1, 2. ա) Պատմէ՛ փորձառութիւն մը որ ցոյց կու տայ լաւ–ընտրուած հարցումներ ուղղելուն արժէքը (տե՛ս բացման պատկերը)։ բ) Ինչո՞ւ հարկ չկայ որ ջղագրգիռ ըլլանք, երբ դժուար նիւթեր կը քննարկենք։

ՔԱՆԻ մը տարի առաջ, քոյր մը Աստուածաշունչը կը քննարկէր իր ամուսինին հետ, որ եկեղեցիի մը կը պատկանէր։ Քննարկութեան ընթացքին, ամուսինը ըսաւ թէ Երրորդութեան կը հաւատար։ Քոյրը զատորոշելով թէ ամուսինը թերեւս իսկապէս չէր ըմբռնած Երրորդութեան ուսուցումը, փափկանկատօրէն հարցուց. «Կը հաւատա՞ս թէ Աստուած Աստուած է, Յիսուս Աստուած է ու սուրբ հոգին Աստուած է, եւ այսուհանդերձ երեք Աստուածներ չկան, հապա՝ մէկ»։ Ամուսինը զարմացած ըսաւ. «Ո՛չ, ես ատոր չեմ հաւատար»։ Այն ատեն, Աստուծոյ իսկական բնոյթին մասին սկսան վառ խօսակցութիւն մը ունենալ։

² Այս փորձառութիւնը կը լուսաբանէ լաւ–ընտրուած հարցումներ փափկանկատ կերպով ուղղելուն արժէքը։ Անիկա նաեւ աչքառու կը դարձնէ կարեւոր կէտ մը. հարկ չկայ որ ջղագրգիռ ըլլանք, երբ դժուար նիւթեր կը քննարկենք, ինչպէս՝ Երրորդութիւն, դժոխքի կրակ կամ Ստեղծիչի մը գոյութիւնը։ Եթէ Եհովային եւ իր տուած մարզումին վստահինք, յաճախ պիտի կարենանք տալ համոզիչ պատասխան մը՝ որ լսողներուն սրտին  կրնայ հասնիլ (Կող. 4։6)։ Այժմ նկատի առնենք թէ ազդու հրատարակիչներ ի՛նչ կ’ընեն, երբ այսպիսի նիւթեր կը քննարկեն։ Պիտի քննենք թէ ինչպէ՛ս կրնանք՝ 1) ուղղել այնպիսի հարցումներ, որոնք կը մղեն անհատը արտայայտուելու, 2) Աստուածաշունչին հիման վրայ պատճառաբանել եւ 3) օրինակներ գործածել մեր կէտը յստակացնելու համար։

3, 4. Ինչո՞ւ կարեւոր է որ հարցումներ գործածելով գիտնանք թէ անհատը ինչի կը հաւատայ. օրինակ մը տո՛ւր։

³ Հարցումներ ուղղելը մեզի կ’օգնէ անհատին հաւատալիքները գիտնալու։ Ասիկա ինչո՞ւ կարեւոր է։ «Ո՛վ որ բան մը չլսած պատասխան կու տայ, յիմարութիւն ու նախատինք է իրեն», կ’ըսէ Առակաց 18։13–ը։ Իսկապէս, նիւթի մը շուրջ Աստուածաշունչին տեսակէտը քննարկելէ առաջ, լաւ կ’ըլլայ որ գիտնանք թէ անհատը ճիշդ ինչի՛ կը հաւատայ։ Այլապէս, թերեւս շատ ժամանակ վատնենք՝ ջանալով հերքել գաղափար մը, որուն ան արդէն իսկ չի հաւատար (Ա. Կոր. 9։26)։

⁴ Սեպենք թէ անհատի մը հետ դժոխքի նիւթը կը քննարկենք։ Ո՛չ ամէն մարդ կը հաւատայ թէ դժոխքը չարչարանքի կրակոտ տեղ մըն է։ Շատեր կը հաւատան, թէ անիկա Աստուծմէ անջատուելու վիճակ մըն է։ Ուստի կրնանք այսպիսի բան մը ըսել. «Ի մտի ունենալով որ մարդիկ դժոխքին մասին տարբեր կարծիքներ ունին, կ’ուզէի գիտնալ թէ ի՛նչ է ձեր կարծիքը»։ Անհատին պատասխանը լսելէ ետք, պիտի կարենանք աւելի լաւ կերպով իրեն օգնել որ այս նիւթին շուրջ Աստուածաշունչին ըսածը հասկնայ։

5. Հարցումները ինչպէ՞ս կրնան մեզի օգնել որ գիտնանք թէ անհատը որոշ բանի մը ինչո՛ւ կը հաւատայ։

⁵ Փափկանկատ կերպով ուղղուած հարցումները կրնան նաեւ մեզի օգնել, որ գիտնանք թէ անհատը որոշ բանի մը ինչո՛ւ կը հաւատայ։ Օրինակ, եթէ ծառայութեան մէջ հանդիպինք անհատի մը որ կ’ըսէ թէ Աստուծոյ գոյութեան չի հաւատար, թերեւս դիւրաւ եզրակացնենք թէ ան ազդուած է աշխարհային տեսակէտներէ, ինչպէս՝ բարեշրջութեան տեսութիւնը (Սաղ. 10։4)։ Սակայն, ոմանք Աստուծոյ հանդէպ իրենց հաւատքը կորսնցուցած են, քանի որ տեսած են ուրիշներու տառապանքը կամ անձնապէս շատ տառապած են։ Անոնք չեն կրնար հաւատալ թէ սիրալիր Ստեղծիչ մը այսպիսի տառապանք պիտի թոյլատրէր։ Ուստի, եթէ տանտէր մը Աստուծոյ գոյութեան կը կասկածի, կրնանք հարցնել. «Մի՞շտ այդպէս խորհած էք»։ Եթէ ան ո՛չ ըսէ, կրնանք հարցնել թէ արդեօք որոշ բա՞ն մը պատճառ դարձած է որ Աստուծոյ գոյութեան կասկածի։ Իր պատասխանին համաձայն կ’որոշենք լաւագոյն կերպը իրեն հոգեւորապէս օգնելու (կարդա՛ Առակաց 20։5)։

6. Հարցում մը ուղղելէ ետք, ի՞նչ պէտք է ընենք։

⁶ Հարցում մը ուղղելէ ետք, կարեւոր է որ մտիկ ընենք անհատին պատասխանը եւ նկատի առնենք իր զգացումները։ Օրինակ, թերեւս մէկը յայտնէ թէ ողբերգութիւն մը պատճառ դարձած է որ սիրալիր Ստեղծիչի մը գոյութեան կասկածի։ Նախքան փաստելը թէ Աստուած գոյութիւն ունի, լաւ կ’ըլլայ որ անձին կարեկցինք եւ նշենք, թէ սխալ չէ հարց տալը թէ ինչո՛ւ կը տառապինք (Ամբ. 1։2, 3)։ Մեր համբերութիւնը եւ սիրալիր մօտեցումը կրնան զինք մղել որ ուզէ աւելին գիտնալ *։

7. Ծառայութեան մէջ մեր ազդու ըլլալը մեծաւ մասամբ ինչէ՞ն կախեալ է։

⁷ Այժմ նկատի առնենք թէ ինչպէ՛ս կրնանք Աստուածաշունչին ըսածին հիման վրայ պատճառաբանել։ Վստահաբար, Աստուածաշունչը ծառայութեան մէջ մեր գլխաւոր գործիքն է։ Անիկա մեզ կարող կը դարձնէ որ ‘կատարեալ ըլլանք՝ ամէն բարի գործերու պատրաստուած’ (Բ. Տիմ. 3։16,  17)։ Ծառայութեան մէջ մեր ազդու ըլլալը մեծաւ մասամբ կախեալ չէ մեր կարդացած համարներուն քանակէն, այլ՝ թէ համարը ինչպէ՛ս կը բացատրենք եւ կը պատճառաբանենք (կարդա՛ Գործք 17։2, 3)։ Լուսաբանութեան համար, նկատի առ հետեւեալ երեք պարագաները։

8, 9. ա) Ի՞նչ է կերպ մը, որով կրնանք պատճառաբանել անհատի մը հետ, որ կը հաւատայ թէ Յիսուս Աստուծոյ հաւասար է։ բ) Այս նիւթին շուրջ, ուրիշ ի՞նչ պատճառաբանութիւններ ազդու գտած ես։

⁸ Պարագայ 1։ Ծառայութեան մէջ կը հանդիպինք մէկու մը, որ կը հաւատայ թէ Յիսուս Աստուծոյ հաւասար է։ Նիւթին շուրջ պատճառաբանելու համար, ի՞նչ համարներ կրնանք գործածել։ Կրնանք անհատէն խնդրել որ կարդայ Յովհաննէս 6։38–ը, ուր Յիսուս կ’ըսէ. «Ես երկնքէն իջայ՝ ո՛չ թէ իմ կամքս ընելու, հապա անոր կամքը՝ որ զիս ղրկեց»։ Ապա կը հարցնենք. «Եթէ Յիսուս Աստուած է, ո՞վ զինք երկիր ղրկեց։ Ան դիրքով Յիսուսէ աւելի բարձր պէտք չէ՞ ըլլայ։ Վերջ ի վերջոյ, ղրկողը ղրկուածէն գերադաս է»։

⁹ Կրնանք նաեւ կարդալ Փիլիպպեցիս 2։9–ն, ուր Պօղոս առաքեալ կը նկարագրէ թէ Յիսուսի մահէն ու յարութենէն ետք, Աստուած ի՛նչ ըրաւ։ Համարը կ’ըսէ. «Աստուած ալ զանիկա [Յիսուսը] խիստ բարձրացուց ու անոր անուն մը տուաւ՝ որ ամէն անունէ վեր է»։ Անհատին օգնելու որ պատճառաբանէ, կրնանք հարցնել. «Եթէ Յիսուս մեռնելէ առաջ Աստուծոյ հաւասար էր, եւ ետքը Աստուած զինք խիստ բարձրացուց, այսպիսով ան դիրքով Աստուծմէ աւելի բարձր պիտի չը՞լլար։ Բայց անձ մը կրնա՞յ Աստուծմէ գերադաս ըլլալ»։ Եթէ անհատը Աստուծոյ Խօսքը կը յարգէ եւ ազնուասիրտ է, այսպիսի պատճառաբանութիւն մը կրնայ զինք մղել որ նիւթը ա՛լ աւելի քննէ (Գործք 17։11)։

10. ա) Ինչպէ՞ս կրնանք պատճառաբանել անհատի մը հետ, որ դժոխքի կրակին կը հաւատայ։ բ) Դժոխքի կրակին առնչութեամբ, ի՞նչ պատճառաբանութիւն ազդու գտած ես։

¹⁰ Պարագայ 2։ Կրօնասէր տանտէր մը կը դժուարանայ հաւատալու, թէ չար մարդիկը դժոխքի կրակով յաւիտեան պիտի չչարչարուին։ Ան թերեւս դժոխքի կրակին կը հաւատայ, քանի որ կ’ուզէ տեսնել թէ չար մարդիկը իրենց վատ արարքներուն գինը կը վճարեն։ Ինչպէ՞ս կրնանք այսպիսի անձի մը հետ պատճառաբանել։ Նախ զինք կը վստահեցնենք, թէ ամբարիշտները պիտի պատժուին (Բ. Թես. 1։9)։ Ապա, իրեն կարդալ կու տանք Ծննդոց 2։16, 17–ն, որ ցոյց կու տայ թէ մեղքին պատիժը մահ է։ Կը բացատրենք թէ Ադամ իր մեղքով պատճառ դարձաւ, որ բոլոր մարդիկը մեղաւոր ծնին (Հռով. 5։12)։ Բայց անոր ուշադրութեան կը յանձնենք, թէ Աստուած դժոխքի կրակին մէջ պատժուելու մասին բան մը չնշեց, եւ կը հարցնենք. «Եթէ Ադամ ու Եւա յաւիտեան չարչարուելու վտանգին մէջ էին, արդարութիւն պիտի չը՞լլար սկիզբէն  ասոր մասին զիրենք ազդարարել»։ Ապա կը կարդանք Ծննդոց 3։19–ն, ուր անոնց մեղանչելէն ետք դատավճիռ արձակուեցաւ, բայց ոչինչ ըսուեցաւ դժոխքի կրակին մասին։ Փոխարէն, Ադամի ըսուեցաւ թէ հողին պիտի վերադառնար։ Կրնանք հարցնել. «Եթէ Ադամ իսկապէս դժոխքի կրակը պիտի նետուէր, արդարութիւն պիտի ըլլա՞ր իրեն ըսել, թէ հողին պիտի վերադառնար»։ Եթէ անհատը լայնամիտ է, այսպիսի հարցում մը կրնայ զինք մղել որ այս նիւթին շուրջ ա՛լ աւելի մտածէ։

11. ա) Ի՞նչ կերպով կրնանք պատճառաբանել անհատի մը հետ, որ կը հաւատայ թէ բոլոր բարի մարդիկը երկինք կ’երթան։ բ) Երկինք երթալու նիւթին առնչութեամբ, ի՞նչ պատճառաբանութիւն ազդու գտած ես։

¹¹ Պարագայ 3։ Ծառայութեան մէջ կը հանդիպինք մէկու մը, որ կը հաւատայ թէ բարի մարդիկը երկինք կ’ելլեն։ Այսպիսի հաւատալիք մը կրնայ ազդել այն կերպին, որով տանտէրը Աստուածաշունչը կը մեկնաբանէ։ Օրինակ, սեպէ թէ իրեն հետ նկատի պիտի առնենք Յայտնութիւն 21։4–ը (կարդա՛)։ Եթէ ան եզրակացնէ թէ համարին մէջ նկարագրուած օրհնութիւնները երկնային կեանքին կը կիրարկուին, ինչպէ՞ս կրնանք իրեն հետ պատճառաբանել։ Փոխանակ յաւելեալ համարներ որպէս փաստ ներկայացնելու, կը կեդրոնանանք նոյն համարին մէկ մանրամասնութեան վրայ, որ կ’ըսէ թէ «ա՛լ մահ պիտի չըլլայ»։ Իրեն կը հարցնենք, թէ արդեօք կը համաձայնի՞ թէ որպէսզի բան մը ա՛լ չըլլայ, հարկ է որ նախապէս գոյութիւն ունենայ։ Ան շատ հաւանաբար համաձայն պիտի գտնուի։ Ապա կ’ըսենք թէ երկինքի մէջ բնաւ մահ չէ եղած. մարդիկ միայն հոս՝ երկրի վրայ կը մեռնին։ Ուրեմն, Յայտնութիւն 21։4–ը վստահաբար կ’ակնարկէ ապագայ օրհնութիւններու երկրի՛ վրայ (Սաղ. 37։29)։

12. Յիսուս ինչո՞ւ օրինակներ գործածեց։

¹² Հարցումներէն զատ, Յիսուս քարոզչութեան ընթացքին օրինակներ գործածեց (կարդա՛ Մատթէոս 13։34, 35)։ Օրինակները ունկնդիրներուն շարժառիթները յայտնեցին (Մատ. 13։10-15)։ Նաեւ, օրինակները Յիսուսի ուսուցումը հրապուրիչ եւ անմոռանալի դարձուցին։ Մե՞նք ինչպէս կրնանք օրինակներ գործածել երբ կ’ուսուցանենք։

13. Ինչպէ՞ս կրնանք լուսաբանել թէ Աստուած Յիսուսէն գերադաս է։

¹³ Յաճախ ամէնէն լաւ բանն է պարզ օրինակներ գործածել։ Օրինակ, երբ կը բացատրենք թէ Աստուած Յիսուսէն գերադաս է, թերեւս հետեւեալ մօտեցումը գործածենք։ Կ’ըսենք որ թէ՛ Աստուած եւ թէ Յիսուս իրենց փոխյարաբերութիւնը համեմատեցին Հօր եւ Որդիի փոխյարաբերութեան հետ (Ղուկ. 3։21, 22. Յովհ. 14։28)։ Ապա, տանտիրոջ կը հարցնենք. «Եթէ ինծի ցոյց պիտի տաս թէ երկու անձեր իրարու հաւասար են, ընտանեկան ո՞ր կապը կը նշես»։ Անհատը թերեւս ըսէ՝ եղբայրներ կամ երկուորեակներ։ Եթէ այդպէս ըսէ, դիտել կու տանք թէ այդ համեմատութիւնը շատ տրամաբանական է, եւ կը հարցնենք. «Եթէ դուն եւ ես այսքան դիւրութեամբ կրցանք այս համեմատութիւնը ընել, Յիսուս՝ Մեծ Ուսուցիչը, չէ՞ր կրնար նոյն համեմատութեան մասին մտածել։ Փոխարէն, ան Աստուծոյ մասին խօսեցաւ որպէս իր Հայրը։ Այսպիսով, ան պատկերացուց Աստուած որպէս տարիքով իրմէ աւելի մեծ եւ աւելի հեղինակութիւն ունեցող»։

14. Ո՞ր օրինակը ցոյց կու տայ, թէ անտրամաբանական է որ Աստուած Սատանան գործածէ մարդիկը չարչարելու դժոխքի կրակին մէջ։

¹⁴ Ուրիշ օրինակ մը նկատի առ։ Ոմանք կը հաւատան թէ Աստուած Սատանային յանձնած է կրակէ դժոխքը։ Օրինակ մը կրնայ ծնողներու օգնել տեսնելու, թէ անտրամաբանական է որ Աստուած Սատանային հրաման տայ որ մարդիկը չարչարէ դժոխքի կրակին մէջ։ Կրնանք ըսել. «Սեպէ թէ զաւակդ շատ ըմբոստ դարձած է եւ բազմաթիւ գէշ բաներ կ’ընէ։ Ինչպէ՞ս կը հակազդես»։ Ծնողքը հաւանաբար ըսէ թէ զինք կը կրթէ եւ կրկին անգամ կը  ջանայ օգնել որ չարութիւն ընելէ դադրի (Առ. 22։15)։ «Բայց ի՞նչ կ’ընես եթէ բոլոր ջանքերդ ի զուր ըլլան», կ’աւելցնենք։ Ծնողքներուն մեծամասնութիւնը պիտի ըսէ, թէ ի վերջոյ զաւակը պատժելէն զատ ուրիշ ճար պիտի չունենայ։ Այն ատեն կը հարցնենք. «Կեցուածքդ ի՞նչ պիտի ըլլայ եթէ գիտնաս որ չար մարդ մը պատճառ դարձած է որ զաւակդ մեծապէս ըմբոստանայ»։ Ծնողքը անկասկած այսպիսի անձի մը դէմ զայրոյթով պիտի լեցուի։ Օրինակին բուն միտքը հասկցնելու համար, ծնողքին կը հարցնենք. «Գիտնալով որ չար անձ մը զաւակիդ ազդած է, այդ անձին պիտի ըսէի՞ր որ քու տեղդ ինք զաւակդ պատժէ»։ Անշուշտ պատասխանը ո՛չ պիտի ըլլայ։ Նմանապէս, Սատանան ինք մարդոց վրայ ազդեցութիւն կը բանեցնէ որ չար բաներ ընեն։ Ուստի, յստակ է թէ Աստուած այդ մարդիկը պատժելու համար Սատանան չի գործածեր։

15, 16. ա) Ինչո՞ւ պէտք չէ ակնկալենք որ ամէն մարդ Թագաւորութեան պատգամը պիտի ընդունի։ բ) Ազդու կերպով ուսուցանելու համար, հա՞րկ է որ տաղանդաւոր ուսուցիչներ ըլլանք. բացատրէ՛ (տես նաեւ « Գործիք մը՝ որ մեզի կ’օգնէ պատասխանելու» շրջանակը)։

¹⁵ Կը գիտակցինք թէ ամէն մարդ պիտի չընդունի Թագաւորութեան պատգամը, նոյնիսկ եթէ տեղին հարցումներ ուղղենք, լաւագոյն պատճառաբանութիւնները գործածենք եւ ամենալաւ օրինակները տանք (Մատ. 10։11-14)։ Յիշենք թէ քիչեր Յիսուսի ուսուցումին ընդառաջեցին, հակառակ որ ան երկրի վրայ մեծագոյն Ուսուցիչն էր (Յովհ. 6։67. 7։45-48)։

¹⁶ Միւս կողմէ, նոյնիսկ եթէ խորհինք թէ տաղանդաւոր ուսուցիչներ չենք, կրնա՛նք ծառայութեան մէջ ազդու ըլլալ (կարդա՛ Գործք 4։13)։ Աստուծոյ Խօսքը մեզի վաւերական պատճառ կու տայ հաւատալու, թէ ‘բոլոր անոնք որոնք յաւիտենական կեանքի հանդէպ ճիշդ տրամադրուած են’, բարի լուրը պիտի ընդունին (Գործք 13։48, ՆԱ)։ Ուստի թող որ հաւասարակշռուած տեսակէտ ունենանք թէ՛ մեր անձին եւ թէ անոնց հանդէպ, որոնց հետ Թագաւորութեան բարի լուրը կը բաժնենք։ Եհովայի հայթայթած մարզումը վստահաբար պիտի օգտէ մեզի եւ մեզի մտիկ ընողներուն (Ա. Տիմ. 4։16)։ Եհովան կրնայ մեզի օգնել գիտնալու թէ ինչպէ՛ս ‘ամէն մէկուն պատասխան տանք’։ Յաջորդ յօդուածը ցցուն պիտի ընէ, թէ մեր ծառայութեան մէջ յաջողելու մէկ կերպն է՝ Ոսկի կանոնին հետեւիլ։