Mabakod ka bala? Nakaagi ka na bala nga . . .

•   namatyan sing pinalangga?

•   nagbalatian sing malawig?

•   naapektuhan sang kalamidad?

 Suno sa mga researcher, indi lang ang dalagku nga mga problema ang nagakinahanglan sing kabakod. Bisan ang gamay nga mga problema makahatag sing stress kag makaapekto sa imo panglawas. Gani importante nga matun-an mo nga mangin mabakod gamay man ukon daku ang imo problema.

•  Ano ang kabakod?

•  Ngaa kinahanglan mo mangin mabakod?

•  Paano ka mangin mabakod?

•  Ang ginasiling sang iban

 Ang kabakod amo ang ikasarang sa pag-atubang sang mga kabudlayan kag pagbag-o sang kabuhi. Ang mabakod nga mga tawo may mga problema man. Pero bisan pa apektado sila sini, nagabangon sila liwat kag nagabakod pa gid.

•   Bangod indi malikawan ang problema. Ang Biblia nagasiling: “Indi pirme ang madasig ang nagadaug sa palumba, . . . ukon ang may ihibalo ang pirme nagamadinalag-on, bangod ang tion kag ang wala ginapaabot nga hitabo nagakatabo sa ila tanan.” (Manugwali 9:11) Ano ang leksion? Ang maayo nga mga tawo nagaantos man, bisan kon kaisa indi man nila sala.

•   Bangod ang kabakod makahatag sing proteksion sa imo. Ang isa ka counselor sa high-school nagsiling: “Mas nagadamo pa gid subong ang mga estudyante nga nagakadto sa akon opisina kag nagalalain gid sila kay manubo ang ila score sa eksam ukon nakabaton sila sing indi maayo nga komento sa social media.” Nagsiling pa sia nga bisan pa daw kagamay lang sini nga mga problema, pero kon ang estudyante indi kabalo kon paano ini atubangon, mahimo ini makaapekto sa iya hunahuna kag emosyon. a

•   Bangod ang kabakod makabulig sa imo subong kag kon adulto ka na. Si Dr. Richard Lerner nagsulat parte sa pagluya sang buot: “Kinahanglan matun-an sang isa nga magbangon liwat kon ginaluyahan sing buot para mangin maayo nga adulto. Dapat maghimo sia sing bag-o nga goal ukon sing lain nga mga paagi para mahimo ini.” b

•   Hibalua kon bala daku ukon gamay ang imo problema. Ang Biblia nagasiling: “Madali maugot ang buangbuang, apang ang maalamon nga tawo nagapalampas sang insulto.” (Hulubaton 12:16) Indi kinahanglan nga palibugan mo ang tanan nga problema.

   “Sa eskwelahan, nagalalain gid ang akon mga klasmeyt bisan sa gamay lang nga mga butang. Dayon, hambalan sila sang ila mga follower sa social media nga husto ang ila ginhimo, gani pamatyag nila may rason gid sila nga maglalain. Ginapabudlayan sila sini nga solbaron ang ila mga problema.”—Joanne.

•   Magtuon sa eksperiensia sang iban. Ang Biblia nagasiling: “Subong nga ang salsalon mapatalom sang salsalon, mapatalom man sang tawo ang iya abyan.” (Hulubaton 27:17) Madamo ka sing matun-an sa mga tawo nga nalampuwasan nila ang mabudlay nga mga problema.

   “Samtang nagaistorya ka sa iban, marealisar mo nga madamo man sila sing problema nga naagyan, pero OK man sila subong. Pamangkuta sila kon ano ang ila ginhimo ukon wala ginhimo nga nakabulig sa ila nga maatubang ang problema.”—Julia.

•   Mangin mapinasensiahon. Ang Biblia nagasiling: “Bisan pa mapukan sing makapito ang matarong magabangon sia gihapon.” (Hulubaton 24:16) Indi gid man dalidali nga mabaton mo nga may ara sing kabudlayan, gani indi matingala kon nasubuan ka kon kaisa. Ang importante ‘nagabangon ka gihapon.’

   “Pagkatapos nga nakabangon ka sa kabudlayan, kinahanglan sing tion para mag-ayo ang imo tagipusuon kag emosyon. Natun-an ko nga amat-amat lang ako nga nagakaumpawan samtang nagalipas ang tion.”—Andrea.

•   Mangin mapinasalamaton. Ang Biblia nagasiling: “Ipakita nga mapinasalamaton kamo.” (Colosas 3:15) Bisan ano kadaku ang problema nga imo ginaatubang, may ara gid pirme butang nga mapasalamatan mo. Mamensar sing tatlo ka butang nga nagapahalipay sa imo.

   “Kon may problema ka, indi malikawan nga makapamangkot ka, ‘Ngaa nagakatabo ini sa akon?’ Pagpakita sing kabakod kon indi mo pagpadalman ang imo mga problema kundi mangin positibo kag pasalamati kon ano ang ara sa imo ukon kon ano ang imo mahimo.”—Samantha.

•   Mangin kontento. Si apostol Pablo nagsiling: “Natun-an ko nga mangin kontento sa bisan ano nga kahimtangan.” (Filipos 4:11) Indi makontrol ni Pablo ang mga problema nga nagaabot sa iya. Pero puede niya makontrol ang iya reaksion sa mga problema, kag nagpabilin sia nga kontento.

   “Natun-an ko nga ang akon una nga reaksion sa mga problema indi pirme ang pinakamaayo. Ang akon goal amo nga mangin positibo sa bisan ano nga sitwasyon. Indi lang ako ang makabenepisyo sa sina kundi pati man ang iban.”—Matthew.

•   Mangamuyo. Ang Biblia nagasiling: “Itugyan ang imo lulan kay Jehova, kag sia magaalay-ay sa imo. Indi gid sia magtugot nga mapukan ang isa nga matarong.” (Salmo 55:22) Ang pagpangamuyo indi lang para mangin maayo ang imo pamatyag. Pagpakig-istorya ini sa imo Manunuga, nga ‘nagaulikid sa imo.’—1 Pedro 5:7.

   “Wala ko ginasolo ang problema. Ginasugid ko ini sa Dios paagi sa pangamuyo, kag ginapasalamatan Sia sa nabaton ko nga mga pagpakamaayo. Gani naganami ang akon pamatyag kon magpokus ako sa mga pagpakamaayo ni Jehova. Importante gid ang pangamuyo!”—Carlos.