1. Omauzeu yeṋe tjiva ngu matu sokutjinda, nu ongwaye Jehova tje nohange novakarere ve ovaṱakame? (Tara koviperendero pomautiro worupa ndwi.)

OTJA tji matu tjiwa, ehupo mouye mbwi kapupu. Otjingi tjeṋu, vakambure ovakwetu, mu tjinda omitjise omizeu. Varwe, nandarire kutja ovanene motjiwondo rukuru, ve tjevera ovazamumwe vawo mba kurupa. Varwe wina ve muna ouzeu okutumba eṱunḓu rawo, nandarire moviṋa oviṱiṱi eṱunḓu mbi ma ri hepa. Nu matu tjiwa kutja ovengi ve tjinda omauzeu omengi moruveze rumwe! Ihi tji kamburira mo oruveze, nomasa, novimariva ovingi. Nungwari nakombanda omauzeu aehe nga, eṋe mu nongamburiro okuura momakwizikiro wa Mukuru wokutja moruyaveze oviṋa mavi runduruka. Ihi otjiṋa tji tji yorokisa Jehova!

2. Etjangwa ra Jesaja 40:29 ri tu tunduuza vi, posi yokutja ozondataiziro zeṋe ozonene nḓu mape ya atu tjiti?

² Hapo ove povikando tjiva u muna kutja, ko nakuyenena okutjinda omauzeu ngu u na wo nai? Indu tji u muna nao, kaove erike. MOmbeibela muna ovihorera vyovakarere va Mukuru ovaṱakame mba ri noumune otjingewo. (1 Ozomb. 19:4; Job 7:7) Nungwari moruveze rwokurihahiza, owo va ṱaṱera ku Jehova okuvepa omasa. Nowo kavena pu va ṱisiwa ohoṋi, mena rokutja Mukuru wetu “u zeuparisa ingwi ngwa wotama.” (Jes. 40:29) Ouhumandu, tjiva  wovakarere va Mukuru ndino ve muna kutja omuano omusemba wokutjinda omauzeu mehupo, ‘okuisa okukarera Jehova oruveze oruṱiṱi.’ Owo ve muna kutja okukarera Jehova ku ve etera ouzeu moruveze rwokuserwa ondaya. Kunao, owo ve isa okulesa Ombeibela, okukara pozombongarero zombongo, nokuisa okuzuvarisa, otja Satan pe vanga.

3. (a) Matu sokutjita vi kutja Satan a he tu ngundiparisa? (b) Matu katara ku ye morupa ndwi?

³ Satan u tjiwa nawa kutja, tji matu karere Jehova oruveze aruhe ku kurisa ongamburiro yetu, neye kavanga kutja eṱe tu kare nongamburiro yomasa. Indu tji mo rimunu okuurwa morutu na momuinyo, o kara kokure na Jehova. Kondja okuya popezu na ye, nu ‘Eye me ku zeuparisa momasa we ne ku zikamisa.’ (1 Petr. 5:10; Jak. 4:8) Morupa ndwi, matu katara kozongaro 2 nḓe tjita kutja tu ise okukarera Mukuru, nokutja omirari vyOmbeibela mavi tu vatere vi okutjinda ozongaro nḓa. Posi yokutja rutenga ngatu tare kutja ovikwaye Jehova mbi ma yenene okututjitira, otja etjangwa ra Jesaja 40:26-31 tji ma ri raisa.

4. Etjangwa ra Jesaja 40:26 ma ri tu hongo tjike?

⁴ Lesa Jesaja 40:26. Kapena omundu ngwa rora okuvara ozonyose azehe mevaverwa. Ozonongo zovimemwa ze kambura kutja mOmukwangu (Milky Way) auyerike, mu nozonyose omatau 400. Posi yokutja Jehova wa yandja ena konyose aihe. Matu rihongere ko tjike? Tjinangara Jehova u ripurira koviutwa mbi hina omuinyo mbyo, ripura uriri kutja eye u noumune uṋe ohunga na ove ngu u mu karera, mena rokutja we mu suvera, nu kamena rokutja wa ungurwa kutja u tjite nao! (Eps. 19:1, 3, 14) Tate wetu omusuverwa, u ku tjiwa nawa. Nu nandarire “inḓa ozondjise zoviuru vyeṋu azehe za varwa.” (Mat. 10:30) Omutjange wepsalme wa tja: “Muhona u rikendera imba mbe nonḓuviro ku Ye.” (Eps. 37:18) Eye u tjiwa omauzeu wetu ngu tu muna, nu ma yenene okutupa omasa okuyetjinda.

5. Hapo matu tjiwa vi kutja Jehova ma yenene okutupa omasa?

⁵ Lesa Jesaja 40:28. Jehova u nomasa omahimise. Otjotjihorera, ripurira komasa eye nge yandja keyuva uriri. Omutjange wounongo wovimemwa wena David Bodanis wa tja: “Omasa Eyuva ngu ri yandja mosekonde aihe, ye ṱeki pomatau omengi yovipamuke ovinene mbi isanewa o-atomic bombs.” Omukonḓonone warwe wa muna kutja “omasa eyuva ngu ri yandja mosekonde imwe, mape ya aye yenenisa ovihepwa vyovandu mouye auhe oure wozombura 200 000”! Hapo mape ya atu kara nomakeyakeyero wokutja, Ingwi ngu “yandja omasa” keyuva ma yenene okutupa omasa ngu matu hepa okutjinda omauzeu ngamwa aehe?

6. Omomuano uṋe omutenge wa Jesus mu u ri otjiṋa uriri otjitutu, nu ihi matji sokutuṱuna vi?

⁶ Lesa Jesaja 40:29. Okukarera Jehova ku tu etera ondjoroka onyingi. Jesus wa tja nai kovahongewa ve: “Tooreye omutenge wandje.” Okuzambo eye wa tja: “Neṋe mamu mwine omiinyo vyeṋu orusuvo. Orondu omutenge wandje otjiṋa uriri otjitutu nomutwaro wandje omupupu.” (Mat. 11:28-30) Imbwi tjiri ouatjiri! Povikando tjiva, mape ya atu rimunu okuurwa indu tji matu i kozombongarero zombongo, poo tji tu ri motjiungura tjokuzuvarisa. Nu hapo indu tji twa kotoka konganda tu rimuna vi? Tu kotoka a twa kovisiwa nu a twe rirongerere okutjinda omauzeu wehupo. Tjiri omutenge wa Jesus otjiṋa uriri otjitutu!

7. Yandja otjihorera tji matji raisa kutja etjanga ra Mateus 11:28-30 ri nouatjiri.

⁷ Tara kotjihorera tjomukazendu umwe omukambure. Eye aa kondjo nomutjise wokuurwa tjinene mbu isanewa o-chronic fatigue syndrome, nombameno, nomutjise wokuhihamwa otjiuru  mbu isanewa o-migrane. Kunao, povikando tjiva aa ku rire ouzeu ku ye okuvaza kozombongarero zombongo. Posi yokutja, kombunda yokutjita ozongondjero zokuvaza pombongarero yombongo, eye wa tja: “Ehungi nda yandjwa ra ri ohunga nomerihahiziro. Oro ra yandjwa momuano mbwaa u raisa onḓero norusuvero rwatjiri, nu re ndji ṱuna tjinene nga tji mba uta okurira. Ami mba zemburukisiwa kutja me sokukara pozombongarero zombongo.” Eye tjiri wa ri nondjoroka kutja wa tjita ozongondjero zokukara mbo!

8, 9. Omuapostele Paulus aa hee tjike indu tja tjanga kutja: “Tji mba ngundipara, indino owami omunamasa”?

⁸ Lesa Jesaja 40:30. Kainatja kutja tu nondjiviro ndji ṱa pi, eṱe kamaatu yenene okuyenenisa oviṋa avihe momasa wetu oveni. Ihi ootjiṋa auhe wetu tji ma sokutjiwa nawa. Nandarire kutja omuapostele Paulus wa ri nondjiviro ndja yenene, eye kaa yenene okuungura otjiṋa ngamwa atjihe tji ma vanga okutjita. Indu tja raera Mukuru ohunga nozongendo ze, eye wa tja ku ye: “Omasa wandje maye yenenisiwa indu tji wa ngundipara.” Paulus wa muna kutja omambo ngo maye tja: “Tji mba ngundipara, indino owami omunamasa.” (2 Kor. 12:7-10) Hapo Paulus aa hee tjike?

⁹ Paulus wa muna kutja ke novingi mbi ma yenene okuyenenisa nokuhina ombatero ya Mukuru, ku ku za omasa aehe. Ombepo ya Mukuru ondjapuke ya yenena okuyandja omasa ku Paulus ngaa hepa. Noyo wina ya vatera Paulus okutjita oviṋa mbyee hina aa yenene okutjita momasa we omuini. Otjiperi wina ohunga na eṱe. Indu omasa ngu tu na wo tji ya zu ku Jehova, eṱe matu kara nomasa yatjiri!

10. Jehova wa vatera vi David okutjinda omauzeu nga muna?

¹⁰ Omutjange wepsalme, David, aruhe aa munu omasa wombepo ya Mukuru ondjapuke. Eye wa imbura kutja: “Ove mo ndji pe omasa okurwisa ovanavita na ami, puna Ndjambi wandje me havere ovendjipirukire.” (Eps. 18:29) Pena omauzeu tjiva ngu tu ha yenene “okurwisa” momasa wetu oveni. Tu hepa ombatero ya Jehova.

11. Kahurura kutja ombepo ondjapuke i tu vatera vi okutjinda omauzeu.

¹¹ Lesa Jesaja 40:31. Onguvi ka i yenene okutuka okuyenda kokure momasa wayo oini. Oyo i vaterwa i omuinyo omupyu mbu yenena okuiyerurura kombanda kutja i tuke okuyenda kokure. Nu ihi wina tji tjita kutja ai ha ungurisa omasa omengi. Okutja indu tji wa kuramenwa i otjiungura otjizeu, zemburuka onguvi. Riheka ku Jehova kutja me ku pe omasa okupitira ‘mOmuvyonge, indji Ombepo Ondjapuke.’ (Joh. 14:26) Tjiri otjiṋa otjiwa kutja eṱe matu yenene okuimuna indu tji matu i hepa, eyuva arihe. Nu tjinenenene tu hepa ombatero ya Mukuru indu tji twa pitasana oumune nomukambure omukwetu mombongo. Nu hapo ongwaye tji pe kara omauzeu otja ingo?

12, 13. (a) Ongwaye tji pe kara ozondjakaha pokati kovakambure? (b) Ehungi ra Josef ri tu honga tjike ohunga na Jehova?

¹² Ombangu pokati kovandu i kara po, mena rokutja atuhe kaweṱe ohomonena. Kunao, mape kara ovikando tjiva tji matu pindikisiwa i omambo poo ovitjitwa vyovakambure ovakwetu, poo eṱe wina tji matu ve pindikisa. Inga mape ya aye rire omarorero omanene. Tjimuna tji pe kara ohunga nomarorero warwe, Jehova me tu yandjere kutja tu raise ouṱakame wetu, mokuungura pamwe novakambure ovakwetu eye mba suvera, nandarire kutja owo kavandu ohomonena.

¹³ Jehova ka tjaere kutja ovakarere ve ave ha munu omarorero, tjimuna tji matu munu motjihorera tja Josef. Otjomurumendu omutanda, Josef wa randisiwa kouhuura i omarumbi we mba ri neruru na ye, na twarewa koEngipte. (Gen. 37:28) Jehova aa munu oviṋa avihe mbyaa vi kayenda po, nu tu nongamburiro kutja  tjiri wa hihamwa momuinyo okumuna epanga re eṱakame Josef, ama ri tjindwa nao. Posi yokutja, eye kena pa tjita otjiṋa. Kombunda, Josef tja kumininwa kutja wa hara okutjera omukazendu wa Potifar na tuwa mondeko, Jehova wina kena pa tjita otjiṋa. Nu hapo Jehova wa zembire Josef? Katjiperi. Nungwari ‘Muhona wa ri puna Josef na tjiti kutja otjiṋa ngamwa atjihe tji ma tjiti, tji pwe.’—Gen. 39:21-23.

14. Maku tu etere ouwa waye korutu na moupanga wetu kuna Mukuru, indu tji twa “za ko” komazenge?

¹⁴ Ngatu tare kotjihorera tjarwe. Ovandu ovaṱiṱi uriri, mba rora okutjindwa navi tjimuna David. Posi yokutja epanga ra Mukuru ndo, kari na pu ra yandjera kutja omuano mbwa tjindwa u mu pe ongore. Moruveze rwanao, eye wa tjanga kutja: “Za ko komazenge nu isa omapindi; o handjisiwa, tjapo ngoo tjiti oumba.” (Eps. 37:8) Epu enahepero tjinene ndi matu ‘sokuzakera’ komazenge, omena rokutja tji twa tjiti nao matu horere ku Jehova, ngu u he ‘tu vere otja komauvi wetu.’ (Eps. 103:10) Posi yokutja, pena ouwa warwe wina mbu ya indu tji matu “za ko” komazenge. Omazenge ye yenena okueta omitjise tjimuna, ombinḓu ndji ronda nouzeu komapunga. Wina ye yenena okukaṱuna kehuri na kombwise ndji tjevera ouitji morutu (pancreas), nu ye kaeta ouzeu pehuri. Indu tji twa pindike, katu ripura nawa. Nu povikando tjiva okupindika tjinene ku eta ombameno momuinyo ndji kara orure. Posi yokutja Ombeibela i tja: “Omutima mbwa pora u tjita orutu kutja ru kare oruveruke.” (Omiano 14:30) Nu hapo matu yenene vi okutjinda omihihamo nokuisira ovakambure ovakwetu? Eṱe matu yenene okumuna ondoṋeno, indu tji twa ṱakamisa omirari mbi ri mOmbeibela.

15, 16. Hapo matu sokutjita vi indu omundu tje tu hihamisa?

¹⁵ Lesa Ovaefese 4:26. Eṱe katu himwa indu ovandu mouye tji mave tu tjindi navi. Posi yokutja indu omukambure omukwetu poo omundu meṱunḓu retu tja hungire otjiṋa otjivi poo tje tu tjindi navi, tu hihamwa tjinene. Indu tji tu hina okuyenena okuzemba otjiṋa tji tja tjitwa kweṱe, matu tjiti vi? Hapo matu yandjere kutja tu kare nongore oure wozombura ozengi? Poo matu puratene keronga rOmbeibela ndi tja ngatu hangane tjimanga? Indu tji twa toora orure okuzengurura ozondjakaha, ku tjita kutja ku rire ouzeu kweṱe okuhangana kuna ovakambure ovakwetu.

¹⁶ Indu tji wa tumbwa navi i omukambure omukweṋu, nu tjiri ouzeu kove okuisa okuripurira kotjiṋa hi, omikambo viṋe omisemba mbi mo yenene okutoora kutja pe kare ohange? Rutenga, kumba ku Jehova. Riyarikaṋa ku ye kutja me ku vatere okukara nehungi ewa kuna  omukambure omukweṋu ngo. Zemburuka kutja, eye wina epanga ra Jehova. (Eps. 25:14) Mukuru we mu suvera. Jehova u raisa otjari komapanga we, neye wina u vanga kutja tu tjite nao. (Omiano 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6) Tjarwe, ripurira ko nawa kutja mo katja vi komukambure omukweṋu. O munu kutja eye we ku hihamisire owina, nu o kara nomeripura omavi ohunga na ye. Nu rira omupaturuke okuyakura kutja mape ya oove wina ngwa tjiti kutja pe kare otjiposa hi. Ove mo yenene okutja: “Ngahino rumwe mbi hakahana okupindika, posi yokutja omambo ngu wa hungirire erero tjiri ye ndji. . . ” Indu rumwe ehungi reṋu tji ri ha kayendere momuano mbwa ri amo undjire ko, rora otjikando tjarwe rukwao. Ngunda amo undju, kumbira omukambure omukweṋu ngwi, amo ningire Jehova okumusera ondaya. Ningira Jehova okukuvatera kutja u yandje ombango kovikaṋena vye oviwa. Omuano auhe mbwa kara po, tjiwa nawa kutja Jehova ma kara nondjoroka kozongondjero nḓu wa tjiti kutja pe kare ohange pokati koye nomukambure omukweṋu, eye wina ngu ri epanga ra Mukuru.

17. Jehova u tu vatera vi okuṱuna oupanga wetu kuna ye indu tji twa tjiti ouvi, nu ongwaye tji matu sokuyakura ombatero ndji?

¹⁷ Tjiva ve rimuna kutja kave nonḓengu yokukarera Jehova mena rouvi ounene mbu va tjita. Okurimuna ondjo otjiṋa tji tji tu pa ouzeu tjinene. Ombara David, ngwa ri nomuhihamwatima mena rouvi mbwa tjita wa tja nai: “Tji mba mwina okurihepura omauvi wandje, orutu rwandje rwa pungara, tjiye uru eyuva arihe. Eke roye re ndji ṋiṋikiza omutenya nouṱuku.” Ouṋingandu, David wa tjinda ouzeu mbwi nouvanḓe, otjomurumendu ngu noupanga ouwa kuna Jehova. Eye wa tjanga kutja: “Indino ami mbe rihepura omauvi wandje kOve. . . . NOve we ndji isira omauvi wandje aehe.” (Eps. 32:3-5) Indu tji wa tjita ourunde ounene, Jehova u ri kamwaha okukuvatera. Posi yokutja mo sokuyakura ombatero ye ndje ku pa okupitira mombongo. (Omiano 24:16; Jak. 5:13-15) O toora orure—mape ya opandjara omuinyo woye! Posi yokutja mape ya kombunda yokuisirwa omauvi woye, ngunda u rivera ohunga nomauvi ngu wa tjita. Hapo mo tjiti vi?

18. Otjihorera tja Paulus matji vatere vi imba mbe muna kutja kave nonḓengu yokukarera Jehova?

¹⁸ Pa ri oruveze wina indu omuapostele Paulus tjee rivere omuini mena rouvi mbwa tjita oruveze orukuru. Eye wa tja: “Nami hapo owami omuhinanḓengu tjinene povaapostele avehe, nu hi yenene okuisanewa omuapostele, tjinga iye tatumisa ombongo ya Ndjambi.” Okuzambo Paulus wa weza na tja: “Nungwari motjari tja Ndjambi ami mba tjitwa otja tjinga ambi ri nai.” (1 Kor. 15:9, 10) Jehova wa yakura Paulus omuano mbwaa ri, nu aa vanga kutja Paulus me rimune nao wina. Indu tji we ritanaura tjiri komauvi woye ngu wa tjita nu orihepura wo aehe, mo yenene okukara nongamburiro yokutja Jehova tjiri we ku isira. Okutja kara nongamburiro yokutja Jehova we ku isira nu yakura ondjesiro ye!—Jes. 55:6, 7.

19. Etjangwa rombura ndji 2018 ri nepu riṋe, nu ongwaye tji matu ri hepa?

¹⁹ Otja tji matu ya komaandero wouye mbwi, matu sokuundjira ko kutja omauzeu maye ririre ko omengi. Posi yokutja matu sokukara nongamburiro kutja Jehova “u zeuparisa ingwi ngwa wotama, nu u yandja omasa ku ingwi ngwa ngundipara.” Neye wina ma yenene okukupa atjihe tji mo hepa kutja u kayende komurungu. (Jes. 40:29; Eps. 55:22; 68:19) Mombura ndji 2018, matu zemburukisiwa ohunga nouatjiri ounanḓengu mbwi otjikando atjihe tji matu i kombongarero yombongo pEtuwo retu rOmerikotameneno. Orondu etjangwa rombura ri nepu ndi: ‘Imba mbe riyameka ku Muhona mave pewa omasa omape.’—Jes. 40:31.