1. Mbuti Russell novakwao va ungurisa omuano uṋe okukonḓonona omatjangwa nu ongwaye omuano mbo tji wa ri omusemba?

OURE wozombura ozengi nḓa kapita, Mbuti C.  T. Russell nokambumba okaṱiṱi va uta okuworongana pamwe okukonḓonana Embo ra Mukuru. Nu owo tjiri aa ve vanga okutjiwa kutja Ombeibela i honga tjike ohunga na Jehova Mukuru, Jesus Kristus, ongaro ovaṱi mu ve ri, notjisuta tjonguturiro. Owo aave konḓonona Ombeibela momuano omupupu. Omundu umwe tja pura epuriro, imbo varwe motjimbumba aave konḓonona etjangwa arihe nda tjama nepuriro ndo. Nu korusenina owo aave tjanga imbi mbi ve rihongo okuza komakonḓononeno ngo. Jehova wa vatera ovarumendu mbo okuzuva nawa ouatjiri wOmbeibela ounanḓengu mbo, nu ouatjiri mbo ngamba ounanḓengu kweṱe ndino.

2. Ovikeṋa mbi tjita kutja atu ha zuu omaprofetero wOmbeibela nawa?

² Ovakonḓonone vOmbeibela va muna kutja ouzeu okuzuva nawa omaprofetero wombeibela pokuzuva oviṋa Ombeibela mbi honga uriri. Ongwaye tji pe kara nao? Epu rimwe, omena rokutja potuingi tu zuva nawa omaprofetero wOmbeibela indu tji ma ye yenenisiwa poo tji ya yenenisiwa. Posi yokutja pe nepu rarwe wina. Kutja tu zuve omaprofetero wOmbeibela nawa, matu sokukonḓonona avihe mbya tjama nomaprofetero ngo. Indu tji twa yandja ombango kepu rimwe uriri ohunga nomaprofetero kaaṋi ngo, natu nakaura inga owarwe mape ya atu ha munu eziriro ndi riro. Pe munika aayo iho otji tja tjitwa momaprofetero nge ri membo ra Joel. Nai matu konḓonona omaprofetero ngo rukwao kutja tu mune ounahepero wokurundurura omazuviro ngu twa ri nawo.

3-4. Omaprofetero nge ri mu Joel 2:7-9 aatu ye zuu vi nga ku ndinondi?

 ³ Lesa Joel 2:7-9. Joel wa hunganeka kutja ehapu rozombahu ma ri nyono ehi ra Israel. Omayo nozondjeo wazo ze ri tjimuna owozongeyama, ozo ma ze ri omiti avihe mehi ra Israel. (Joel 1:4, 6) Oure wozombura ozengi eṱe aatu zuu kutja omaprofotero ngo ye hungira ohunga novakarere va Jehova mbe zuvarisa ombuze ombwa tjimuna ehapu rozombahu ndi hi nokuyenena okutjaerwa. Aatu zuu kutja otjitjitwa hi matji nyono “ehi,” novandu mbe ri kehi yomananeno wovanane wozongamburiro. *

⁴ Inga onge munika aayo omazuviro omasemba indu tji mo lese Joel 2:7-9, uriri. Posi yokutja indu tji twa konḓonona avihe mbya tjama nomaprofetero nga, matu munu ounahepero wokurundurura oumune wetu. Ngatu tare komapu yane kutja ongwaye tji peri nao.

5-6. Omapuriro yeṋe ngu tu pura indu tji matu lese (a) Joel 2:20? (b) Joel 2:25?

⁵ Epu etenga tara ku imbi Jehova mbya kwizika ohunga nehapu rozombahu: “Ami me isa mo omunavita mokati keṋu ngwa zire keyuva kokunene.” (Joel 2:20) Ndovazu ozombahu ma zekuramene po ovakarere va Jehova mbe kara nonḓuviro kerakiza ra Jesus rokuzuvarisa nokukaisapo ovandu ovahongewa, ongwaye Jehova tja kwizika okuveramba? (Esek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Otjiperi kutja Jehova kamaa ramba ovakarere ve ovaṱakame, posi yokutja ma ramba otjiṋa poo omundu ngu tatumisa ovakarere ve.

⁶ Epu oritjavari tara ku imbi mbya tjangwa mu Joel 2:25. Imbo Jehova wa tja: “Ami me mu sutire po omakondero wovihape nga nyonenwe mozombura nḓa kapita i ombahu notjipahona nokarombo notjinyone ngamwa atjihe, ihi otjimbumba tjandje tjovita otjinene tji mba hindire ku eṋe.” Wa munu kutja Jehova wa kwizika kutja me ve “sutire po” omanyoneno nga yetwa i yozombahu. Ndovazu ozombahu zekuramena po ovakarere va Jehova mbe zuvarisa ombuze yOuhona, ihi a tja tji heya kutja ombuze yawo ndji i yeta onyoneno. Nungwari ombuze ndjo i yama omiinyo nu mai yenene okutjita kutja ovarunde ve ritanaure. (Esek. 33:8, 19) Indjo tjiri ma rire ondaya ya peke ku wo.

7. Otja ku Joel 2:28, 29, omambo nga “Kombunda yanao”ma ye tu vatere okuzuva ye?

⁷ Lesa Joel 2:28, 29. Epu oritjatatu ri notjiṋa nomuano ovitjitwa muvya kongorerasana momaprofetero. Wa munu kutja Jehova wa tja: “Kombunda yanao Ami me tirire Ombepo yandje” imbyo mavi tjitwa kombunda ya indu ozombahu tji za mana oviungura mbi za pewa okuungura? Ndovazu ozombahu ovazuvarise vOuhona wa Mukuru, ongwaye Jehova tji ma tirire ombepo ye kombanda yawo kombunda ya indu tji va mana otjiungura tjawo? Ouatjiri owombwi wokutja nokuhina ombatero yomasa wombepo ondjapuke ya Mukuru, owo ka tja ve zuvarisa oure wozombura ozengi nao kehi yomapirukiro nandarire oviungura vyetu tji vya tjaerwa.

8. Ozombahu nḓe ri membo rOmavandururiro 9:1-11 ma zekuramene po uṋe? (Tara kotjiperendero tjokombanda yokambo nga.)

⁸ Lesa Omavandururiro 9:1-11. Nai nga tu tare kepu oritjaine. Morukapitaveze aatu tja ehapu rozombahu ndi ri membo ra Joel rikuramena po otjiungura tjetu tjokuzuvarisa, mena rokutja aatu sanisa nomaprofetero nge ri membo rOmavandururiro. Omaprofetero nga ma ye hungire ohunga nehapu rozombahu ndi nomirungu vyovandu ‘noviṋa  mbi munika otja omakori wouhona wongoldo’ koviuru vyazo. (Omavan. 9:7) Ozo ze hihamisa “ovandu mba porwawo mbe hi notjiyambo tja Ndjambi kovipara vyawo” oure womieze vitano mbi ri oure wehupo rombahu. (Omavan. 9:4, 5) Ihi aatji munika aayo matji hee ovatwirisiwa va Jehova. Owo ve zuvarisa ombuze yombanguriro ya Mukuru nouvanḓe kouye ourunde mbwi, nu ihi tji tjita kutja imba mbe yandja oruvara kouye mbwi ve kare nongendo.

9. Ovikwaye ovinanḓengu mbya panguka pokati kozombahu Joel nḓa muna na inḓa nḓa hungirwa i Johanes?

⁹ Otjiperi kutja pe noviṋa mbya sana pokati komaprofetero nga tjangwa mOmavandururiro na inga nge ri membo ra Joel. Posi yokutja pe noviṋa ovinanḓengu mbya panguka. Tji wa tara momaprofetero wa Joel, ozombahu za nyona okuti. (Joel 1:4, 6, 7) Motjirimunikise tja Johanes ozombahu “za raererwe kutja aze ha nyono omahozu nomiti novihape ngamwa avihe.” (Omavan. 9:4) Ozombahu Joel nḓa muna za zire keyuva kokunene. (Joel 2:20) Inḓa nḓa munikwa i Johanes za za morutjiva rwokehi yehi. (Omavan. 9:2, 3) Ozombahu Joel nḓa hungira za rambwa. MOmavandururiro ozombahu ka ze ramberwe nungwari za yandjerwa okumana oviungura vyazo. MOmbeibela ka pena pu ma pe raisa kutja Jehova kaari nohange nazo.—Lesa okawongo nga “ omaprofetero ohunga nozombahu nge noviṋa mbya sana posi yokutja nga panguka.”

10. Yandja Otjihorera okuza mOmatjangwa tji matji raisa kutja ozombahu nḓe ri membo ra Joel na inḓa nḓa tjangwa i Johanes za panguka.

 ¹⁰ Ombangu ndji ri pokati komaprofetero yevari ngo, ma i tu vatere okuzuva kutja ka ye hee oviṋa vimwe. Hapo matu tja ozombahu nḓa hungirwa membo ra Joel za panguka kozombahu nḓa tjangwa membo rOmavandururiro? Ii, mOmbeibela otjisasanekero rumwe tji kara nomaheero nga panguka indu tji matji ungurisiwa momuano warwe. Otjotjihorera, mOmavandururiro 5:5, Jesus u i sanewa otja “ongeyama ndja zire momuhoko wa Juda,” nu mu 1 Petrus 5:8, Omudiaboli wa sasanekwa otja “ongeyama, ndji mai tye ovimboro.” Otja komapuriro wetu ngu tu nawo nai, matu sokupaha omazengururiro warwe womaprofetero wa Joel. Omazengururiro yeṋe?

11. Ondjivisiro iṋe ndji ri mu Joel 1:6 no 2:1, 8, 11 ndji mai tu vatere okutjiwa kutja ozombahu maze hee ye?

¹¹ Tji twa konḓonona omazeva warwe momaprofotero wa Joel matu ka muna kutja aaye hunganeke ovita. (Joel 1:6; 2:1, 8, 11) Jehova wa tja ami me ungurisa “otjimbumba tjandje tjovita otjinene” tjovarwe va Babilon okuvera Ovaisrael mbe ha ri nonḓuviro. (Joel 2:25) Otjira tjovita ho tja zire “keyuva kokunene” mena rokutja Ovababilon aave sokuwira Ovaisrael okuza keyuva kokunene. (Joel 2:20) Otjira ho tja sasanekwa nehapu rozombahu. Ohunga nazo, Joel wa tja: “auhe ma i kombii ye omuini. . . . Owo mave sekamene otjihuro, mave rondo orumbo motjikara. Mave hiti mozondjuwo ave tuurungire motuiho otja omarunga.” (Joel 2:8, 9) Hapo momunu oviṋa mbi mavi tjitwa mba? Ovarwe vovita va rimbara akuhe. Kape nopoṋa pu mo rihoreke. Kape nomundu ngu ma ya yenene okurihoreka kovarwe vovita va Babilon.

12. Omaprofetero wa Joel ohunga nozombahu ya yenenisiwa vi?

¹² Ovababilon va wira otjihuro Jerusalem tjimuna ozombahu mombura ndji 607 K.O.Z. Ombeibela mai tja: “Ombara ya Babel ya zepa ovarwe vovita omitanda . . . , Oyo kaya ṱirotjari nomundu, nangarire omutanda poo omukurundu omurumendu poo omukazendu. Ndjambi we ve yandja avehe momake wayo. Eye wa hwika Ondjuwo ondjapuke ya Muhona, nozondjuwo azehe zouhona motjihuro Jerusalem na haṋa otumbo twatjo na nyono outumbe watjo.” (2 Ekuruh. 36:17, 19) Ovababilon tji va za nokuhita nokunyona Jerusalem ovandu va tja: “Ehi ndi ri ri otja okuti onguza mu mu hi nokuhupa omundu poo otjipuka, noro mari yandjewa mouvara wOvababilon.”​—Jer. 32:43.

13. Kahurura omaheero wa Jeremia 16:16, 18.

¹³ Ozombura 200 kombunda yomaprofetero wa Joel, Jehova wa ungurisa Jeremia okuhunganeka otjiṋa tjarwe ohunga novita mbi. Eye wa tja ovandu mbo mave paha Ovaisrael mbaave tjiti oviṋa ovivi na ve ve huura. Muhona ma tja nai: “Ami me hindi ombuze kovapate ovengi vomahundju kutja ve ye okukambura ovandu mba. Tjazumba otji me hindi ombuze kovayeve ovengi wina kutja ve ye okuvezepa mozondundu na mozondunda azehe na motupoko twotuuwa. . . . me ve sutisa potuvari otja kouvi na komaurunde wawo.” Ovaisrael mbe he ritanaurire komauvi wawo kaave yenene okuṱara komberero ya Jehova.​—Jer. 16:16, 18.

14. Omaprofetero nge ri mu Joel 2:28, 29 ya yenenisiwa ruṋe?

¹⁴ Nambano, Joel ma eta ombuze ombwa. Okuti ma ku nyomoka rukwao. (Joel 2:23-26) Nu moruyaveze, mape kara noviṋa mbya  yenene okukurisa oupanga wetu kuna Jehova. Jehova ma tja, “ami me tirire Ombepo yandje kombanda yovandu avehe, ovazandu novasuko veṋu mave zuvarisa ombuze yandje . . . Nandarire kombanda yovakarere ovarumendu novakazendu me tirire ko Ombepo yandje.” (Joel 2:28, 29) Omatiririro wombepo ya Mukuru ndjo ka ye tjitirwe tjimanga kombunda ya indu Ovaisrael tji va yarurwa okuza koBabilon okuyenda kehi rawo. Nungwari oyo ya tjitwa kombunda meyuva ra Pentekoste 33 O.Z. Hapo matu tjiwa vi?

15. Otja Oviungura 2:16, 17, omarundurukiro yeṋe Petrus nga tjita ketjangwa ra Joel 2:28 nu ihi matji raisa ye?

¹⁵ Kehi yomasa wombepo ondjapuke omuapostele Petrus wa ungurisa etjangwa ra Joel 2:28, 29 kotjitjitwa tja peke tji tja tjitwa mayuva ra Pentekoste. Ape moiri oitjamuvyu yomuhuka, pa tjitwa omatiririro wombepo ondjapuke nga tjita kutja imba mbe i muna ve ute okuhungira “oviungura ovihimise vya Ndjambi.” (Oviung. 2:11) Kehi yomasa wombepo ondjapuke, Petrus wa ungurisa omambo nga panguka kaṱiṱi indu tjaa hungire ohunga nomaprofetero wa Joel. Hapo wa munu kutja omarundurukiro yeṋe nga tjita? (Lesa Oviungura 2:16, 17.) Pendje nokuuta nomambo nga “kombunda yanao,” Petrus wa tja, “Momayuva omasenina” ngaa ye hee omayuva omasenina wOvajuda, moruveze ndo ombepo ya Mukuru aai sokutirirwa “kombanda yovandu avehe.” Ihi ma tji raisa kutja pakapita oruveze kaaṋi ngunda omaprofetero wa Joel aye hiya yenenisiwa.

16. Ombepo ya Mukuru ya vatera vi otjiungura tjokuzuvarisa meserewondo etenga, nu ndino i tu vatera vi?

¹⁶ Kombunda ya indu Mukuru tja tirira ombepo ye kOvakriste veserewondo etenga owo va uta otjiungura tjokuzuvarisa, nu otja oruveze pu maru kayenda otjo matji handjauka mouye auhe. Oruveze ndwi omuapostele  Paulus tja tjanga orutuu rwe kombongo yOvakolose, mombura ndji ape 61 O.Z., eye wa yenena okutja ombuze ombwa ya zuvarisiwa ‘kovandu avehe kombanda yehi.’ (Kol. 1:23) Indu Paulus tja tja, “ovandu avehe” eye aa hee akuhe mouye eye novandu varwe ka ve sokuyenda. Nombatero yombepo ondjapuke ya Jehova otjiungura tjokuzuvarisa tja handjauka tjinene ndino “nga komaandero uehi.”​—Oviung. 13:47; lesa okawongo nga “ Ami me tirire Ombepo yandje.”

17. Omazuviro wetu womaprofetero wa Joel ohunga nozombahu ya runduruka vi?

¹⁷ Ovikwaye mbya runduruka? Eṱe nai tu nomazuviro omawa ohunga nomaprofetero wa Joel 2:7-9. Oukahu kutja omazeva nga ka ye hee otjiungura tjetu tjokuzuvarisa, nungwari ye heya ovitjitwa vyotjira tjovita tja Babilon tji tja wira Jerusalem mombura ndji 607 K.O.Z.

18. Ovikwaye mbi hiya runduruka ohunga novakarere va Jehova?

¹⁸ Ovikwaye mbi hiya runduruka? Ovakarere va Jehova ve kayenda komurungu okuzuvarisa ombuze ombwa akuhe, amave ungurisa omiano pekepeke okutjita nao. (Mat. 24:14) Kape notjiṋa tji matji tu tjaere okuzuvarisa nandarire ozohoromende. Nombatero ya Jehova eṱe tu kayenda komurungu okuzuvarisa ombuze ombwa yOuhona nouvanḓe. Eṱe nomerisusuparisiro matu kayenda komurungu okupaha ombatero ya Jehova okuzuva nawa omaprofetero wOmbeibela, mena rokutja tu nongamburiro, oruveze tji rwa yenene eye metu hongorere po “mouatjiri auhe”​—Joh. 16:13.