•   Sin-o pirme ang indi mo maintiendihan?

  •  Si Tatay

  •  Si Nanay

•   Kada san-o kamo wala ’gaintiendihanay?

  •  Kon kis-a

  •  Talagsa

  •  Pirme

•   Daw ano ini kalala?

  •  Dali lang masolbar kag wala ’gaaway.

  •  Masolbar ini pero pagkatapos pa sang grabe nga pagbaisay.

  •  Indi gid ini masolbar​—bisan grabe na ang baisay.

 Kon wala kamo pirme nagaintiendihanay sang imo mga ginikanan, basi nagapensar ka nga dapat may himuon sila para mag-ayo ang inyo sitwasyon. Pero, matun-an naton diri nga may mga step nga puede mo himuon para malikawan kag indi maglala ang inyo indi pag-intiendihanay. Antes sini, pensara sing maayo . . .

•   Kabalo ka na mamensar. Samtang nagadaku ka, ginapamensaran mo na sing maayo ang mga butang nga daw wala lang sa imo sang bata ka pa. May panindugan ka na—kag ang iban sini mahimo lain sangsa panindugan sang imo ginikanan. Pero ang Biblia nagasiling: “Padunggi ang inyo amay kag ang inyo iloy.”​—Exodo 20:12.

   Ang matuod: Mapakita mo nga hamtong ka na kag may ikasarang kon mahimo mo nga indi mag-ugyon sa isa ka butang nga wala nagabais.

•   Gusto mo sing kahilwayan. Samtang nagahamtong ka, tagaan ka sang imo mga ginikanan sing kahilwayan. Pero ang problema kay indi ini pareho sa gusto mo nga kahilwayan ukon indi nila ini pag-ihatag sing gulpiada sa imo​—gani indi kamo mag-intiendihanay. Pero ang Biblia nagasiling: “Mangin matinumanon kamo sa inyo mga ginikanan.”​—Efeso 6:1.

   Ang matuod: Ang dugang nga kahilwayan nga ihatag sang imo mga ginikanan pirme nagadepende sa paggamit mo sa kahilwayan nga ara sa imo subong.

•   Himua ang imo bahin. Imbes nga ang mga ginikanan mo lang ang imo basulon, pensara kon ano ang mahimo mo para mag-ayuhay kamo. “Wala kamo nagaintiendihanay indi lang bangod sang ginahambal sang imo mga ginikanan kundi bangod man sa imo paagi sa pagsabat,” siling sang hoben nga si Jeffrey. “Daku ang mabulig sang kalmado nga sabat para mangin maayo ang sitwasyon.”

   Ang Biblia nagasiling: “Himua ang masarangan ninyo sa pagpakighidait.”​—Roma 12:18.

•   Mamati. “Mabudlay gid ini para sa akon,” siling sang 17 anyos nga si Samantha. “Pero narealisar ko man nga kon makita sang mga ginikanan nga nagapamati ka, labanlaban pamatian ka man nila.”

   Ang Biblia nagasiling: “Mangin maabtik sa pagpamati, mahinay sa paghambal.”​—Santiago 1:19.

•   Kabiga sila nga teammate mo. Kon wala kamo mag-intiendihanay, pensara nga daw sports ini, pareho abi sang tennis. Pero ang imo kontra​—indi ang imo mga ginikanan​—kundi ang problema ninyo. “Kon wala nagaintiendihanay, ang gusto man lang sang ginikanan amo ang pinakamaayo para sa ila tin-edyer kag ang gusto man sang tin-edyer amo ang pinakamaayo para sa iya,” siling sang hoben nga si Adam. “Gani masiling nga pareho man lang gali ang ila goal.”

   Ang Biblia nagasiling: “Tinguhaan naton nga himuon ang mga butang nga nagadala sing paghidait.​—Roma 14:19.

•   Intiendiha sila. “Nakabulig gid sa akon kon indi ko pagkalipatan nga ang mga ginikanan damo problema, kag pirme nga mas mabudlay ini sangsa ginaproblema naton,” siling sang tin-edyer nga si Sarah. May gindugang pa gid si Carla. “Ginatinguhaan ko nga ibutang ang akon kaugalingon sa akon mga ginikanan,” siling niya. “Ano abi kon ako ang may bata kag ako ang ara sa sini nga sitwasyon? Ano ang pinakamaayo sa akon bata?”

   Ang Biblia nagasiling: ‘Pangitaa ninyo indi lamang ang inyo personal nga kaayuhan, kundi ang iya man sang iban.’​—Filipos 2:4.

•   Tumana sila. Kay man, amo gid sina ang ginasugo sang Biblia nga himuon mo. (Colosas 3:​20) Kag mangin maayo ang sitwasyon kon tumanon mo ini. “Nabuhinan ang akon stress sang ginatuman ko pirme ang akon mga ginikanan,” siling sang hoben nga si Karen. “Damo na ang ila ginsakripisyo para sa akon, amo lang gid ’ni ang mabulig ko.” Ang pagtuman isa sa pinakamaayo nga solusyon kon wala nagaintiendihanay.

   Ang Biblia nagasiling: “Kon wala sing gatong, mapatay ang kalayo.”​—Hulubaton 26:20.

 Tip. Kon nabudlayan ka mag-istorya sa ila, tilawi nga isulat ini ukon i-text. “Ginahimo ko ini kon wala ako sa mood mag-istorya,” siling sang tin-edyer nga si Alyssa. “Nakabulig ini para mapabutyag ko ang akon ginabatyag nga indi magsinggit ukon maghambal sang hinulsulan ko sa ulihi.”