. Kada tuig, sugod sa Disiembre 17 asta Enero 1, “kalabanan sang mga Romano nagakinaon, nagahinampang, nagasinadya, nagaparada, kag nagaentra sa iban nga piesta para padunggan ang ila mga diosdios,” siling sang Christmas in America, ni Penne L. Restad. Kag sa Disiembre 25, ang mga Romano nagasaulog sang pagkabun-ag sang Indi Madaug nga Adlaw. Paagi sa pagselebrar sang Krismas sa sina nga adlaw, nadaya sang simbahan ang madamo nga Romano sa pagsaulog sang pagkabun-ag ni Jesus imbes nga pagkabun-ag sang adlaw. “Mahimo gihapon [sang mga Romano] ang ila mga ginahimo sa ila piesta sa tungatunga sang tigtulugnaw,” siling sang Santa Claus, a Biography, ni Gerry Bowler. Ang matuod, “padayon sila nga nagasaulog sang bag-o nga selebrasyon sa daan nga pamaagi.”

Maathag nga ang panguna nga problema sa mga selebrasyon sang Krismas amo ang malain nga ginhalinan sini. Sa iya libro nga The Battle for Christmas, ginpatuhuyan ni Stephen Nissenbaum ang Krismas subong ‘pagano gid nga piesta nga ginpagua nga Cristiano.’ Gani ang Krismas wala nagapadungog sa Dios kag sa iya Anak nga si Jesucristo. Witiwiti lang bala ini nga butang? Namangkot ang Biblia: “Paano mag-updanay ang pagkamatarong kag pagkamalinapason? Ukon paano mag-ambitanay ang kapawa kag kadudulman?” (2 Corinto 6:14) Pareho sang kahoy nga tiko ang pagdaku, ang Krismas tiko gid nga “indi na mapatadlong.”—Manugwali 1:15.