Pagkatapos sang World War II, madamo nga lugar sa Europe ang nagkalaguba. Pero may maayo nga natabo, ang mga Saksi ni Jehova kag ang iban pa ginpagua halin sa concentration camp sang mga Nazi. Bisan pa sina, mabudlay gihapon ang ila nangin sitwasyon. Pareho sang madamo nga tawo, ang katawhan ni Jehova wala sang bastante nga pagkaon, bayo, ilistaran, kag iban pa nga kinahanglanon. Si Sister Karin Hartung nagsiling, “Bangod kulang sang mga ilistaran, madamo ang kinahanglan magpadayon sang ila mga paryente sa ila mga balay ukon magpa-arkila sang kuarto sa ila apartment.” Sang ara sa concentration camp si Sister Gertrud Poetzinger, sa sulod sang pito ka tuig kag tunga, may mga tion nga kinahanglan niya mag-istar sa toolshed kag magtulog sa pulungkuan. a

 Ano ang ginhimo sang organisasyon ni Jehova para masigurado nga may bastante nga kinahanglanon ang mga utod nga ara sa mga lugar nga naapektuhan sang inaway? Kag ano ang matun-an naton sa mga nagkabuhi sa sinang mabudlay nga tion pagkatapos sang World War II?

 Nagbulig dayon ang organisasyon ni Jehova sa mga kauturan sa Europe. Si Nathan Knorr kag si Milton Henschel halin sa world headquarters nagbisita sa mga Saksi para mabal-an kon ano ang ila kinahanglanon. Sang mga bulan sang Nobiembre kag Disiembre 1945, nagkadto sila sa England, Switzerland, France, Belgium, the Netherlands, Denmark, Sweden, Finland, kag Norway. Si Brother Knorr nagsiling, “Amo ini ang una nga bes nga nakita gid namon mismo ang malain nga epekto sang inaway sa Europe.”

 Wala ginpasugtan si Brother Knorr nga makasulod sa Germany sadto nga tion. Pero si Erich Frost, nga nagadumala sang hilikuton sang branch office sa Germany, nakagua sa pungsod para makapakigkita kay Brother Knorr. b “Ginhatagan kami ni Brother Knorr sang praktikal nga laygay kag nagpromisa sia nga hatagan kami sang materyal nga bulig pareho sang pagkaon kag mga bayo,” siling ni Erich. “Wala madugay, nag-abot diri sa Germany ang ginpadala nga dalagku nga mga kargamento sang harina, fat, oatmeal, kag iban pa nga pagkaon. Ang mga kauturan sa iban pa nga pungsod nagpadala man sang dalagku nga mga kahon sang bayo, lakip ang mga amerikana, mga underwear, kag mga sapatos.” Nalipay gid ang mga utod sang nabaton nila ang mga suplay amo nga nakahibi sila. Dugang pa, “ini nga pagbulig wala lang ginhimo sang mga Saksi sing isa ka bes,” siling sang isa ka report. “Padayon sila nga ginpadal-an sang bulig sa sulod sang duha ka tuig kag tunga!” c

 Samtang nagaamat-amat nami ang sitwasyon, padayon nga nagpokus ang mga utod sa pag-alagad kay Jehova. Ano ang nakabulig sa ila?

 Ginpadayon nila ang ila maayo nga espirituwal nga rutina. (Efeso 5:15, 16) Sa tion sang inaway, mabudlay para sa mga kauturan nga makabaton sang base sa Biblia nga mga publikasyon kag mahimo sing regular ang ila mga hilikuton sa pag-alagad kay Jehova. Pero, pagkatapos sang inaway, amat-amat nga nagbalik sa normal ang Cristiano nga mga miting kag ang pagbantala nga hilikuton. Si Jürgen Rundel, nga nagaistar sa Austria, nagsiling: “Ang Informant d kag ang mga nagalakbay nga manugtatap nagpalig-on sa amon nga padayon nga himuon sing regular ang amon espirituwal nga rutina.” Nagdugang pa sia: “Nagapokus kami kay Jehova, kay Jesus, sa amon personal nga pagtuon sang Biblia, kag sa ministeryo. Wala gid sing isturbo, pareho sang TV.”

 Si Sister Ulrike Krolop nagsiling: “Nadumduman ko nga nalipay gid ako sang gin-research ko sing maayo kag ginpamalandungan ang isa ka topiko parte sa Biblia. Maayo gid nga halimbawa ang akon bana. Kon makabaton kami sang bag-o nga Watchtower nga magasin, ginauntatan niya ang iya ginahimo kag ginatun-an niya dayon ini.” Si Karin nga ginsambit kaina, nagsiling: “Sang tion sang inaway, nakita namon kon paano madasig nga madula ang materyal nga mga pagkabutang. Pero bisan pa limitado lang ang suplay sang base sa Biblia nga mga publikasyon, mabaton gihapon namon ang amon kinahanglanon para mapabakod ang amon pagtuo. Ginapadyaan ni Jehova ang iya matutom nga mga alagad.”

 Nagbantala sila liwat. (Mateo 28:19, 20) Sa tion sang inaway, indi hilway nga makabantala kag makapanudlo ang katawhan ni Jehova. Nadumduman sang isa ka brother nga si Friedhelm nga pagkatapos sang inaway “nagbantala kag nagpanudlo liwat ang tanan.” Nadumduman ni Ulrike ang natabo, sia nagsiling: “Ang una nga Saksi nga nagbantala sang mensahe sang Ginharian sa pamilya sang akon bana nakasuksok pa sang iya uniporme sa concentration camp! Nagbantala gid sia dayon.” Si Jürgen nagsiling, “Pagkatapos sang inaway, ang tanan mapisan gid sa pagbantala. Madamo nga pamatan-on nga lalaki kag babayi ang nag-alagad kay Jehova sing full-time.”

 “Malain gid ang sitwasyon sa mga siudad nga ginbombahan,” siling ni Ulrike. Madamo nga tawo ang nagaistar sa nagkalaguba nga mga bilding! Paano sila nabantalaan sang mga Saksi? Natun-an sang pamilya ni Ulrike ang kamatuoran pagkatapos sang inaway, siling niya: “Ginapangita namon kon diin may suga ukon may aso halin sa dapog.”

 Ginpalig-on nila ang isa kag isa. (1 Tesalonica 5:11) Sang tion sang inaway, madamo nga Saksi ni Jehova ang ginpintasan. Pero pagkatapos sang inaway, wala na nila ginpamensar ang ila naagyan kundi ginpalig-on ang isa kag isa. Malipayon gid sila bangod napamatud-an nila nga matutom sila kay Jehova. (Santiago 1:2, 3) Si Johannes, nga nagaistar na subong sa United States, nagsiling: “Ang amon manugtatap sang sirkito nga nabutang sa mga concentration camp sang una nagsugid sang madamo nga makapalig-on nga eksperiensia kon paano ginbuligan ni Jehova ang mga kauturan. Ini nga mga eksperiensia nagpabakod gid sang amon pagtuo.”

 Sang natapos ang inaway, padayon nga nangin suod ang mga utod kay Jehova paagi sa pagdumdom “kon paano niya sila ginbuligan sa mga concentration camp kag kon paano niya ginsabat ang ila mga pangamuyo,” siling ni Johannes. Sang nahilway na ang mga Saksi, padayon nila nga ginhimo ang espirituwal nga mga hilikuton pareho sang regular nga pagbasa sang Biblia, pag-attend sa Cristianong mga miting, kag pagbantala. Ang nahilway nga mga kauturan “maniwang gihapon kag maluya,” siling ni Elisabeth nga nag-attend sa kombension sa Nuremberg sang 1946. “Pero malipayon sila bangod sa balaan nga espiritu samtang ginasugid nila ang ila eksperiensia.”—Roma 12:11.

 Nagpabilin sila nga suod sa ila mga kauturan. (Roma 1:11, 12) Sa tion sang inaway, ang mga Saksi indi makapakig-upod sing hilway sa isa kag isa bangod sang mapintas nga paghingabot. Siling ni Karin, “Kis-a lang nila ginabisita ang kada isa bangod indi nila gusto nga mabutang sa katalagman ang ila mga kauturan.” Pero, nagbag-o ina sang natapos na ang inaway. “Updanay na sila sa paghimo sang tanan nga hilikuton,” siling ni Friedhelm. “Ang miting kag ang ministeryo amo gid ang pinakaimportante nga hilikuton sa ila kabuhi.”

 Pagkatapos sang inaway, “pila lang ka mga Saksi ang may salakyan,” siling ni Dietrich, isa ka gulang sa Germany. “Gani nagalakat lang kami pakadto sa mga miting. Pero nagaupdanay kami sang mga kauturan. Bangod pirme namon ini ginahimo mas nagsuod pa gid kami sa kada isa. Daw isa gid kami ka pamilya.”

 Subong, madamo sa mga alagad ni Jehova ang nagabatas sang mga kabudlayan bangod sang mga kalamidad, balatian, inaway, paghingabot, kag ang pagmahal sang mga balaklon. (2 Timoteo 3:1) Pero, indi kita dapat magkabalaka sing sobra. Ngaa? Ang halimbawa sang aton matutom nga mga kauturan sa Germany sa tion sang paggahom sang Nazi nagapasalig sa aton nga padayon kita nga buligan sang aton Dios sa sining mabudlay nga katapusan nga mga adlaw. Gusto naton sundon si apostol Pablo, sang nagsulat sia: “Makasiling kita nga may pagsalig: ‘Si Jehova ang akon manugbulig; indi ako magkahadlok. Ano ang mahimo sang tawo sa akon?’”—Hebreo 13:6.