1, 2. (a) Otjikwaye tji tjiri otjihuzehuze moviṋa avihe mbi tu na vyo? (b) Ovikwaye mbi twa suvera tjinene, nu omena raye? (Tara koviperendero pomautiro worupa ndwi.)

OTJIKWAYE tji tjiri otjihuzehuze moviṋa avihe mbi u na vyo? Hapo ove mo yenene okutjipimba ku notjiṋa tjarwe tjonḓengu yokehi? Kovakarere va Jehova ovaṱakame, omaziriro komapuriro ngo omapupu. Otjiṋa otjihuze tjinene kweṱe oupanga wetu kuna Jehova, nu eṱe kamaa tu u pimbi ku notjiṋa kaaṋi. Eṱe wina twa suvera ouatjiri wOmbeibela tjinene, orondu wa tjita kutja ndino tu rire omapanga wa Tate wetu womeyuru.​—Kol. 1:9, 10.

² Ripura noviṋa Omuhonge wetu Omunenenene mbye tu honga okuza mEmbo re, Ombeibela! Eye wa vandurura ouatjiri ohunga nena re ndi nomaheero novikaṋena vye oviwa. Eye wetu tjivisa ohunga notjiyandjewa tja peke tjotjisuta tjonguturiro, eye tja yandja norusuvero mokuyandja Omuna we, Jesus. Jehova wina wetu tjivisa ohunga nOuhona wa Messias, nu wa yandja omaundjiro wokukahupa meyuru kovatwirisiwa, nu ‘kozonḓu zarwe’ wa yandja omaundjiro wokukahupa kombanda yehi mOparadisa. (Joh. 10:16) Eye wina u tu honga kutja matu sokuritjinda vi. Tjiri twa suvera ouatjiri mbwi orondu u tu vatera okutumbuka popezu nOmuute wetu. U tu vatera okumuna ondando ndji tu hupira.

3. Okuranda ouatjiri ka ku hee tjike?

 ³ Jehova o Mukuru ondjandje. Eye ka rurupara oviṋa oviwa ku imba mbe paha ouatjiri. Jehova wa yandja nandarire omuinyo wOmuna we omusuverwa otjari. Nu tjiri Mukuru ke mee tu ningire okusuta otjimariva kouatjiri. Tara, indu omurumendu wena Simon tja yandja ovimariva komuapostele Petrus kokutja ma pewe ombepo ondjapuke, Petrus we mu vyura a tja: “Ovimariva vyoye kara na vyo u kapandjare na vyo! Mo tjangovasi oviyandjewa vya Ndjambi ove mo yenene okuviranda novimariva are?” (Oviung. 8:18-20) Nambano, omambo nga: “Randa ouatjiri” maye hee ye?

4. Matu ke rihonga ye ohunga nouatjiri morupa ndwi?

⁴ Lesa Omiano 23:23. Eṱe kamaa tu munu ouatjiri mEmbo ra Mukuru nokuhinokutjita ozongondjero. Eṱe matu sokutjita ozongondjero kutja tu mune ouatjiri mEmbo ra Mukuru. Otja omutjange wOmiano onongo tja heya, indu tji twa “randa,” poo tji twa tjiwa, “ouatjiri,” eṱe nga tu ṱakamise kutja atu ha “randisa,” poo okuupandjarisa. Ngatu tare kutja matu “randa” vi ouatjiri nu u kosa vingapi? Omaziriro komapuriro ngo maye tu vatere kutja tu mune ounahepero wouatjiri nokutja atu he u “randisa.” Otja tji matu kamuna, okuranda ouatjiri okunanḓengu pondjambi ndji matu sutu.

5, 6. (a) Matu randa vi ouatjiri nokuhinovimariva? Sasaneka. (b) Ouatjiri utu etera ouwa waye?

⁵ Kutja otjiṋa otjotjari, kape hee kutja katji notjisuta. Embo rOtjiheberi nda torokwa kutja “randa” mOmiano 23:23 ri heya kutja “okukara,” kutja okukara notjiṋa poo ondjiviro. Omambo a yevari nga maye raisa kutja omundu ma hepa okutjita ozongondjero zokumuna otjiṋa ho poo okupimbasana otjiṋa ho ku notjiṋa tji ma munu kutja tji nonḓengu yokombanda. Okuranda ouatjiri matu yenene okusasaneka nai. Ngatu tje pe nostora ndji mai yandja “Ovibanana Otjari.” Hapo ovibanana mbyo mape ya avi rieta ovini pozoyetu? Kako. Eṱe matu sokutjita ozongondjero okuyenda kostora ndjo okukaeta ovibanana mbyo. Hapo ovibanana mbyo nao otjari? Ii, posi yokutja matu sokutjita ozongondjero noruveze okuyenda kostora ndjo. Momuano tjingewo, eṱe katu hepa ovimariva okuranda ouatjiri. Posi yokutja, matu hepa okutjita ozongondjero okukara nawo.

⁶ Lesa Jesaja 55:1-3. Omambo wa Jehova nga tjangwa i Jesaja ye yandja ondjiviro yokomurungu yokutja okuranda ouatjiri ku heya tjike. Morupa rwOmbeibela ndwi, Jehova wa sasaneka embo re ku nomeva, nomaihi nomavinu. Tjimuna omeva omatarazu nawa nu omakohoke, tji ye kovisa, omambo youatjiri nge ri mEmbo ra Mukuru wina ye kovisa. Nu wina, tjimuna omaihi tji ye tupa omasa nokuvatera ovanatje kutja ve kure nawa, omambo wa Jehova wina ye tupa omasa nokutuvatera okukurisa oupanga wetu kuna Ye. Wina, omambo wa Jehova ye ri tjimuna omavinu. Omomuano uṋe? Ombeibela i tja, omavinu ye nyandisa omitima. (Eps. 104:15) Okutja mokuraera ovandu ve kutja ngave ‘rande omavinu,’ Jehova utu kwizikira kutja tji twa hupu otja komirari vye maku nyandisa omitima vyetu. (Eps. 19:8) Tjiri imbyo ovisasanekero oviwa mbi raisa ouwa mbu za mokurihonga nokuṱakamisa embo ra Mukuru rouatjiri! Mape ya atu sasaneke ozongondjero nḓo ku nondjambi ndji tu suta. Nambano, indjo tu tare koviṋa vitano mbi tu hepa okusuta kutja tu rande ouatjiri.

7, 8. (a) Ongwaye tji matu sokuungurisa oruveze okuranda ouatjiri? (b) Omukazendu omutanda wa tjita ozongondjero zeṋe okuranda ouatjiri, nu kwa kongorera tjike?

⁷ Oruveze. Indji opereisa omundu auhe ngu ma vanga okuranda ouatjiri ndje sokusuta. Ku kambura oruveze okupuratena kombuze yOuhona, okulesa Ombeibela nomambo nga zikamena ku yo, nokukara nomakonḓononeno woye omuini  wOmbeibela, nokurirongerisa kozombongarero zombongo nokuyenda ku zo. Ngatu ‘rande,’ poo ngatu ungurise oruveze ndu twa sokuungurisa koviṋa vyarwe mbi he ri ovinanḓengu mehupo retu. (Lesa Ovaefese 5:15, 16.) Okutjiwa ondjiviro ombwa yovirihongwa ovitenga vyOmbeibela ku kambura orure ndu ṱa pi? Ihi tji rekareka kozongaro okuza komundu nga komundu. Eṱe ka maatu mana okurihonga ohunga nounongo wa Jehova, nomiano vye, noviungura vye. (Rom. 11:33) Okambo nga o-Watch Tower okatengatenga ka sasaneka ouatjiri ku “nokambloma okawa” nu ka tja: “Ove ko sokutjaterwa i okabloma kouatjiri kemwe uriri. Indu tji mo munu kutja kemwe ka yenene kove, okutja ko moo kara na warwe. Okutja ka yende komurungu okupaha warwe owingi.” Mape ya atu ripura oveni kutja, ‘Hapo otjimbloma tjandje tjouatjiri otjinene pu pe ṱa pi?’ Nandarire kutja twa hupu nga aruhe, mape kara oviṋa ovingi okurihonga ohunga na Jehova aruhe. Otjiṋa otjinanḓengu nai, otjo hi tjokutja tu sokuungurisa oruveze rwetu momuano omusemba kokutja tu rande ouatjiri ouingi otja ozongaro zetu zehupo pu maze tu yandjere. Tara kotjihorera tja umwe ngwa vanga okutjiwa ouatjiri nonḓero tjiri.

⁸ Mariko, * omukazendu omutanda okuza ko Japan, wa ya kotjihuro tja New York, mo U.S.A., okukerihonga. Nu mokukara kwe, eye wa ri okaṋepo kongamburiro yarwe ndja utira mo Japan kuṱa komaandero wozombura nḓa 1950. Omukazendu omukandjira wa hakaena kuna Mariko motjiungura tjokuzuvarisa okuza kondjuwo nga kondjuwo. Indu tja uta okurihonga ouatjiri wOmbeibela, wa kara nondjoroka tjinene nga tja ningira omukandjira ngo okumuhonga Ombeibela ovikando vivari motjivike. Mariko wa uta okukara pozombongarero zombongo, nandarire kutja wa ri noviungura ovingi vyoskole noviungura vyokurihupisa omuini vyopokati koruveze. Eye wina wa isa okuungurisa oruveze rwe moviṋa vyomerinaneno nomanyando kutja ma rande oruveze rokurihonga ouatjiri. Okutjita ozongondjero nḓo kwa tjita kutja Mariko me kurise oupanga we kuna Mukuru. Moure wombura imwe, eye wa papitisiwa. Kombunda yomieze hamboumwe, mo 2006, eye wa uta okukarera otjomukandjira, nu ngamba u karera otjomukandjira.

9, 10. (a) Okuranda ouatjiri ku ṱuna vi koumune wetu ohunga nomawini? (b) Omukazendu umwe wa isa ye, nu nai u noumune uṋe ohunga nondando ye ndjo?

⁹ Omawini. Okuranda ouatjiri, mape ya aku hepa kutja tu ise oviungura vyetu oviwa poo tu ise okuripahera oviṋa vyarwe mbi mavi tu etere outumbe. Indu ovapate vomahundju, Petrus na Andreas tji va isanewa i Jesus kutja ve rire “ovapate vovandu,” owo “va isa ozombate zawo.” (Mat. 4:18-20) Nu otjiperi kutja imba ka pe nokuheya kutja imba mbe rihongo ouatjiri ndino mave sokuisa oviungura vyawo. Omundu wina u hepa okuungura kutja ma ṱakamise eṱunḓu re otja kOmatjangwa. (1 Tim. 5:8) Nungwari, ovandu tji ve rihongo ouatjiri mave sokurundurura oumune wawo ohunga noviṋa vyomautumbe nu ave utu okuripurira ku imbi mbi vi ri ovinanḓengu. Jesus wa raisa oukahu nu a tja: “Amu rinyanyangizire outumbe kombanda yehi . . . Nungwari rinyanyangizireye outumbe meyuru.” (Mat. 6:19, 20) Tara kotjihorera tjomukazendu umwe omutanda.

¹⁰ Maria aa nyanda o golf okuza kouṱiṱi we, nandarire ngunda ee hi ya uta oskole. Eye wa kaenda komurungu okurira omunyande wogolf nga moskole nu wa yenena okupewa otjimariva tjokukerihonga komahongero wokombanda. O golf ondja ri omuinyo we, nu ondando ye ya ri oyokurira omunyande wo golf ohongora otjoruyaveze rwe. Okuzambo Maria wa uta okurihonga Ombeibela nu aa tjaterwa i youatjiri mbwe rihongo. Eye aa tjaterwa i omuano ouatjiri mu wa rundurura ehupo re. Eye wa tja: “Otja tjee kondjo nomasa okurundurura ongaro yandje nehupo randje otja komirari vyOmbeibela, o pee harere  ko ondjoroka.” Maria wa muna kutja ma rire ouzeu okutunga oupanga we kuna Jehova nokuramangera oviṋa vyoutumbe tjimwe. (Mat. 6:24) Eye wa isa ondando ye yokurira omunyande wo golf ohongora, nonḓero ye yokuvanga okurira omutumbe nomutjiukwandu wina, otjomuano wokuranda ouatjiri. Mena rokuranda ouatjiri momuano mbo, eye nai u karera otjomukandjira nu u tja eye u “yorokera, ehupo enanḓengu omundu ndu ma yenene okukara naro.”

11. Okuranda ouatjiri mape ya a ku ṱunu vi koupanga wetu na varwe?

¹¹ Ouzamumwe. Indu tji twa toorora okuhupa otja kouatjiri wOmbeibela, oupanga wetu pokati komapanga novazamumwe u runduruka. Omena ra tjike? Jesus wa kumba nai ohunga novemukongorere: “Ngave yapurirwe Ove mouatjiri. Embo roye oro ouatjiri.” (Joh. 17:17) “Ngave yapurirwe” mape ya a ku hee kutja ve “haṋa.” Indu tji twa yakura ouatjiri, eṱe twa haṋwa kouye mena rokutja ka tu hitasana nozongaro zawo. Ovandu ve tu muna omuano warwe mena rokutja omuano mbwa tu hupu rukuru wa runduruka. Mena rokutja tu hupa otja komirari vyouatjiri wOmbeibela. Nandarire kutja katu nokuvanga okuyeta ohaṋi, omapanga wetu tjiva novazamumwe vetu vopopezu mape ya ave rihumburura kokure na eṱe nandarire okupirukira ongamburiro yetu ombe. Ihi katjikumise kweṱe. Jesus wa tja: “Ii, ovanavita tjinene na ingwi omuini wonganda mave rire imba ovondjuwo ye omuini.” (Mat. 10:36) Eye wina wa yandja omahuhumiṋino wouwa mbu za mokuranda ouatjiri mbwa kapita oviṋa avihe mbi mo yenene okuranda.​—Lesa Markus 10:28-30.

12. Omurumendu umwe Omujuda wa tjita vi kutja ma rande ouatjiri?

¹² Okuza kouṱiṱi we, omurumendu Omujuda omunangetjefa wena Aaron wa raerwa kutja ena ra Mukuru ka ri sokutamunwa. Nungwari, Aaron wa ri nonyota youatjiri. Eye wa yoroka tjinene indu Omuhongonone tje mu raisira kutja mokutwako omapose nomaposapamwe yane wOtjiheberi wena ra Mukuru, ma rire “Jehova.” Mena rondjoroka ndja ri na yo, eye wa ya kondjuwo yomawongarero wombongo yawo nu a ka raera ovahonge ve ohunga noviṋa oviwa mbye rihongo. Owo kave raisire ongaro Aaron ndjaa undjire ko. Moruveze rokuyoroka puna ye mena rokutja wa tjiwa ena ra Mukuru, owo ve mu tjekera omate nave mu tjindi otjomundu ngwa kondwa kotjiwaṋa tja wo. Nu ihi tja eta ombameno meṱunḓu re. Nokuhinokukeyakeya, eye wa kaenda komurungu okuranda ouatjiri nokukarera otjOmuhongonone wa Jehova oure womuinyo we. Tjimuna Aaron, kutja tu kaende mouatjiri, eṱe tu sokurimanena okutjinda omarundurukiro ngamwa ngu ma yeya moupanga poo mouzamumwe wetu.

13, 14. Omarundurukiro yeṋe komuano mbu tu ripura nokuritjinda ngu tu sokutjita kutja tu rande ouatjiri? Yandja otjihorera.

¹³ Omeripura nomeritjindiro nge ha tjata ku Mukuru. Okuyakura ouatjiri nokuhupa otja komirari vyOmbeibela, eṱe matu sokuriyandjera okutjita omarundurukiro momuano mbu tu ripura nongaro yetu yomeritjindiro. Tara komambo Petrus nga tjanga ohunga nomarundurukiro: “Kareye nonḓuviro ku Ndjambi nu amu riyandjere kutja mu honaparerwe i ozonḓuma nḓu mwa ri na zo mokuhatjiwa kweṋu. Rireye ovayapuke mu avihe mbi mamu tjiti.” (1 Petr. 1:14, 15) Kovandu mba ri motjihuro tja Korinte tjongaro ndja zunḓakere tjinene, okuranda ouatjiri aa ku hee okutjita omarundurukiro omengi mongaro yehupo rawo. (1 Kor. 6:9-11) Momuano tjingewo mbo, ovandu ovengi ndino va isa okutjita oviṋa mbi ha tjata ku Mukuru kutja ve rande ouatjiri. Petrus wina wa zemburukisa Ovakriste ovakwao komurungu atja: “Moruveze ndwa kapita eṋe mwa ri nongarero ndja sana na indji yovandu mbuyave ha tjiwa Ndjambi. Eṋe iyamu ryanga mokuhinameritjaerero koviṋa vyouye na mokunanukira oviṋa ngamwa na mokupurukisiwa i omeva omaruru, nomikandi omivi,  nomerikotameneno omayaukise kovisenginina.”​—1 Petr. 4:3.

¹⁴ Devynn na Jasmine va ri ovanḓoronge oure wozombura ozengi. Nandarire kutja Devynn wa ri omuungure womambo wozongetjefa omuwa, omanuino we wotjikariha ya tjita kutja a ha munu oviungura ovikarerere. Jasmine aa tjiukirwa komazenge nomapindi nokusuvera ovirwa. Eyuva rimwe Jasmine aa kaenda meṋe yondjira aa nḓorongo, nu a hakaene nOvahongonone va Jehova ovakupasane vevari ovahindwa. Ovahindwa mba va tjita onḓuvasaneno yokumupa omerihongero wOmbeibela, nungwari otjivike tji tja kongorerako tji veya po ya Devynn, Jasmine na Devynn handje va nḓorongo. Owo kaave undjire kokutja ovahindwa mbo mave sokukara nonḓero mu wo nga tji mave ya po yao. Nungwari otjikando tjarwe oviṋa vya runduruka omuano warwe. Okuza komautiro womerihongero wawo, Jasmine na Devynn va rira overihonge vOmbeibela ovapyuke, nu va uta okuungurira koviṋa mbyaave rihongo mehupo rawo. Moure womize vitatu owo va tya okuisa otjikariha nokukuta orukupo rwawo kotjiveta. Omarundurukiro ngu va tjita ya tjiukwa i ovandu ovengi, nu ihi tja tjita kutja ovengi moresevate ndjo ve ute okurihonga Ombeibela.

15. Otjikwaye tjimwe otjizeu tjinene okutjesa tji matu vanga okuranda ouatjiri, nu ongwaye?

¹⁵ Ozombazu novitjitwa mbi ha zikamene komatjangwa. Ozombazu novitjitwa mbi ha zikamene komatjangwa i vimwe vyoviṋa ovizeu tjinene okuvyesa kutja tu rande ouatjiri. Nandarire kutja ku tjiva i rira oupupu okuyakura omirari vyOmatjangwa, mbi vi ve tjaera koviṋa vyozombazu novitjitwa mbi ha zikamene komatjangwa, ku varwe i rira ouzeu tjinene. Owo ve rikenda kokutja omuhoko, ovandu mbu ve ungura pamwe nomapanga wawo woposengo mave ve munu vi owo tji ve hi norupa mombazu rukwao. Owo ve tjiwa kutja ovandu va suvera oviṋa vyombazu tjinene, tjimuna inḓa nḓe yandja ondjozikiro kovaṱi. (Deut. 14:1) Otjihorera tjouvanḓe tja varwe matji yenene okutuvatera okutjita omarundurukiro ngu maye heperwa po. Ripurira komikambo vyouvanḓe mbya toorwa i ovature tjiva mo Efese meserewondo etenga.

16. Ovakriste tjiva mo Efese va tjita vi kutja ve rande ouatjiri?

¹⁶ Ovaefese va ri ovandu mbaave tjiukirwa koundjai wawo. Nu hapo Ovakriste mbe ritanaura oupe mba, nu mbaave ungurisa oundjai, va tjita vi okuisa ovitjitwa mbi ha zikamenene komatjangwa mbi, kokutja ve rande ouatjiri? Ombeibela i kahurura: “Otjingi tjaimba mba tjitire oundjai va woronganisa omambo wawo nave ye nyosire momurungu wovandu. Owo va vara onḓengu yotjimariva tjomambo nga, notjivaro atjihe kumwe tja vazere ovimariva ovisilveri 50 000. Momuhingo omuhimise mbwi embo ra Muhona otji ra handjaukira ko nari zeuparere ko.” (Oviung. 19:19, 20) Ovakriste ovaṱakame mba va tjita ozongondjero ozonene nḓo nu va serwa ozondaya ozonene.

17. (a) Tu suta ovikwaye tji matu randa ouatjiri? (b) Morupa ndu maru kongorere matu katara komapuriro yeṋe?

¹⁷ Ove wa suta vingapi kutja u rande ouatjiri? Eṱe atuhe tu tjita oruveze okuwonga oumbloma wouatjiri. Tjiva wina va randa ouatjiri mokuisa okupaha outumbe nokutjita omarundurukiro koupanga mbu va ri nawo. Ovengi va tjita omarundurukiro momuano mu ve ripura nomeritjindiro nokuisa ozombazu novitjitwa mbi ha zikamene komatjangwa. Tjiri tu nongamburiro kutja ouatjiri wOmbeibela u nonḓengu onene okukapita oviṋa avihe mbi twe vyesa kongotwe. Owo u tupa otjiṋa otjihuzehuze moviṋa avihe mbi tu navyo, oupanga wopopezu kuna Jehova. Tji twe ripurire kondaya ndji tu nayo yokutjiwa ouatjiri, tjiri i rira ouzeu okuripura kutja mape ya omundu ngamwa auhe e u randisa. Hapo nu mape ya vi kutja omundu ma randise ouatjiri, nu matu tjiti vi kutja atu ha tjiti ondataiziro onene ndjo? Morupa ndu maru kongorere ko matu ka tara komapuriro ngo.