Ang iban nagasiling nga kon nagapati ka sa science, mahimo pilion mo ang “ebolusyon,” pero kon relihioso ka na man pilion mo ang “pagpanuga.”

Indi man sa tanan nga tion.

Ang matuod, madamo nga edukado nga tawo—lakip ang madamo nga scientists—ang indi man sigurado kon matuod ang teoriya sang ebolusyon.

Ang isa sini amo si Gerard, isa ka propesor sang entomology nga gintudluan sang ebolusyon sa kolehiyo. “Kon mag-eksam,” siling niya, “ang ginabutang ko nga sabat ang gusto sang akon mga propesor—pero wala ako nagapati sa ginatudlo sa akon.”

Ngaa ang pila sa mga nagapati sa science wala man nagapati sa ebolusyon nga amo ang ginhalinan sang kabuhi? Para masabat ina, binagbinaga ang duha ka pamangkot nga nagapalibog sa madamo nga researcher: (1) Paano nagsugod ang kabuhi? kag (2) Paano naporma ang buhi nga mga butang?

ANG GINASILING SANG IBAN. Ang kabuhi amat-amat nga nagporma halin sa wala-kabuhi nga mga butang.

KON NGAA INDI KUMBINSIDO ANG IBAN SA SINI NGA SABAT. Mas madamo na subong sing nahibaluan ang mga scientist parte sa chemistry kag molecule sang kabuhi, pero indi nila gihapon mapaathag kon ano gid ang kabuhi. Daku gid ang diperensia sang wala-kabuhi nga butang kon ikumparar bisan sa pinakasimple nga butang nga may kabuhi.

Ginahaumhaum lang sang mga scientist kon ano kahimtangan sang duta sang nagligad nga binilyon ka tuig. Sarisari ang ila pagpati parte sa ginhalinan sang kabuhi—ang iban nagapati nga halin ini sa bulkan ukon sa idalom sang dagat. Ang iban naman nagapati nga naporma ang kabuhi sa gua sang uniberso kag nag-abot sa duta paagi sa mga meteor. Pero indi masabat sini nga teoriya kon paano nagsugod ang kabuhi, kay wala mabal-an kon diin gid nagsugod ang kabuhi.

Suno sa mga scientist, may mga molecule nga sang ulihi nangin mga genes. Ini nga mga molecule mahimo nga natural nga naporma halin sa wala-kabuhi nga butang kag nagadamo ini. Pero wala sing makita nga ebidensia ang science nga may amo sini nga klase sang mga molecule, kag indi man sila makahimo sing amo sini nga molecule sa laboratoryo.

Pinasahi gid ang buhi nga mga butang kay mahuptan sini kag maproseso ang mga impormasyon. Ang mga cell makapadala, maka-interpret, kag makasunod sang mga instruksion nga ara sa ila genetic code. Ginakumparar sang iban nga scientist ang genetic code sa software sang kompyuter kag ang chemical structure sang cell sa hardware sang kompyuter. Pero indi mapaathag sang ebolusyon ang ginhalinan sang impormasyon.

Ang mga protein molecule kinahanglanon para makapanghikot ang isa ka selula. Ang isa ka protein molecule may ginatos ka amino acid nga nagaangtanay sing pasunod. Isa pa, dapat mapilo sa tatlo ka bahin ang protein molecule para magamit ini. Suno sa pila ka scientist, daw imposible gid nga magmatumato lang porma ang isa ka protein molecule. “Kinahanglan sang isa ka selula ang linibo ka sarisari nga protein,” sulat sang physicist nga si Paul Davies, “gani indi gid mapatihan ang teoriya nga nagtuhaw lang ini.”

KONKLUSION. Pagkatapos sang linibo ka tuig nga pag-research sa tanan nga klase sang science, makasiling gihapon kita nga may nagtuga sang kabuhi.

ANG GINASILING SANG IBAN. Ang una nga buhi nga organismo amat-amat nga naporma asta nga nangin sarisari nga buhi nga mga butang, lakip ang mga tawo, paagi sa proseso nga ginatawag random mutation kag natural selection.

KON NGAA INDI KUMBINSIDO ANG IBAN SA SINI NGA SABAT. Ang iban nga selula mas komplikado sangsa iban. Suno sa isa ka reperensia, ang pagporma sang pinakasimple nga mga selula nga mangin komplikado gid nga mga selula “ginakabig sa masami nga ikaduha sa panguna nga misteryo sa ebolusyon, sunod sa ginhalinan sang kabuhi.”

Nadiskobrehan sang mga scientist nga sa kada cell intricate molecular machine may mga protein molecule nga nagabuligay para maghimo sang mabudlay nga obra. Lakip sa sini ang pag-transport kag pag-convert sang mga nutrients nga mangin enerhiya, pagkay-o sang mga bahin sang selula, kag pagdala sang mga mensahe sa bilog nga selula. Bangod bala sa random mutations kag natural selection kon ngaa maporma kag makapanghikot ining masibod nga mga component? Madamo ang indi magpati sa sini.

Ang mga sapat kag mga tawo naporma halin sa isa lang ka fertilized egg. Sa sulod sang embryo, ang mga selula nagadamo kag sa ulihi nagaporma sa sarisari nga korte kag may sarisari nga function nga mangin bahin sang lawas. Indi mapaathag sang ebolusyon kon paano “nabal-an” sang kada selula kon mangin ano sila nga bahin sang lawas kag kon ano ang ila function sa sulod sang organismo.

Nabal-an karon sang mga scientist nga para maporma ang isa ka klase sang sapat pakadto sa isa ka klase sang sapat, ang pagbag-o dapat matabo sa sulod mismo sang selula, buot silingon sa mga molecule. Kay indi mapakita sang mga scientist kon paano mahimo paagi sa ebolusyon bisan ang “pinakasimple” nga selula, makasiling bala kita nga bangod sa random mutations kag natural selection kon ngaa may sarisari nga klase sang sapat sa duta? Parte sa mga sapat, si Michael Behe, propesor sang biological science, nagsiling nga bisan pa ginapakita sang pag-research ang “wala ginapaabot kag makatilingala nga pagkasibod, indi gihapon mapaathag kon paano ina nga pagkasibod natabuan lamang nga proseso.”

Ang mga tawo may hunahuna, may ikasarang sa pagpamensar kag sa pagpangatarungan, kag may mga kinaiya pareho sang kaalwan, handa sa pagsakripisyo, kag kabalo sang husto kag sala. Indi mapaathag sang random mutations kag natural selection kon ngaa may amo sini nga pinasahi nga mga kinaiya ang mga tawo.

KONKLUSION. Bisan pa madamo ang nagasiling nga matuod ang ebolusyon, indi kumbinsido ang iban sa sabat nga ginahatag sang ebolusyon parte sa kon paano nagsugod kag naporma ang kabuhi.

Sa tapos mabinagbinag ang ebidensia, madamo nga tawo ang nagasiling nga ang kabuhi naghalin sa Isa nga maalam gid. Ang isa ka halimbawa sini amo si Antony Flew, isa ka propesor sang philosophy nga nagapati gid anay sa atiesmo. Sang natun-an niya ang parte sa pagkasibod sang kabuhi kag ang pisikal nga kasuguan sang uniberso, nagbag-o ang pagpati ni Flew. Ginapatuhuyan niya ang pangatarungan sang mga philosopher sang una, sia nagsulat: “Dapat naton batunon kon ano ang ginapakita sang ebidensia.” Para kay Professor Flew, ginapakita sang ebidensia nga may ara gid sing Manunuga.

Si Gerard, nga ginsambit kaina sa sini nga artikulo, amo man sini ang iya pagpati. Bisan pa sang iya mataas nga edukasyon kag propesyon sa entomology, sia nagsiling: “Wala ako sing makita nga ebidensia nga ang kabuhi amat-amat nga nagporma halin sa wala-kabuhi nga mga butang. Ang buhi nga mga butang organisado kag masibod, gani kumbinsido gid ako nga may ara gid sing Organisador kag Desinyador.”

Paagi sa pagtan-aw sa hinimuan sang isa ka artist may matun-an ka parte sa iya. Natun-an man ni Gerard ang mga kinaiya sang Manunuga paagi sa pagtuon sa mga butang sa palibot. Gintun-an man ni Gerard ang libro halin sa Manunuga—ang Biblia. (2 Timoteo 3:16) Nasapwan niya diri ang maathag nga mga sabat sa mga pamangkot parte sa ginhalinan sang tawo kag praktikal nga mga solusyon sa mga problema subong. Gani kumbinsido man sia nga ang Biblia naghalin sa Isa nga maalam gid.

Ginapakita sang halimbawa ni Gerard nga maayo gid nga usisaon ang mga sabat nga makita sa Biblia. Ginapalig-on namon kamo nga himuon man ini.