Skip to content

Skip to table of contents

Ɔ̄KĀ KU ƆDĀ NŌO YA IPU OYEEYI KU ĀCƐ

Ujehofa ‘Lɛ Ɔwɛ Okpaakpa A Mafú Gā Um’

Ujehofa ‘Lɛ Ɔwɛ Okpaakpa A Mafú Gā Um’

Ó LƐ eko éyi nɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ nōo wɛ ɛdrɔ da um ɔka kahinii: “Ɛga ku Ubáyíbu nyá nɛ a dɔka fiyɛ duu a?” Boobu ɔɔma n da ɔ kahinii: “Aíita 3, ɔgba 5 mla 6 nōo kahinii: ‘Bī odúúdú ɔtū kú uwɔ lɔtūce Óndú ā. Ā híī gboló ce ɔdā nāa gbɛlá ka anúɔ jé ā ŋ́. Ipú ɔdā dóódu nāa ī yá ā, blakwu Óndú ā, kóō lɛ ɔwɛ okpaakpa mafú gā uwɔ.’” Ii, Ujehofa lɛ ɔwɛ okpaakpa a mafu gā um ɔkwɔɔkwɛyi. Ɛgɛnyá a?

Ɛ́NƐ́ MLA ADĀ UM TA UM ABƆ KU UM JÉ ƆWƐ OKAAKPA A

Igbihi ihayi ku 1920, ɛ́nɛ́ um mla adā um lɛ ɛlā ɔkwɛyi lɛyikwu Ujehofa nwu. Ɔɔma wɛ eko gbɔbu néē lɛ iyi uwa a. É ma um ihayi ku 1939. Eko nɛ um wɛ ɛdrɔ a, alɔ lā ipu England, n kē i gā ōjila mla ɛ́nɛ́ um mɛmla adā um. Igbihaajɛ a, n gáā wɛ ipu Inɔkpa Nōo Gē Nwu Alɔ Ɔwɛ Nɛ Alɔ Lɔfu Tɔɔna (Theocratic Ministry School). N blakwu uklɔ aflɛyi nɛ um ya ɛyi ede a jaa kwu icɛ kpɔ ɛ. N cɛgbá ō hayi ɛyi ikpati éyi, o ya ɛɛ ku um lɔfu má ācɛ a gla. Eko ɔɔma n wɛ ihayi ɛhili, n klla gē yufii nɛhi ō má ācɛ nōo jikoko nōo yɔ i jahɔ ta um a.

Ipu uklɔ ku ɔna ō ta mla ɛ́nɛ́ um mla adā um

Adā um lɛ ɔwɛ ō tɔɔtɛ nɛ um lɔfu bi le yuklɔ ku ɔna ō ta a ta tu ipu ɔkpá éyi gā um. N wɛ ihayi ahaata eko nɛ um yuklɔ ku ɔna ō ta ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ eko aflɛyi a. N gweeye nɛhi eko nɛ ondu ɔlɛ éyi jé ɔkpá néē ta gā um, klla miyɛ ɔkpá néē hi ku “Let God Be True”! boobu a. N kwinya gā ɛga nɛ adā um yɔ ipu ulayi a ku um da ɔ. Uklɔ ku ɔna ō ta mla ōjila je eeye gā um nɛhi, klla ta um abɔ ō dɔka ō wɛ ɔcɛ ō yuklɔ lɛ Ujehofa eko doodu.

Ɛlā ku Ubáyíbu gbɔɔ ō he um ɔtu nɛhi fiyɛ, abɔ upapa ku um gáā ya kéē bēē ta Watchtower ɛhɔ fu um ŋma eko ta eko a. Ɔdaŋ ka é lɛ oduuma tɛhɔ, n gē jé ɔ boobu. Ɛnyā cɛ gā um gbɔɔ ō lɛ ɔtuce Ujehofa fiyɛ. Igbihaajɛ a, n gáā lɛ iyi um gwɛɛya lɛ Ujehofa.

Ipu ihayi ku 1950, apɔlɛ ku um gā ojileyi nɛŋcɛ éyi ipu New York nōo kahinii: “Theocracy’s Increase.” Ɛ̄cī ɛta nōo wɛ ɛ̄cī ɔmɛnɛ ipu alaadi ku Ɔya Ɔmahaata a, ikpɛyi ɛlā ku ɛ̄cī ɔɔma wɛ “Missionary Day.” Ɛ̄cī ɔɔma, Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Carey Barber, nōo je piya éyi ku Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ igbihaajɛ a, ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ ku ubatisim a. Igbihi nɛ ó lɛ ɔka ɛpa da ācɛ nōo gáā ya ubatisim oŋmɛyi ku ɛlā ō ka tɛɛcɛ ku nu a, n caŋjɛ ta ohi kahinii: “Ii!” N wɛ ihayi igwoleyi foofunu, amáŋ n jé ku ɔdā nɛ um gáā ya nyā wɛ ɔdā ocɛgbá nɛhi. Amáŋ, ufi ō gā ipu eŋkpɔ a yɔ i ya um ohigbu ku um jé ō tagwa eko ɔɔma ŋ. Ɔyinɛ upapa ku um ba um iye gā ipu eŋkpɔ a, klla ta um ɔtu kwu ɔtu ku ɔdā duuma i gáā ya um ŋ. Ó wɛ ɔkwɛyi, ku ɛjɛɛji odee le ŋmɛyi fiya fiya, nɛ ikpo ku um i kóō lɛ iye kwu ɛhaajɛ eŋkpɔ a ŋ. Ɔyinɛ éyi bi um cɛɛ ō kwu um lɛ ɔyinɛ ɔhá. Éyi ya um ubatisim, ɔcɛ ɔhá kē bi um wɛɛcɛ ŋma ipu eŋkpɔ a. Oŋma ɛ̄cī ocɛgbá nɛhi ɔɔma gɔbu a, Ujehofa humayi mafu ɔwɛ okpaakpa a gā um.

Ō CƐ KU UM GÉĒ LƐ ƆTUCE UJEHOFA

Abɔɔ um ya mɛ ŋma inɔkpa a, n dɔka ō gbɔbu ɔna ō ta, amáŋ itica ku um ta um ɔtu kwu ka ami ɔ nyɔ inɔkpa nɛhi. Abɔ é yɔ i kwu um bɔ a, n gáā cɛ igbihaajɛ le yɛ gā inɔkpa nɛhi. Amáŋ ó gboji lɛ a ŋ, n gáā le má ku um gáā hayi kli ipu ɔkwɛyi a klla lɛ ɔtu ku um kwu ɔkpá nɛ um yɔ i jé a igbeekponu gla ŋ. Ohigbu ɛnyā, n le miyɛ ō nyɛɛ ŋma inɔkpa a. N lɛ ɔkɔ gba lɛ Ujehofa lɛyikwu ɛlā a, klla lɛ uleta ta gē lɛ aitica ku um yɔ i da uwa ipu ɔtu ogbonɛnɛ, ku um géē nyɛɛ ŋma inɔkpa a oŋmɛyi ku ihayi aflɛyi ɔɔma. Mla ɔtu okpoce Ujehofa, n gbɔɔ ō gbɔbu ɔna ō ta boobu.

Ipu ihayi ku 1957, n gáā gā ipu uklɔ ō ya lɛ Ujehofa eko doodu ipu igeli ku Wellingborough. N da ayinɛ alɔ nɔnyilɔ nōo yɔ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ nōo yɔ London a ɔka, kéē fu ɔyinɛ nɔnyilɔ nōo gē gbɔbu ɔna ō ta nōo jikoko nɛ um lɔfu ba ɔ iye. Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Bert Vaisey nwu um ɔdā alɛwa. Ó wɛ ɔcɛ ō tɔɔna nōo lɛ ɔtu caca, ó klla ta um abɔ ku um lɛ ɛnɛɛnɛ ōmiya lɛyikwu uklɔ ku ɔna ō ta a. Ujɔ néē ta um ɛhɔ nyɔ a lɛ ayinɛ nɔnya ɛhili nōo le hilokplici, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Vaisey mla ami. Ō ya otutu ku ōjila mla ō lɛ aya ō ya ipu nu jɛga alɛwa gā um, o ya ɛɛ ku ɔtu okpoce ku um lɛ Ujehofa kóō lɔfu mla ō kɛla lɛyikwu ɔtu okpoce ku um lɛ ācɛ ɔhá.

Igbihi nɛ um lɛ eko ya inu agba ligii ohigbu ku um ta ō wɛ ipu icɔɔja a, n gáā má ɔyinɛ alɔ nɔnya éyi nōo gē gbɔbu ɔna ō ta ɛdɔ ɛyɛɛyi, iye nu le ku Barbara. Alɔ kwu iyi alɔ u lɛ ipu ihayi ku 1959, klla le tutu ō nyɔ gā ɛga duuma néē ta alɔ ɛhɔ nyɔ. Aflɛyi, Lancashire nōo yɔ northwest England a néē ta alɔ ɛhɔ nyɔ a. Ipu Ɔya Aflɛyi ku ihayi ku 1961, é lɛ um higwu ō gā inɔkpa ku Kingdom Ministry nōo yɔ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku alɔ nōo yɔ London a. É gē ya inɔkpa nyā ipu ɔya odunkwulu. Oŋmɛyi ku inɔkpa a, é kwu um piya ɔcɛ ō leyi kwu usekut, ɛnyā kē hɛ um idaago nɛhi. Ipu alaadi ɛpa, n miyɛ ɛlā ō nwu ŋma ɛgiyi ɔcɛ ō leyi kwu usɛkut nōo jikoko ipu igeli ku Birmingham, é kē jɛga lɛ Barbara ɔnyā um kóō ba um iye. Alɔ kwu cigbihi gā uklɔ ku alɔ ipu igeli nɛhi ku Lancashire mla Cheshire.

ƆTU OKPOCE UJEHOFA WƐ ƆDĀ OKPAAKPA NƐ ƆCƐ CIKA Ō BĒĒ YA A

Eko nɛ alɔ gā ɔna omlɛnyɔ ipu Ɔya Ɔmahata ku ihayi ku 1962 a, alɔ miyɛ uleta ŋma Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ. É lɛ uform ku inɔkpa ku Ugilɛdi ta ipu uleta a! Igbihi nɛ alɔ lɛ ɔkɔ gba lɛyikwu ɔ a, ami mla ɔnyā um lɛ abɔ ta ɔkpá a klla lɛ ɔ tɛhɔ gā Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ fiya a, ɛgɛ néē da alɔ ku alɔ ya a. Igbihi nɛ ɔya ɛhɔ le gla a, alɔ yɔ ɔwɛ yɔ i gā Brooklyn, New York, ku alɔ gā inɔkpa ɔmɛ ofu ce igwahaata (38th) ku ugilɛdi, nōo wɛ ɔya igwo ku inɔkpa ō nwu ɛlā lɛyikwu Ubáyíbu.

Ipu inɔkpa ku ugilɛdi a, alɔ nwu ɔdā alɛwa lɛyikwu Ɛlā Ɔwɔico, ɔwa ku nu, mla ayinɛ alɔ nōo yɔ ipu oduudu ɛcɛ a. Alɔ nwu ɔdā alɛwa ŋma ɛgiyi ācɛ ɔhá nōo yɔ inɔkpa ɔɔma mla alɔ a. Eko ɔɔma, n wɛ ihayi ofu ce ɛnɛ, ɔnyā um kē wɛ ihayi ofu ce ɛta. Ó wɛ ɛnɛɛnɛ ɛga gā um ō lɛ uklɔ ō ya eko doodu mla ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Fred Rusk, nōo wɛ éyi ku itica ku alɔ a. Ɛlā ō nwu éyi nɛ ó gē kɛla lɛyikwu ɔ igbalɛwa a, wɛ ɔdā nōo ya nōó cɛgbá ku alɔ bēē ta ukɔ́ ɔwɛ okpaakpa a. Ɔɔma wɛ ku ukɔ́ duuma nɛ alɔ gáā tu a, cika ō wɛ ukɔ́ ŋma ipu Ubáyíbu. Ācɛ nōo nwu alɔ ɔkpá ipu inɔkpa ku alɔ a, wɛ ayinɛ alɔ nɔnyilɔ nōo jikoko bɛɛka Nathan Knorr, Frederick Franz, mla Karl Klein. Alɔ klla nwu ɔdā alɛwa ŋma ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ A. H. Macmillan, nōo nwu alɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa je otabɔ lɛ ācɛ ɔlɛ nu, ɛpleeko néē má āhɔ̄ olɔnɔ ŋma ihayi ku 1914 gā tu ihayi ku 1919 a!

UKLƆ KU ALƆ KWU PIYABƆ

Abɔɔ alɔ yɔ i wa oŋmɛyi ku inɔkpa a, Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Knorr da ami mla ɔnyā um kē lɛ alɔ tɛhɔ ku alɔ gáā yuklɔ ipu Burundi nōo yɔ Africa a. Alɔ paapa gā ɛga ō kpɔ ɔkpá ba ipu Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ, ku alɔ dɔka ipu Yearbook ācɛ ō tɔɔna ɛlā Ɔwɔico ɛmula yɔ i yuklɔ ipu Burundi eko ɔɔma a. Amáŋ, ó hɛ alɔ idaago nɛhi ku alɔ i má aluka ku ācɛ ō tɔɔna ɛlā Ɔwɔico duuma ipu Burundi ɛga duuma ipu ɔkpá a ŋ! Ii, alɔ yɔ i nyɔ gā ɛga néē tɔɔna ku ɔkoolɔhi abɔɔ jejee ɛ ŋ. Alɔ kē yɔ i gā Africa nɛ alɔ i kóō jé ɔdā duuma lɛyikwu abɔɔ ŋ. Ɔtu ku alɔ plico! Amáŋ abɔ alɔ gáā lɛ ɔkɔ gba a, ɔtu ku alɔ gaajɛ.

Ipu uklɔ ɛyipɛ ku alɔ a, ɛjɛɛji ɔdā doodu wɛ ɛyɛɛyi gwu ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ má ɛ ma ta. Ɛgɛ nɛ ɛnɔ gē ce nɛ ɔwɔ gē ya, ucolo ku uwa, mla uce ku uwa wɛ ɛyɛɛyi kpaana gwu ɔdā nɛ alɔ jé gbɔbu a ta. Babanya, alɔ cɛgbá ō nwu uce ku French. Alɔ klla cɛgbá ō dɔka ɛga nɛ alɔ géē lā a. Ɛ̄cī ɛpa igbihi nɛ alɔ faajɛ abɔɔ a, Harry Arnott éyi ku ācɛ nōo gā inɔkpa ku ugilɛdi mla alɔ a, gáā lɛ alɔ jila má eko nɛ ó yɔ i gā Zambia ɛga néē ta ɔ ɛhɔ nyɔ a. Ó ta alɔ abɔ dɔka ɛga nɛ alɔ géē lā, abɔɔ je piya ɔlɛ aflɛyi nɛ alɔ lā, ipu uklɔ ō tɔɔna ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá ku alɔ a. Ó gboji lɛ a ŋ, alɔ gbɔɔ ō má o ya ŋmo ŋma ɛgiyi ācɛ nōo lɛ íkwu ipu igɔmɛnti, nōó jé ɔdā duuma lɛyikwu Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa ŋ ma. Eko nɛ alɔ gbɔɔ ō jɔɔnyɛ uklɔ ku alɔ a, aigɔmɛnti gáā le da alɔ ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ alɔ ō yɔ abɔɔ, ɔdaŋ ku alɔ i miyɛ ɔkpá okpaakpa nōo géē jɛga lɛ alɔ ŋ. Ó kwiiye nɛhi, ku alɔ nyɛɛ le ta éwo ɛyipɛ ɔhá. Ɛga nɛ alɔ nyɔ mɛɛ a wɛ Uganda.

Alɔ yɔ i yufii ō gā Uganda abɔ alɔ i lɛ Visa ŋ ma, amáŋ alɔ kpɔtuce Ujehofa. Ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi nōo ŋma Canada nōo yɔ i yuklɔ ɛga nɛ ɛgbá yɔ a, gáā lɛ āhɔ̄ ku alɔ ka lɛ ɔcɛ nōo gē yuklɔ immigration a. Ɔcɛ nōo gē yuklɔ immigration ɔɔma a, gáā le da alɔ ku alɔ lɔfu ya abɔɔ ɔya ōhī jaa gbeeko nɛ alɔ miyɛ ɔkpá ō yɔ éwo ɔɔma. Ɛnyā mafu ku Ujehofa yɔ i ta alɔ abɔ.

Āhɔ̄ ku Uganda wɛ ɛyɛɛyi kpaana gwu āhɔ̄ nōo yɔ Burundi a ta. É yuklɔ ku ɔna ō ta ipu Uganda gbɔbu ɛ, naana a, Ācɛ Ocilaji Ku Ujehofa ofu ce ahaata foofunu yɔ éwo ɔɔma a. Ɔwɛ ɛga nɛ alɔ gē tɔɔna a, alɔ má ācɛ alɛwa nōo gē ka oyibo. Alɔ gáā le má, ka ó ya ɛɛ ku alɔ je otabɔ lɛ ācɛ nɛ ɛlā ku alɔ he uwa ɔtu kéē jɛ gɔbu a, alɔ cɛgbá ō nwu uce éyi ŋma ipu uce alɛwa néē gē ka abɔɔ a. Alɔ gbɔɔ ō tɔɔna ɔwɛ u Kampala, ɛga nɛ ɛyinɛhi ku ācɛ gē ka uce ku Luganda a. Ohigbu ɛnyā, alɔ le miya ō nwu uce ɔɔma. Ó je alɔ ihayi alɛwa gbɔbu ɛɛ ku alɔ gbɔɔ ō ka uce a lɔɔlɔhi, amáŋ ō nwu uce ku Luganda ta alɔ abɔ ō jé ō tɔɔna lɔɔlɔhi! Alɔ gbɔɔ ō jé ɔdā nɛ ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a cɛgbá ō nwu a fiyɛ. Abɔɔ ācɛ nɛ alɔ gē klɔcɛ mla uwa a gáā lɛ ɛgɛ nɛ ɛlā ku uwa he alɔ ɔtu lɛ a má a, é kwu ɔtu u ce alɔ, klla gáā le da alɔ ɛgɛ nɛ ɔtu ya uwa lɛ lɛyikwu ɔdā néē yɔ i nwu a.

IYAWU ALƐWA

Ipu iyawu ɛyɛɛyɛyi ku alɔ, Uganda

Eeye wɛ omoomu ɔtu ku alɔ, ohigbu ka alɔ jé otabɔ lɛ ācɛ kē wa i jé ɔkwɛyi a. Alɔ klla lɛ eeye fiyɛ eko néē da alɔ ku alɔ yuklɔ ō leyi kwu usɛkut ipu ɛjɛɛji Uganda a. Ɛhaajɛ ɔwɛ ō mafu ku abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ nōo yɔ Kenya a, alɔ gā iyawu ipu ɛjɛɛji éwo a yɔ i dɔka ɛga néē cɛgbá ācɛ ō yuklɔ ku ɔna ō ta ɛdɔ ɛyɛɛyi fiyɛ duu a. Igbalɛwa, alɔ gē má ācɛ nōo gē miyɛ alɔ ta ɔlɛ uwa lɔɔlɔhi, naana néē kóō má Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa jejee ɛ ŋ ma. É gē ya alɔ omaaba lɔɔlɔhi, klla gē he ɔdole lɛ alɔ.

Iyawu ɛdɔ ɛyɛɛyi ɔhá klla gā kpɔ. N gā iyawu ɛ̄cī ɛpa ipu ugbɔ ŋma Kampala gā igeli ku Mombasa nōo yɔ Kenya, klla yɛ ipu ugbeenyi gā Seychelles, idɔ nōo yɔ Isu ku Indian a. Igbihaajɛ, ŋma ihayi ku 1965 gā ihayi ku 1972, Barbara gáā ba um iye ō nyɔ i má ācɛ nōo yɔ Seychelles ɛga nɛ um gē nyɔ eko doodu a. Ɛpleeko ɔɔma a, ācɛ ō tɔɔna ɛlā Ɔwɔico ɛpa foofunu lā abɔɔ a. Amáŋ igbihaajɛ, é kwu piya ígwu klla gáā kwu piya ujɔ. Iyawu ɔhá klla bi um gáā má ayinɛ alɔ nōo yɔ Eritrea, Ethiopia, mla Sudan.

Ɔwɛ néē gē lé ɔcɛ́ ipu Uganda a kwu piyabɔ igbihi nɛ ígwu ku aicɔɔja miyɛ ɔfu ŋma abɔ igɔmɛnti a. Aihayi nōo yɛce ɔ nɛ aɔdā ō tuufi ya a, cɛ lɛ āhɔ̄ lɔnɔ nɛhi, klla nwu um kóō yɛce ukɔ́ ku Ubáyíbu, ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti wɛ ɔdā nōo lɔhi fiyɛ duu a. (Umák. 12:17) Ó lɛ eko éyi néē cɛgbá ku ācɛ nōo ŋma éwo ɔhá nōo lā Uganda a, kóō nyɔ i lɛ iye ku uwa ta taajɛ ɔlɛ upolihi nōo yɔ kwu ɔlɛ uwa ajaajɛ a. Alɔ cɛ ō yɛce ɛlā ɔɔma boobu. Igbihi nɛ ɛ̄cī ōhī le gla, nɛ alɔ yɔ i pɛ umoto bu Kampala a, aupolihi gáā tu ami mla ɔcɛ ɔhá nōo gē tɔɔna ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá. Ufi wɛ omoomu ɔtu ku alɔ! É lɛ ije ce ba alɔ ku alɔ wa i jila ajɛ a wɛɛlɛ, anu néē kwu alɔ u kpo gā ɔlɛ ɔtahɛ ku aupolihi a. Abɔɔ a, alɔ da uwa ku alɔ wɛ ācɛ ō tɔɔna ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá nōo wa ācɛ ɛbɔ. Alɔ da uwa ku alɔ lɛ iye ku alɔ ta taajɛ mla upolihi ɛ, amáŋ é jahɔ tu alɔ ŋ. É kwu alɔ i kwu lɛ alɔ pɛ gā ɔlɛ upolihi, nōo yɔ kwu ɔlɛ ku ācɛ ō tɔɔna ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá ajaajɛ a. Ɔtu ku alɔ gaajɛ eko nɛ upolihi nōo jé ku alɔ ta iye ku alɔ taajɛ nōó gboji ɛ ŋ ma, lɛ alɔ jé klla da aupolihi nōo kwu alɔ a kéē habɔ alɔ ta a!

Eko ɔɔma, igbalɛwa alɔ gē má āhɔ̄ olɔnɔ ɛga nɛ aicɔɔja gē mahayi ɔwɛ, ó fiyɛ duu eko nɛ aicɔɔja nōo lɛ eje gwa nɛɛnɛhi lɛ alɔ kwu mahayi. Naana a, alɔ kē gbɔɔkɔ klla gē lɛ ɔtu ogbonɛɛ, abɔ é gē jɛga lɛ alɔ ō wa i yɛ ɛbɔ a. Ó wɛ ɔdā ō kwiiye nɛhi ku ipu ihayi ku 1973, é lɛ ɔ́da je ku ɛjɛɛji ācɛ ō tɔɔna ŋma éwo éyi gā éwo ɔhá nōó ŋma Uganda ŋ ma kéē nyɛɛ.

Alɔ yɔ i ya Kingdom Ministry, ipɔ abɔ ku ɛga ō yuklɔ ku Côte d’Ivoire nōo yɔ Abidjan a

Uklɔ ku alɔ klla kwu piyabɔ kpɔ. Babanya, é lɛ alɔ tɛhɔ gā Côte d’Ivoire nōo yɔ Ɛnɔɔnɛ ku Africa a. Ɛnyā wɛ opiyabɔ nɛhi ɔhá lɛ alɔ. Alɔ cɛgbá ō nwu ucolo ɛyipɛ ɔhá, klla gbɔɔ ō ka uce ku French eko doodu mla ō piya ɔwɛ nɛ alɔ gē lā oyeeyi abɔ, kóō cika mla ɔwɛ nɛ ācɛ ō ŋma éwo ɛyɛɛyɛyi, nōo wɛ ācɛ ō tɔɔna ŋma ewo éyi gá éwo ɔhá gē lā oyeeyi ku uwa a! Amáŋ, alɔ klla má ka ōmiya ku Ujehofa nyā wɛ ōmiya ku ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ. Ācɛ nɛ ɛlā ku alɔ he uwa ɔtu a gbɔɔ ō miyɛ ɔkoolɔhi a lɔɔlɔhi. Alɔ má ɛgɛ nɛ ɔtu okpoce ku alɔ lɛ Ujehofa lɛ ɔwɛ ku alɔ ya kpaakpa a.

Acigili Barbara gbɔɔ ō da ōcē ku ucancer. Alɔ cigbihi gā Europe igbalɛwa o ya ɛɛ ku alɔ gā inɛci abɔɔ. Ipu ihayi ku 1983, alɔ gáā le má ka ó gáā tɔɔtɛ lɛ alɔ ō yuklɔ ku alɔ ipu Africa gɛ ŋ. Ɛnyā kwu alɔ ɛplɛɛpa iye nɛɛnɛhi!

ĀHƆ̄ KWU PIYABƆ LƐ ALƆ

Abɔ alɔ yɔ i yuklɔ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ nōo yɔ London a, ōcē ku Barbara gáā kwu bɔbi tōōtɔ̄ɔ̄ anu ó gáā gekwu igbihaajɛ a. Apɔlɛ ku Ubɛtɛlu je ɛnɛɛnɛ otabɔ gā um. Ó lɛ ɔba mla ɔnyā éyi nōo ta um abɔ ku um lɛ āhɔ̄ ku um tuya klla ta um abɔ ku um gɔbu yɔ i kpɔtuce Ujehofa. Igbihaajɛ, n gáā má ɔyinɛ nɔnya éyi nōo gē yuklɔ Ubɛtɛlu ŋma eko ta eko nōo klla yuklɔ ku ɔcɛ ō tɔɔna ɛdɔ ɛyɛɛyi ɛ. Iye nu wɛ Ann. Ó wɛ ɔcɛ nōo yihɔtu ku Ujehofa nɛɛnɛhi. Ami mla anu kwu iyi alɔ u lɛ ihayi ku 1989, ŋmiifi eko ɔɔma, alɔ humayi yuklɔ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ nōo yɔ London a.

Ami mla Ann iyɔbu ku ɛga nɛ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ ɛyipɛ yɔ ipu Britain a

Ŋma ihayi ku 1995 gā tu ihayi ku 2018, n yuklɔ ku ɔcɛ néē gē tɛhɔ ŋma ɔlɛ ɔtahɛ ku ɛga ō yuklɔ ku alɔ (néē tɛtɛ gē hi ku zone overseer) a, gē yɛ gā éwo ɛyɛɛyɛyi nōo lɛbɛɛka ofu ɛta a. Ipu iyawu doodu, n má ku Ujehofa gē leyi kwu ācɛ ɔlɛ nu ɛgɛ duuma nɛ ɔdā nōo ya da uwa a lɛ a.

Ipu iyawu ku alɔ éyi ihayi ku 2017, n cigbihi gā Africa. N gweeye nɛhi ō bi Ann gā Burundi eko aflɛyi, ó kē hɛ alɔ ɛplɛɛpa idaago ō má ɛgɛ nɛ ācɛ alɛwa gáā miyɛ ɔkwɛyi a! Ó lɛ Abɔ Ku Ɛga Ō Yuklɔ Ku Alɔ nōo heyifuu, nōo yɔ ulayi piii nɛ um tɔɔna ŋma ɔlɛ gā ɔlɛ ihayi ku 1964 a. Ācɛ ō tɔɔna ɛlā Ɔwɔico nōo yɔ éwo a babanya a fiyɛ 15,500.

N gweeye nɛhi eko nɛ um miyɛ ōmiya ku ɛga nɛ um gáā nyɔ i jila má ihayi ku 2018 a. Côte d’Ivoire wɛ ipu aéwo nōo yɔ ipu ōmiya a. Ō wa Abidjan ɔlɛ ɔtahɛ ku igeli a, lɛbɛɛka ō wa ɔlɛ gā um a. Ŋma ipu inɔmba ku ɔdā ō le gwo uwaya ku ayinɛ nōo yɔ i yuklɔ Ubɛtɛlu a, n gáā le má ku ɔyinɛ nōo lā gboce ɛga nɛ augbɔga gē yɔ, ɛga nɛ alɔ ba a wɛ ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ Sossou. N bla ka ó wɛ city overseer eko nɛ um yɔ Abidjan a. Amáŋ n lɛ inyileyi ya. Ó wɛ Sossou nɛ um gbɛla ku um jé a ya abɔɔ a ŋ, ɛnyā wɛ Sossou ɔhá, ɔyinɔnyilɔ ku nu nɛ.

Ujehofa lɛ okonu nɛ ó ce a ya jila. Āhɔ̄ olɔnɔ nɛ um má ɛ ma nwu um, ka ɔdaŋ ka alɔ kpɔtuce Ujehofa, ó géē ma ɔwɛ okpaakpa a fu lɛ alɔ. Babanya n dɔka ō gɔbu yɔ i yɛce ɔwɛ okpaakpa nōo klla géē fiyaajɛ tōōtɔ̄ɔ̄ ipu ɛcɛ ɛyipɛ a.—Aíit. 4:18.