1. Nan ki degre kwayans nan maji, nan fetich ak nan lougawou gaye?

GEN yon liv ki di: “Ann Afrik, ou pa menm bezwen mande si lougawou egziste.” Ansuit li di: “Pou Afriken tout kategori, lougawou se yon reyalite yo pran trèzoserye.” ​(African Traditional Religion). Pami moun ki kwè nan maji, nan fetich ak nan lougawou, gen ni moun ki pa konn li ni entèlektyèl. Chèf relijye nan Islam ak nan relijyon ki di yo se kretyen yo kwè nan bagay sa yo tou.

2. Dapre pifò moun, ki kote fòs ki gen rapò ak maji yo soti?

² Ann Afrik, pifò moun kwè gen yon fòs oswa yon pisans mistik ki egziste. Yo kwè Bondye gen kontwòl fòs sa a e espri yo ak zansèt yo ka itilize l. Yo kwè tou gen kèk moun ki konn fason pou yo rale l vin jwenn yo ak fason pou yo sèvi avè l, kit se pou byen (maji blan) kit se pou mal (maji nwa).

3. Ki sa maji nwa ye, e ki sa moun kwè li ka fè?

³ Moun konn fè maji nwa oswa fetich dèyè ènmi yo. Gen moun ki kwè moun ki sèvi ak maji nwa gen pouvwa pou yo voye chovsourit, zwazo, ti bèt k ap vole ak lòt bèt ankò al atake moun. Anpil moun kwè maji nwa lakòz goumen, li lakòz moun pa ka fè pitit, maladi, e menm lanmò.

4. Ki sa anpil moun kwè konsènan lougawou, e ki deklarasyon kèk moun ki te lougawou fè?

⁴ Lougawou gen yon rapò sere ak bagay sa yo. Gen moun ki di, lannuit lougawou yo kite kò yo pou yo vole, swa pou y al jwenn lougawou parèy yo swa pou y al manje moun. Dapre sa moun ki kite lougawou fè konnen, kò lougawou yo ret ap dòmi nan kabann yo. Pa egzanp, gen yon jounal afriken ki site deklarasyon kèk ansyen lougawou (pifò se jèn tifi) ki di: “Mwen fè 150 moun mouri nan aksidan moto.” “Mwen touye senk timoun, mwen te souse tout san yo.” “Mwen touye twa mennaj mwen te genyen paske yo te kite m.”

5. Ki sa maji blan ye, e ki jan yo pratike l?

⁵ Moun panse maji blan ka pwoteje yo kont sa ki mal. Moun ki fè maji blan mete bag oswa braslè ki monte. Yo bwè  bagay pou pwoteje yo oswa yo fwote kò yo avèk yo. Yo konn sere bagay yo kwè ki gen pouvwa pou pwoteje yo lakay yo oswa anba tè. Yo kwè nan gad, sètadi bagay yo panse ki ka pwoteje yo, ki gen tèks yo pran nan Koran an oswa nan Labib.

6. Ki sa Satan ak demon l yo te konn fè depi nan tan lontan, e ki jan nou dwe konsidere pouvwa yo genyen?

⁶ Laverite sèke Satan ak demon l yo se ènmi lèzòm e yo danjere. Yo gen pouvwa pou yo aji sou lespri moun ak sou lavi yo, e depi nan tan lontan yo te konn menm antre nan moun ak nan bèt (Matye 12:43-45). Toutpandan nou pa dwe minimize pouvwa yo genyen, nou pa dwe egzajere pouvwa yo genyen nonplis.

7. Ki sa Satan vle nou kwè, e ki egzanp ki montre sa?

⁷ Satan fò nan twonpe moun. Li twonpe moun lè l fè yo panse li gen plis pouvwa pase sa l genyen vre. Ann pran yon egzanp ki montre sa: Pandan yon konba ki t ap fèt nan yon peyi ann Afrik nan dènye ane ki sot pase yo, gen sòlda ki te itilize aparèy ki bay son pou panike ènmi yo. Anvan sòlda sa yo atake, yo pase anrejistreman ki bay son yon seri gwo zam ak gwo tire. Yo te vle ènmi yo panse se yon lame ki gen anpil gwo zam k ap atake yo. Menm jan an tou, Satan vle moun kwè pisans li san limit. Objektif li se fè moun pè pou yo ka fè volonte l e pou yo pa fè volonte Jewova. Kounye a, annou egzamine twa manti Satan vle moun kwè.

8. Bay youn nan manti Satan gaye.

⁸ Men youn nan manti Satan gaye: Pa gen anyen mal ki rive pa aza, tout bagay mal ki rive, si se pa yon moun dirèkteman ki fè l, se yon pouvwa mistik ki fè l. Pa egzanp, ann sipoze yon timoun mouri ak malarya. Petèt manman l konnen se yon moustik ki bay malarya. Men, li ka kwè tou se yon moun ki voye yon moustik vin pike pitit li a.

9. Ki jan Labib montre se pa Satan ki lakòz tout pwoblèm ki rive?

⁹ Byenke Satan gen pouvwa pou l lakòz kèk pwoblèm, nou pa dwe kwè li gen pouvwa pou l lakòz tout pwoblèm ki rive. Labib di: “Se pa ni moun ki rapid yo ki toujou genyen kous la, ni moun ki gen fòs yo ki genyen batay la, ni moun ki gen sajès yo ki toujou jwenn manje, ni moun ki entèlijan yo ki toujou gen richès, ni moun ki gen konesans yo ki toujou reyisi, paske move moman ak malè rive sou yo tout sanzatann.” ​(Eklezyas 9:11). Yon moun ki nan yon kous ka kouri pi rapid pase lòt yo, men li ka pa genyen. Gen “malè [ki ka] rive sou [li] sanzatann”, sa ki ka lakòz li pèdi kous la. Petèt li bite e li tonbe oswa li vin malad oubyen li fè yon antòs. Bagay sa yo ka rive nenpòt moun. Li pa oblije se Satan oubyen fetich moun fè ki lakòz yo rive. Yo jis rive.

10. Ki sa yo di konsènan lougawou, e ki jan nou fè konnen se manti?

¹⁰ Men yon dezyèm manti Satan gaye: Lougawou yo kite kò yo e yo deplase lannuit pou y al jwenn lougawou parèy yo  oswa pou y al souse moun oubyen pou y al manje moun. Kounye a, mande tèt ou: ‘Si lougawou yo ka fè sa, ki sa k kite kò a menm?’ Jan nou te wè sa, nanm nan se moun nan, se pa yon bagay ki ka sot nan moun nan. Anplis de sa, lespri a se fòs lavi a ki bay kò a fòs men ki pa ka fè anyen san kò a.

11. Ki jan nou fè konnen lougawou yo pa ka kite kò yo, e èske w kwè sa?

¹¹ Ni nanm nan ni lespri a pa ka kite kò a pou yo fè anyen, kit se byen kit se mal. Donk, lougawou yo pa ka kite kò yo. Yo pa fè ni sa moun di yo fè yo vre, ni sa moun panse yo fè yo.

12. Ki jan Satan fè moun kwè yo fè yon seri bagay yo pa fè vre?

¹² Ki jan nou ka esplike deklarasyon moun ki te nan lougawou yo fè? Satan ka fè moun kwè yo fè yon seri bagay yo pa fè vre. Pa mwayen vizyon, Satan ka fè moun imajine yo wè, yo tande e yo fè yon seri bagay ki pa vre. Konsa, Satan espere fè moun vire do bay Jewova e fè yo panse Labib bay manti.

13. a) Èske maji blan bon? b) Ki sa Labib di sou maji?

¹³ Men yon twazyèm manti: Maji blan, maji moun panse ki ka konbat maji nwa a, se yon bon bagay. Labib pa fè diferans ant maji nwa ak maji blan. Li kondane tout kalite maji. Ann egzamine kòmandman Jewova te bay nasyon Izrayèl la konsènan maji e konsènan moun k ap pratike maji:

• “Nou pa dwe [...] fè maji.” — Levitik 19:26.

• “Nou dwe touye nenpòt gason oswa nenpòt fi ki konn chèche pale ak mò oswa ki se yon divinò.” — Levitik 20:27.

• “Pa dwe gen okenn moun nan mitan nou [...] k ap fè maji, ni moun k ap chèche konnen sa k pral rive demen, ni moun  k ap fè wanga dèyè moun, ni moun k al wè moun ki kapab fè yo pran kontak ak movèzespri.” — Detewonòm 18:10-14.

14. Poukisa Jewova te bay kòmandman anrapò ak maji?

¹⁴ Kòmandman sa yo fè nou wè klè Bondye pa t vle pèp li a pratike maji. Jewova te bay pèp li a kòmandman sa yo paske li te renmen yo e li pa t vle yo vin esklav laperèz ak sipèstisyon. Li pa t vle demon ba yo pwoblèm.

15. Ki jan Labib montre Jewova gen plis pisans pase Satan?

¹⁵ Byenke Labib pa bay detay konsènan sa demon yo ka fè ak sa yo pa ka fè, li montre Jewova Dye gen plis pisans lontan pase Satan ak demon l yo. Jewova chase Satan nan syèl la (Revelasyon 12:9). N ap remake tou Satan te mande pèmisyon pou l pase Jòb anba eprèv e li te obeyi avètisman Bondye te ba l pou l pa touye Jòb. — Jòb 2:4-6.

16. Bò kot kiyès nou ta dwe chèche pwoteksyon?

¹⁶ Pwovèb 18:10 di: “Non Jewova se yon fò ki byen solid. Moun ki jis la kouri antre anndan l e li jwenn pwoteksyon.” Donk, nou ta dwe chèche pwoteksyon bò kot Jewova. Sèvitè Bondye yo pa mete gad sou yo oswa bwè remèd pou pwoteje yo kont move aksyon Satan ak demon yo ap fè, nitou yo pa pè pou moun pa voye bagay sou yo. Sèvitè Bondye yo kwè sa Labib di. Labib di: “Je Jewova ap pwonmennen sou tout tè a, L ap chèche moun k ap sèvi l ak tout kè yo pou l ka itilize fòs li an favè yo.” — 2 Kwonik 16:9.

17. Ki asirans Jak 4:7 ban nou, men, ki sa nou dwe fè?

¹⁷ Ou menm tou ou ka gen asirans sa a si w sèvi Jewova. Jak 4:7 di: “Donk, soumèt nou devan Bondye, men opoze ak Dyab la, e l ap kouri kite nou.” Si w sèvi Jewova, vrè Dye a, e si w soumèt devan l, ou mèt sèten l ap pwoteje w.