Ang kululbaan nga mga balita nga pirme nagalakip sang maathag kag detalyado nga mga video, puede matan-aw bisan ano oras sa mga TV, sa cellphone, sa tablet, kag sa mga kompyuter.

 Kag ginatan-aw man ini sang mga bata.

 Ano ang himuon mo para indi maglalain ang imo kabataan sa makahaladlok nga mga balita?

•  Ano ang epekto sang mga balita sa kabataan?

•  Paano mo mabuligan ang imo kabataan nga indi mabalaka sing sobra parte sa mga balita?

•  Ano abi kon ang imo bata nakasaksi sang isa ka malain nga hitabo?

•   Madamo nga kabataan ang nakulbaan gid sa mga trahedya nga makita nila sa mga balita. May mga bata nga wala nagasugid sang ila ginabatyag, pero posible nga ginanerbios na gali sila sa ila nakita sa mga balita. a Kag mahimo madugangan pa gid ini kon makita nila ang ila mga ginikanan nga nagalalain man.

•   Mahimo nga lain ang pag-intiende sang kabataan sa mga balita nga ila makita. Halimbawa, ang iban nagapensar nga ang nakita nila sa balita matabo man sa ila pamilya. Kag ang magagmay nga mga bata nga nagatan-aw sang sulitsulit nga balita parte sa isa ka malain nga hitabo mahimo magpensar nga sulitsulit man ini nga nagakatabo.

•   Mahimo nabudlayan ang kabataan nga tamdon sing balanse ang mga balita. Mahimo nga wala pa maintiendihan sang mga bata nga negosyo ang pagbalita. Kag nagaganar ini kon madamo sang mga tawo ang nagatan-aw. Gani mahimo pasobrahan sang mga kompanya ang balita para makuha ang interes sang mga tawo kag mawili sila.

•   Butangi sang limit ang kadamuon sang ila ginatan-aw nga balita. Wala ini nagapahangop nga indi na kinahanglan mahibaluan sang imo kabataan ang nagakatabo sa kalibutan. Pero wala sila sang kaayuhan nga makuha kon matan-aw nila ukon mabatian ang isa ka makahaladlok nga hitabo nga sulitsulit nga ginabalita.

   “Kon kaisa, ginaistoryahan namon sang akon bana ang mga detalye sang isa ka balita, pero wala kami kabalo nga nagalalain na gali ang amon kabataan nga nakabati sa amon.”—Maria.

   Prinsipio sa Biblia: “Ang pagpalibog nagakuha sang kalipay sang tawo.”—Hulubaton 12:25, Maayong Balita nga Biblia.

•   Magpamati sing maayo, magpakita sing empatiya. Kon nabudlayan ang imo bata nga ihambal ang iya ginabatyag parte sa isa ka balita, silinga sia nga puede man niya ini idrowing. Kon nagapakig-istorya ka sa imo bata, maggamit sing mga tinaga nga naintiendihan niya. Pero likawi nga isugid sa iya ang mga detalye sang balita nga indi na niya kinahanglan mabal-an.

   “Daw nagmaayo ang pamatyag sang amon bata nga babayi sa tapos kami nakig-istorya kag namati sa iya. Indi gid makabulig ang pagsiling nga, ‘Amo na ’na ang nagakatabo subong, dapat maanad na ’ta.’”—Sarahi.

   Prinsipio sa Biblia: “Mangin maabtik sa pagpamati, mahinay sa paghambal.”—Santiago 1:19.

•   Buligi ang imo bata nga mangin balanse ang iya pagtamod sa mga balita. Halimbawa, ang balita parte sa pagpangidnap, mahimo bangdan sang pagpati nga ini nga klase sang krimen pirme na lang nagakatabo. Isugid sa imo mga bata kon ano ang imo ginahimo para maproteksionan sila. Dumduma man nga ang isa ka trahedya ginabalita indi bangod pirme, kundi talagsa lang ini nagakatabo.

   “Buligi ang imo kabataan nga maghaganhagan ang ila ginabatyag. Sa kalabanan, ang ila ginabatyag resulta sang ila ginahunahuna, gani kon buligan naton sila nga magpamensar sang positibo nga mga butang, amat-amat man sila nga maumpawan.”—Lourdes.

   Prinsipio sa Biblia: “Ang tagipusuon sang maalamon nga tawo amo ang magapahambal sa iya nga may paghangop kag bangod sini makabuluyok ang iya ginahambal.”—Hulubaton 16:23.