1. Ounongo tu u muna vi, nu mu wo mu za ouwa waye?

OUNONGO u za ku Jehova, neye u haṋasana ounongo mbwi nouharupu kuna varwe. Embo ra Jakobus 1:5 mari tja: “Mokati keṋu tji pe na ngu ma hepa ounongo, nga kumbe ku Ndjambi, nEye me mu pe, Ndjambi tjinga e yandja nouharupu notjari ku avehe.” Omuano umwe mu matu yenene okumuna ounongo okuza ku Mukuru, omokuyakura omavyuriro we. Nu ounongo mbo u yenena okutuvatera kutja atu ha tjiti oviṋa ovivi, nu u tu vatera okukara popezu na Jehova. (Omiano 2:10-12) Tji twa tjiti nao, matu yenene ‘okukara morusuvero rwa Ndjambi kutja e tu pe omuinyo waaruhe.’​—Judas 21.

2. Matu yenene vi okuraisa ondangi komavyuriro wa Mukuru?

² Mena rokutja kaweṱe ohomonena poo mena romuano mbu twe kurisiwa, povikando tjiva ku rira ouzeu ku eṱe okuyakura omavyuriro, poo okumuna kutja omavyuriro otjiṋa otjiwa. Posi yokutja, indu tji twa munu ouwa mbu za momavyuriro wa Mukuru mehupo retu, tu muna orusuvero rwa Mukuru ku eṱe. Omiano 3:11, 12 mari tja: “Muatje wandje, Muhona tji me ku vyura, puratena nawa nu u yakure omavyuriro we. Muhona u vyura imba mba suvera.” Okutja atu roro okuzemba kutja Jehova tjiri u vanga ouwa ku eṱe. (Lesa Ovaheberi 12:5-11.) Nu mena rokutja Mukuru u tu tjiwa nawa, omavyuriro we aruhe ye rira omasemba. Marupa ndwi matu katara koviṋa 4 mbi mavi tjama  nomavyuriro: (1) omeritjaerero, (2) omavyuriro okuza kovanene, (3) omavyuriro mombongo, nu (4) otjiṋa tji tji hihamisa tjinene kombanda yomavyuriro.

3. Omuatje u kara vi nomeritjaerero? Sasaneka.

³ Tji tu nomeritjaerero, tu yenena okurundurura ongaro nomeripura wetu. Katu ya kwatwa notjikaṋena hi omeritjaerero, nungwari tu hepa okurihonga okukara na tjo. Otjotjihorera, indu omuatje tji me rihongo okuhinga okanyeti, omunene pomautiro u mu vatera okuhanda okanyeti kutja omuatje a hau. Posi yokutja, indu omuatje tja utu okutjiwa okuhinga, omunene u yenda ama isa okanyeti. Indu tja munu kutja omuatje ma yenene okuhinga omuini, eye ke mu vatere okuhanda rukwao. Momuano otjingewo, indu ovanene tji mave hongo ovanatje vawo nomuretima, “nokuvevyura nokuveronga otja Muhona pe vanga,” owo wina ve vatera ovanatje vawo okukara nomeritjaerero nounongo.​—Ef. 6:4.

4, 5. (a) Ongwaye omeritjaerero tje ri otjikaṋena otjinanḓengu ‘tjomundu omupe’? (b) Ongwaye tji tu ha sokurihahiza, nangarire kutja twa tjiti ozondataiziro?

⁴ Omirari otjingevyo wina vi hepa okuungurisiwa i imba mba katjiwa Jehova mounene. Otjiperi kutja owo mape ya ve raisa omeritjaerero rukuru moviṋa tjiva. Posi yokutja tji twa tara koupanga wawo kuna Jehova, ovahongewa ovape pomautiro ve ngara otjOvakriste mbe hepa okukura. Nungwari tji va utu okurihwikika “omundu omupe” nokuhorera ku Kristus, owo ve kura mongamburiro. (Ef. 4:23, 24) Omeritjaerero ye tu vatera okurihonga “kutja tu poke kongarero ndji ha sere na kozonḓuma zouye, nokutja tu kare nongarero yozondunge nousemba nondjozikiro ku Ndjambi mouye mbwi.”​—Tit. 2:12.

⁵ Posi yokutja, atuhe oweṱe ovarunde. (Omuzuv. 7:20) Okutja tji twa tataiza, kaku hee kutja katu nomeritjaerero nga yenene, poo katu nomeritjaerero oparukaze. Omiano 24:16 mari tja: “Nandarire kutja omusemba ma u potuingi, eye ma sekama rukwao.” Nu hapo otjikeṋa tji matji mu vatere okumuna ondoṋeno? Kamasa we omuini, nungwari ombepo ya Mukuru ondjapuke. (Lesa Jesaja 12:2.) Nu wina ovihape vyombepo vi kamburira mo otjikaṋena hi omeritjaerero.

6. Matu yenene vi okurira ovakonḓonone ovawa vEmbo ra Mukuru? (Tara kotjiperendero pomautiro worupa ndwi.)

⁶ Ongumbiro, nomakonḓononeno wOmbeibela nokuripurira ko oukoto ku imbi mbi matu lese, maku tu vatere okukara nomeritjaerero. Nu hapo mo sokutjita vi, indu tje ri ouzeu kove okukonḓonona Ombeibela? Ngahino oove omundu ngu hiya suvera okutjita omakonḓononeno. Tjiwa kutja, Jehova me ku vatere, tji we mu yandjere. Eye me ku vatere ‘okuzera’ poo okusuvera Embo re. (1 Petr. 2:2) Rutenga, kumba ku Jehova me ku pe onḓero ndji mo hepa, kutja u kare noruveze rokukonḓonona Embo re. Okuzambo u toorere ko omikambo kongumbiro yoye, ngahino mokukonḓonona oure wozominute ozonḓiṱi uriri. Otja oruveze tji maru kayenda, omakonḓononeno woye maye rire omapupu nu maye ku pe ondjoroka! Indu tji mo ripurire oukoto kouripura wa Jehova ouwa mbu ri mEmbo re, ove mo utu okusuvera oruveze ndu mo twapo okutjita nao.​—1 Tim. 4:15.

7. Omeritjaerero maye tu vatere vi okuyenenisa ozondando zetu motjira tja Jehova?

⁷ Omeritjaerero ye tu vatera okuyenenisa ozondando zetu motjiungura tja Jehova. Otjotjihorera, omurumendu umwe wa uta okurimuna okupandjara onḓero ye motjiungura tja Jehova. Okutja eye wa twapo ondando yokurira omukandjira omukarerere, nu wa lesa otupa moumbo wetu twaa tu hungire ohunga nepu ndi. Okutjita nao, nokukumba, kwe kurisa oupanga we kuna Jehova. Eye wina wa ungura otjomukandjira omuvatere, indu tjaa yenene. Nu hapo wa muna ouwa waye? Nandarire kutja pa ri novipwite mondjira ye, eye wa yandja ombango kondando ye yokukarera Jehova otjomukandjira. Nu kombunda, eye wa rira omukandjira omukarerere.

8-10. Otjikwaye tji matji vatere ovanene Ovakriste okumuna ondoṋeno mokukurisa ovanatje vawo kutja ve suvere Jehova? Sasaneka.

⁸ Ovanene Ovakriste ve nomerizirira wapeke wokukurisa ovanatje vawo “nokuvevyura nokuveronga otja Muhona pe vanga.” (Ef. 6:4) Ihi otjiungura otjizeu mouye mbwi. (2 Tim. 3:1-5) Otjingaperi kutja, ovanatje kave kwatwa ave tjiwa ouwa nouvi. Owo ve kwatwa nomeritjiviro womomutima, posi yokutja ye hepa okurongerisiwa nawa poo okuvyurwa. (Rom. 2:14, 15) Omakonḓononeno yemwe wOmbeibela ya raisa kutja, embo rOtjigrike nda torokwa otja ‘omavyuriro,’ ri yenena okuheya “omekuriro womuatje.”

⁹ Indu ovanene tji mave vyura ovanatje vawo norusuvero, ovanatje vawo ve muna kutja ve ri mondjeverero. Owo ve rihonga kutja ouyara u nopoṋa pu u yandera, nokutja oviṋa avihe mbi mave tjiti mehupo rawo, vi nouwa poo ouvi mbu vi eta. Okutja tjiri otjiṋa otjinanḓengu kovanene Ovakriste, okuṱaṱera kounongo wa Jehova, kutja u ve vatere tji mave kurisa ovanatje vawo. Ovanene ve sokutjiwa kutja okukurisa ovanatje ku haṋika otja kombazu poo koṋa ku u kara, nu ku runduruka otja oruveze tji maru kayenda. Nungwari, ovanene mbe riyameka kounongo wa Jehova kave hepa okuripura kutja mave sokutjita vi, nu kave rihongere kondjiviro poo kouripura wawo oveni.

¹⁰ Matu yenene okurihongera kotjihorera tja Noa. Indu Jehova tja raera Noa okutunga otjitendeze, Noa kena pe riyameka kondjiviro ye omuini. Eye kena pa rorere okutunga otjitendeze. Okutja eye aa hepa okuriyameka ku Jehova, nu “wa tjita atjihe” Jehova tje mu raera okutjita. (Gen. 6:22) Nu hapo kwa kongorera tjike? Noa wa muna ondoṋeno! Otjitendeze tja yama Noa neṱunḓu re, nu Noa wina wa ri omunene omusemba, mena rokutja we riyameka kounongo wa Mukuru. Eye wa honga ovanatje ve nawa, nu wa ri otjihorera otjiwa ku wo. Posi yokutja katja ri otjiṋa otjipupu ku ye mouye ourunde mbo wokomurungu wOmupupo.​—Gen. 6:5.

11. Ongwaye ovanene tji mave sokuungura oukukutu okuhonga ovanatje vawo?

¹¹ Otjovanene, mamu yenene vi ‘okutjita atjihe’ Mukuru tje undjira ko ku eṋe? Purateneye ku Jehova. Mu yandjereye kutja me mu vatere okukurisa ovanatje veṋu otja komirari vyEmbo re, nomuhunga mbu tu muna okuza kotjira tje. Kombunda, ovanatje voye mave kara nondangi kutja wa tjita nao! Omurumendu umwe omukambure wa tja: “Ami me tja okuhepa tjinene komuano ovanene vandje mu ve ndji kurisa. Owo va kondja nomasa kutja oviṋa mbyaave ndji hongo vi ṱune komutima wandje. Otjiṋa otjinene tji tje ndji vatera kutja mbi kurise oupanga wandje kuna Mukuru, ombatero owo ndji ve ndji pa.” Posi yokutja, nangarire kutja ovanene va kondjo oukukutu okuvatera ovanatje vawo, ovanatje tjiva ve isa okukarera Jehova. Kutja pe ri nao, ovanene mba kondja oukukutu okutjita kutja ouatjiri u ṱune komitima vyovanatje vawo, ve kara nomeritjiviro omawa womomutima. Nowo wina mave yenene okukara nomaundjiro kutja ovanatje vawo eyuva rimwe mave kotoka ku Jehova.

12, 13. (a) Indu omuatje tja kondwa kombongo, ovanene Ovakriste mave yenene vi okuraisa kutja ve nonḓuviro ku Mukuru? (b) Eṱunḓu rimwe ra muna vi ouwa, mena rokutja ovanene va raisa onḓuviro ku Jehova?

 ¹² Indu omuatje tja kondwa kombongo, ku rira ouzeu tjinene kovanene okukara nonḓuviro ku Jehova. Ngatu tare kotjihorera tjomukazendu omukambure, ina yomuatje omukazona ngwa kondwa kombongo na tjindi ponganda. Eye wa tja: “Ami ee paha ombitirapo momambo wetu, kutja mbi yenene okuryangera omuatje wandje omukazona nokanatje ke.” Eye komurungu wa tja: “Posi yokutja omurumendu wandje we ndji vatera okumuna kutja omuatje wetu nambano kamerizirira wetu rukwao, nokutja eṱe matu sokuṱakama mu Jehova.”

¹³ Ozombura tjiva kombunda yanao, omuatje wawo wa kotorwa rukwao mombongo. Ina wa tja: “Nai eye u ndji tonena ongoze nokundjihindira ozombuze aruhe! Neye wa raisa ondengero kweṱe, mena rokutja u tjiwa kutja twa raisa onḓuviro ku Mukuru. Tjiri tu noupanga ouwa tjinene.” Tji u nomuatje ngwa kondwa kombongo, hapo mo “ṱakama mu Muhona nomutima woye auhe,” nu o he “riyameke ku imbi mbi mo tjangovasi mo tjiwa”? (Omiano 3:5, 6) Tjiwa kutja, omavyuriro wa Jehova ye raisa ounongo norusuvero rwe. O zembi kutja eye wa yandja Omuna we ku eṱe atuhe, na komuatje woye wina. Mukuru kavanga kutja omundu na umwe umwe ma yandekwe. (Lesa 2 Petrus 3:9.) Okutja kara nongamburiro momavyuriro wa Jehova nomuhunga mbwe yandja. Kayende komurungu okutjita otja Jehova pu ma hee, nangarire kutja matji ku hihamisa tjinene. Kara nonḓuviro komavyuriro wa Mukuru, nu o ye pirukire.

14. Ouwa waye mbu tu muna momirari Jehova mbye yandja okupitira ‘momukarere omuṱakame’?

¹⁴ Jehova wa kwizika kutja ma tjevere, ma yama, nu ma hongo ombongo ye. Eye u tjita nao momiano omingi. Otjotjihorera, Jehova wa zika Omuna we kutja ma tjevere ombongo. NOmuna we wa zika “omukarere omuṱakame” kutja ma yandje ovikurya vyombepo kovakarere ve. (Luk. 12:42) Omukarere omuṱakame ngwi u tu pa omirari omisemba nomavyuriro. Ripura omuini kutja, ‘Hapo ove wa rora okuzuva ehungi, poo wa rora okulesa orupa moumbo wetu, ndwe ku vatera kutja u tjite omarundurukiro momuano mbu u ripura, nomuano mbu u tjita oviṋa?’ Tjinangara wa tjita omarundurukiro ngo, kara nondjoroka! Orondu okutjita nao ku raisa kutja, ove mo yandjere Jehova okukuvyura nokukurundurura.​—Omiano 2:1-5.

15, 16. (a) Matu yenene vi okumuna ouwa ‘moviyandjewa kovandu,’ poo ovanene vombongo? (b) Matu yenene vi okutjita kutja ovanene vombongo ve ungure oviungura vyawo nondjoroka?

¹⁵ Kristus wina wa yandja “oviyandjewa kovandu” poo ovanene vombongo, kutja ve rise orupanda rwa Mukuru. (Ef. 4:8, 11-13) Matu yenene vi okumuna ouwa moviyandjewa ovihuze mbi? Omuano umwe, omokuhorera kongamburiro yovanene vombongo novihorera oviwa mbi ve raisa. Omuano warwe, okuyakura omaronga ngu ve yandja okuza mOmbeibela. (Lesa Ovaheberi 13:7, 17.) Tjiwa kutja, ovanene vombongo ve tu suvera, nu ve vanga kutja tu kurise oupanga wetu kuna Jehova. Okutara kotjihorera, indu tji va munu kutja katu ya kozombongarero zombongo aruhe, poo kutja onḓero yetu kotjiungura tja Jehova ya utu okuwa pehi, owo mave hakahana okutuvatera. Owo mave tu puratene, nave kondjo okutuzeuparisa nokutupa omaronga omawa okuza mOmbeibela. Hapo ove u muna kutja ombatero ndji u muna ndji, omuano Jehova mbwe ku raisira kutja we ku suvera?

¹⁶ Tjiwa kutja, kaaruhe ovanene vombongo tji ve muna ko oupupu okuturonga. Otjotjihorera, ripura uriri kutja ya ri ouzeu pu pe ṱa pi komuprofete Natan, okuhungira kuna David indu ombara tji ya kondjisa okuhoreka ourunde ounene mbu ya tjita. (2 Sam. 12:1-14) Momuano otjingewo, omuapostele Paulus aa hepa ouvanḓe wokuyandja omavyuriro, indu Petrus, ngwa ri umwe wovaapostele 12, tja raisa ondoorora mokutumba Ovakriste Ovajuda nawa, pu imba mbe ha ri  Ovajuda. (Gal. 2:11-14) Nu hapo mo yenene vi okutjita kutja ku rire oupupu kovanene vombongo okukupa omaronga? Rira omurisusuparise, raisa ondangi, nu rira omundu omupupu okuhungira kumwe. Vara ombatero yawo otjotjiraisiro tjorusuvero rwa Mukuru kove. Ihi katji nokueta ouwa kove uriri, nungwari matji tjiti kutja ve ungure oviungura vyawo nondjoroka.

17. Omukazendu umwe omukambure wa muna vi ouwa mombatero norusuvero rwovanene vombongo?

¹⁷ Omukazendu umwe omukambure aa munu ko ouzeu okusuvera Jehova, mena roviṋa mbya tjitwa ku ye morukapitaveze. Eye wa tja: “Indu oviṋa mbya tjitwa kwami morukapitaveze, noviṋa vyarwe tji vya utu okundjingundiparisa momuinyo, ee tjiwa nawa kutja me sokukahungira kuna ovanene vombongo. Owo kavena pu ve ndji pindikira poo okundjihungira navi, nungwari ve ndji tunduuza nokundjiyanḓiparisa. Kombunda yombongarero aihe yombongo, nangarire kutja va ri noviungura ovingi, umwe wawo aruhe ee ya kwami okundjipura kutja mbi ri vi. Mena roviṋa mbya tjitwa kwami morukapitaveze, ee munu ko ouzeu okuyakura kutja Mukuru tjiri ma yenene okusuvera omundu otja ami. Posi yokutja povikando ovingi, Jehova wa ungurisa ombongo novanene vombongo okundjiraisira kutja we ndji suvera. Mbi kumba kutja e ha roro okumuesa.”

18, 19. Otjikeṋa tji tja kapita omuhihamo womavyuriro? Sasaneka.

¹⁸ Nandarire kutja omavyuriro ye hihamisa, pe notjiṋa tjarwe tji tji hihamisa kombanda yanao. Otjo ouvi mbu za mokuhina okuyakura omavyuriro. (Hebr. 12:11) Ngatu tare kovihorera 2 mbi, tja Kain na ihi otjOmbara Sidkija. Indu Kain tja uta okutonda omuangu we Abel, nga tjaa vanga okumuzepa, Mukuru wa vyura Kain na tja: “Mo pindikire tjike, nomurungu woye mo u tivarisire tjike? Tji wa tjiti nawa, indino koo yere omurungu woye are? Nungwari tji wa tjiti navi, indino ouvi mau haama pomuvero womutima woye awe ku yenge, nungwari nga rire ove ngu mo honapara kombanda yawo.” (Gen. 4:6, 7) Kain kena pa puratena ku Mukuru. Nu ourunde wa harera ko omasa kombanda ye. Kain tjiri we rietera omuhihamo nomauzeu nge ha ri ohepero! (Gen. 4:11, 12) Andakuzu Kain wa puratena ku Mukuru, eye katja muna ouzeu mbwa muna.

¹⁹ Sidkija wa ri ombara ombi notjingundi. Indu tjaa honapara, ovature va Jerusalem va ri mongaro ongendise. Omuprofete Jeremia povikando ovingi wa rakiza Sidkija kutja ma ise ongaro ye ombi, posi yokutja Sidkija kena pa yakura omavyuriro ngo. Nu rukwao, kwa kongorera omaumba. (Jer. 52:8-11) Jehova tjiri u vanga okutuyama komauzeu otja ingo, nge heri ohepero!​—Lesa Jesaja 48:17, 18.

20. Imba mbe ha vanga okuyakura omavyuriro wa Mukuru, na imba mbe nonḓuviro ku wo, ve noruyaveze ndwa sana pi?

²⁰ Kundino, ovengi mouye kave vara omavyuriro wa Mukuru otjotjiṋa otjinanḓengu, nu ve ye nakaura. Posi yokutja, moruyaveze rwopopezu, omundu auhe ngu ma nakaura omavyuriro wa Mukuru, me ketjimuna ko. (Omiano 1:24-31) Kunao, matu ‘sokupuratena komahongero we nu tu rire ozonongo.’ Omiano 4:13 mari tja: “Aruhe zemburuka imbi mbi wa hongwa. Omahongero woye owo omuinyo woye; ye tjevera nawa.”