1-2. (a) Ɛgɛnyá nɛ aigɔmɛnti ōhī ya ācɛ ɔlɛ Ujehofa ŋmo ɛ ma, ɔdi nɛ ācɛ ɔlɛ nu a kē ya a? (b) Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu lɛ eeye ɔdaŋ néē kóō yɔ i ya alɔ ŋmo a? (Kɛla lɛyikwu ifoto nōo yɔ iyɔbu ku Ɔda Ō Gbaajɛ nyā.)

 IPU oduudu ɛcɛ, é lɛ uklɔ ku alɔ ci ipu ajɛ nōo fiyɛ ofu ce igwo (30) babanya. Ipu ajɛ ōhī nyā, ācɛ nōo lɛ íkwu a lɛ ayinɛ alɔ nɔnyilɔ mla ayinɛ alɔ nɔnya kpo gā inu agba. Ɔdi néē ya bɔbi a? Ta Ujehofa, é ya ɔdā duuma bɔbi nóó. Ɔdā néē ya a wɛ ō jé klla klɔcɛ ku Ubáyíbu, ō da ācɛ ɔhá ɔdā néē kpɔtuce, mla ō gā ōjila ku ujɔ. É klla wɛ ācɛ nōó lɛ abɔ ipu ɛlā imeli ŋ. Naana néē gē ya uwa ŋmo bɔbi bɔbi a, ācɛ nyā hayi kpaakpa lɛ Ujehofa kpɔ, ŋma lɛ ō gba Ujehofa foofunu ɛ̄gbā *. Ɔɔma kē i cɛ lɛ uwa gweeye!

² Á jé ŋ, a lɔfu má ifoto ku Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa nōo lɛ ɔtu nyā klla má ɛgɛ néē yɔ i yɛhɛ a ɛ. É yɔ i gweeye ohigbu ka é jé ka ɔtu he Ujehofa ɛgɛ néē hayi kpaakpa lɛ ɔ a. (1 Uklɔ. 29:17a) Ujisɔsi kahinii: “Ákú aá nēé yá ōwē icíci ohígbū ɔdā olɔhi nɛ̄ aá yá āa lɔhi nɛ̄hi . . . Aá gwéeyē, ká ɔtū kóō kē he aá, ohígbū ka ulé kú aá nwuné.”—Umát. 5:10-12.

3. Ɔdi nɛ ɔkpá ku Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 4:19, 20 ka ku ayikpo ku Ujisɔsi ya eko néē ya uwa ŋmo a, ɔdiya néē kē ya lɛ a?

³ Owe nɛ ayinɛ alɔ yɔ i má a wɛ ekponu bɛɛka ɛ̄nɛ̄ ayikpo ku Ujisɔsi eko aflɛyi a lɔtu nu, eko néē ya uwa ŋmo ohigbu kē yɔ  i tɔɔna lɛyikwu Ujisɔsi a. Igbalɛwa, ācɛ ō hɛpɔ ipu inu ɛpɔ nɛhi ku ācɛ Ujiyu “le ukɔ́ tū uwā kéē bī iyē kú Ujísɔ̄si kɛlā gɛ ŋ́.” (Ācot. 4:18; 5:27, 28, 40) Ɔdi nɛ ayikpo ku Ujisɔsi a ya a? (Jé Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 4:19, 20.) É jé ka ɔcɛ nōo lɛ íkwu fiyɛ duu a je ‘ɔ́da lɛ uwa kéē tɔɔna lɛ ācɛ mla ō kɛla’ lɛyikwu Ukraist a. (Ācot. 10:42) Ohigbu ɛnyā, ācɛ ō kɛla kwɛyi uwa nōo wɛ Upita mla Ujɔni a, kɛla mla ɔtu ō lɛ kē géē lɛyitaajɛ lɛ Ɔwɔico ikɔkɔ ācɛ ō hɛpɔ nōo je ɔ́da lɛ uwa kē hii kɛla lɛyikwu Ujisɔsi gɛ ŋ ma. Ó lɛbɛɛka é yɔ i da ācɛ ō hɛpɔ a ɔka kahinii: ‘A yɔ i bɔtu ka ku ɔ́da ku uwɔ nɛ ācɛ cika ō lɛyitaajɛ lɛ ɔ fiyɛ aku Ɔwɔico a nɛɛ?’

4. Ɛgɛ néē ma ɔ fu ipu ɔkpá ku Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 5:27-29 a, ocabɔ nyá nɛ ayikpo a le taajɛ lɛ ɛjɛɛji Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔkwɛyi a, ɛgɛnyá nɛ alɔ kē gáā gbla uwa ya a?

⁴ Ayikpo a lɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ taajɛ lɛ ɛjɛɛji Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔkwɛyi kéē yɛce ŋmiifi eko ɔɔma. É lɛ ɔtu ku uwa ya ekponu ō lɛyitaajɛ amāŋ “pó ɛlā kú [Ɔwɔico] fíyɛ́ ákú alɛɛcɛ.” (Jé Úklɔ́ kú Ācotɛ̄hɔ̄ 5:27-29.) Igbihi néē lɛ uwa gɔ ohigbu ō hayi kpaakpa ku uwa a, ayikpo a nyɛɛ ŋma inu ɛpɔ a, “bá ī gwéeyē ohígbū ka Ɔwɔicō le uwá fu kéē cíkā nēé ī juwēyī lɛ uwá ohígbū Ujísɔ̄si,” é klla gɔbu yɔ i tɔɔna!—Ācot. 5:40-42.

5. Aɔka nyá nɛ alɔ gáā cɛgbá ō cila a?

⁵ Ocabɔ nɛ ayikpo ku Ujisɔsi a le taajɛ a ya ku alɔ lɛ aɔka ōhī ō da. Ocabɔ mafu, ɛgɛnyá nɛ ó tɔɔtɛ lɛ ayikpo a kéē po ɛlā ku Ɔwɔico fiyɛ aku alɛɛcɛ, klla lɛyitaajɛ lɛ ɔ́da nɛ Ubáyíbu je lɛ alɔ ō “lɛyítáajɛ lɛ igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ” eko ekponu ɔɔma a? (Uróm 13:1) Ɛgɛnyá nɛ alɔ icɛ gáā “lɛyítáajɛ lɛ ācɛ ogbāajɛ mɛ́mla aótrɛ̄yí” ɛgɛ nɛ ɔyikpo Upɔlu ka, klla hayi kpaakpa lɛ Ɔwɔico nōo wɛ Ɔcɛ́ ku oduudu alɔ a?—Utáy. 3:1.

6. (a) Anyɛ wɛ “igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ” nɛ ɔkpá ku Ācɛ Uróm 13:1 kɛla lɛyikwu uwa a, ɛgɛnyá nɛ alɔ kē cika ō ya ɛlā mla uwa a? (b) Ɔdi wɛ ɔdā ɔkwɛyi lɛyikwu igɔmɛnti ku alɛɛcɛ a?

⁶ Jé Ācɛ Uróm 13:1. Ipu ɔgba nyā, ɛlā nōo wɛ “igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ ā” lɛ ō ya mla alɛɛcɛ nōo lɛ íkwu amāŋ ɔfu ikpɛyi ku ācɛ ɔhá. Ācɛ O Yɛce Ukraist cika ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ nyā piii. Aigɔmɛnti nyā gē ya ku  ācɛ kéē ba ɛbɔ mla iyi uwa, gē ya ku ācɛ kéē lɛyitaajɛ lɛ íne, ó klla lɛ ekoohi néē gē je ogbotu lɛ ācɛ ɔlɛ Ujehofa duu. (Mafú 12:16) Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō gba ije eli klla lɛ ufi mla ojilima néē cɛgbá a lɛ uwa. (Uróm 13:7) Amáŋ, ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ aigɔmɛnti ku alɛɛcɛ lɛ íkwu néē lɛ a, wɛ ohigbu ka Ujehofa jɛga ɔɔma lɛ uwa a. Ujisɔsi lɛ ɛlā nyā teyi peee eko nɛ Upɔntiyɔsi Upayileti nōo wɛ Igbomina ku ācɛ Urom yɔ i da ɔ ɔka a. Eko nɛ Upayileti ka ka ó lɔfu miya ō nya oyeeyi ku Ujisɔsi ta amāŋ je ɔ́da kéē lɛ ɔ ŋmo a, Ujisɔsi da ɔ kahinii: ‘Á lɛ íkwu duuma ikpɛyi ŋ, ayika Ɔwɔico lɛ íkwu ɔɔma je gā uwɔ nɛ.’ (Ujɔ́n. 19:11) Íkwu nɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ amāŋ ācɛ nōo i ya ɛlā imeli lɛ icɛ a lɛ ɛji, ɛgɛ nɛ íkwu nɛ Upayileti lɛ a lɛ ɛji duu a.

7. Eko nyá nɛ alɔ i cika ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ ŋ ma, ɔdi néē kē cika ō bi ipu ɔtu a?

⁷ Ācɛ O Yɛce Ukraist cika ō lɛyitaajɛ lɛ ɛjɛɛji íne nɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ le kwaajɛ a piii, ɔdaŋ ka ó gáa ya ku alɔ biya íne ku Ɔwɔico ŋ. Amáŋ alɔ i cika ō lɛyitaajɛ lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ ɔdaŋ ka é da alɔ ku alɔ ya ɔdā nōó he Ɔwɔico ɔtu ŋ, amāŋ eko duuma néē da alɔ ku alɔ hii ya ɔdā nɛ Ɔwɔico da alɔ ku alɔ ya a ŋ. Ocabɔ mafu, é lɔfu da ayipɛ oklobiya kéē bi iyo ɛfú gáā nuunu. * Amāŋ é lɔfu lɛ abɔ ci Ubáyíbu amāŋ aɔkpá ku alɔ, klla da alɔ ku alɔ hii tɔɔna amāŋ jila tɔha ō gba ɛ̄gbā gɛ ŋ. Ɔdaŋ ku igɔmɛnti ku alɛɛcɛ gbɔɔ ō bi íkwu ku uwa yuklɔ ɔwɛ obɔbi bɛɛka ō bi ɔ le ya ayikpo ku Ukraist ŋmo, Ujehofa yɔ i má uwa. Ó kē géē kɛpɔ tu uwa!—Ɔ̄cok. 5:8.

8. Ɔdi wɛ ɔdā ɛyɛɛyi ɔtahɛ ku Ujehofa mla igɔmɛnti ku alɛɛcɛ a?

⁸ “Igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ” amāŋ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ lɛ íkwu nɛhi, amāŋ ó wɛ ɛ̄nɛ̄ ō fiyɛ duu a ŋ. Ujehofa foofunu lɛ íkwu nōo fiyɛ duu a. Ku ɛlā ɔkwɛyi a ba, Ubáyíbu hi ɔ ka “Ɔwɔicō nōo lɔfú fíyɛ́ dúú” ipu āhɔ̄ alɛwa.—Udán. 7:18, 22, 25, 27.

9. Ɔdi nɛ Udaniyɛlu nōo wɛ ɔcomɛɛbɛ a má ipu aɛbɛ nɛ ó má a?

⁹ Ó lɛ ɛbɛ éyi nɛ Udaniyɛlu nōo wɛ ɔcomɛɛbɛ a má, nōo mafu ka Ujehofa lɛ íkwu fiyɛ ɛjɛɛji alɛɛcɛ nōo lɛ íkwu a. Aflɛyi, Udaniyɛlu má aɛ́bɛ́ obɔbi ɛnɛ nōo kwɛyi aéwo nōo lé ɔcɛ́ ku oduudu ɛcɛ gáā yɛ ɛ ma, aéwo ɔɔma kē wɛ Ubabilɔn, Umɛdiya mɛmla Upɛsiya, Ugriisi, Urom, mla ɛ̄nɛ̄ ō kē yɔ i lé ɔcɛ́ ku oduudu ɛcɛ icɛ nōo wɛ íkwu ku ɔcɛ́ ō lé ku Britain mla America a. (Udán. 7:1-3, 17) Oŋma ɔɔma, Udaniyɛlu má Ujehofa cice ɛyi akpa ku Ɔcɛ́ ku nu ɛga ō kɛpɔ ɔkpanco. (Udán. 7:9, 10) Ɛbɛ nɛ ɔcomɛɛbɛ nōo hayi kpaakpa ɔɔma má gboce ɔ a wɛ ahɔ̄ ō pi lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ icɛ.

10. Oŋma ɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Udánīyɛ̄lu 7:13, 14, 27 a, anyɛ nɛ Ujehofa je íkwu lɛ uwa ō lé ɔcɛ́ ku ɛcɛ nyā a, ɔdi nɛ ɛnyā kē mafu lɛyikwu ɔ a?

¹⁰ Jé Udánīyɛ̄lu 7:13, 14, 27. Ɔwɔico lɛ ɛjɛɛji íkwu miyɛ ŋma ɛgiyi igɔmɛnti ku alɛɛcɛ, anu ó kwu u lɛ ācɛ ɔhá nōo cika jɛ klla lɔfu nɛhi a. Anyɛ néē wɛ a? Lɛ Ujisɔsi Ukraist “nōo lɛbɛ̄ɛka ɔlɛɛcɛ,” mla ‘ācɛ otiihɔ ku Ɔwɔico nōo lɔfu fiyɛ duu’ nōo wɛ ācɛ ula ofigwaahata (144,000) nōo géē lé ɔcɛ́ “piyóó” a. (Udán. 7:18) Ó teyi peee ka Ujehofa “lɔfú fíyɛ́ dúú ā,” ohigbu ka anu foofunu lɛ íkwu ō ya ɔdā ɛgɔɔma gla a.

11. Ɔdā ɔhá nyá nɛ Udaniyɛlu ta nōo mafu ka Ujehofa lɛ íkwu fiyɛ duu a?

¹¹ Aɔdā nōo ya nɛ Udaniyɛlu má ipu ɛbɛ a cɛtɔha mla ɔdā nɛ ó ka gbɔbu a. Udaniyɛlu kahinii: “Ɔwɔicō kú ɔkpáncō,” “gē fu aɔ́cɛ́ ɔkwu ŋmá ajɛ, klla ī je aɔ́cɛ́ ɔhá ce á.” Ó klla ka “Ɔwɔicō nōo fíyɛ́ dúú ā, lɛ íkwu īkpɛ̄yí kú  ajɔ̄ɔ̄cɛ́ kú alɛɛcɛ́ dúúmā ipú ɛcɛ nyā. . . . Ó lɔfú je ajɔ̄ɔ̄cɛ́ nyā lɛ ɔ̄cɛ ɔhá dóódu nōó fu ā.” (Udán. 2:19-21; 4:17) Ó lɛ eko duuma nɛ Ujehofa fu aɔ́cɛ́ amāŋ lɛ ajɔɔcɛ ɔhá kwaajɛ ɛ? Ii gboo!

12. Je ocabɔ ku ɛgɛ nɛ Ujehofa fu aɔcɛ́ ŋma ajɔɔcɛ ku uwa eko ikee a. (Má ifoto a.)

¹² Ujehofa le mafu peee ka anuɔ lɛ íkwu fiyɛ duu ikpɛyi ɛjɛɛji “igɛ́mɛ́nti nēe ī gbāājɛ ā.” Leyi yɛ ocabɔ ɛta. Ufero kwu ācɛ ɔlɛ Ujehofa u piya ɔfiyɛ, igbalɛwa ó ta ō hɛ uwa ta. Amáŋ Ujehofa lɛ ācɛ ɔlɛ nu hɛta klla ya ku Isu igwɛɛbɛ a kóō lɛ Ufero kpo. (Oyɛb. 14:26-28; Aíjē 136:15) Ubɛlssasa ɔcɛ́ ku Ubabilɔn lɛ ucɛ nɛhi ya kla ɛcɛ anu ó lɛ “īyī [nu] fu ce, gē yá ɔbɔ́ɔ́cɛ ɛgiyí Óndú kú Ɔkpáncō mɛ́mla ɛcɛ,” klla “ī cɛ̄tra aɔ́wɔ nēé yá ŋmá oje ɔdɔ, oje nɛ̄hɛ́” ikɔkɔ ō cɛtra Ujehofa a. (Udán. 5:22, 23) Amáŋ Ɔwɔico lɛ ɔcɛ o ya ɔbɔɔcɛ ɔɔma tu waajɛ. “Otóótú ɔ́ɔmā,” é kwu Ubɛlssasa u ŋmo klla kwu ajɔɔcɛ ku nu u lɛ ācɛ Umɛdiya mɛmla Upɛsiya. (Udán. 5:28, 30, 31) Uherɔdu Agripa I ɔcɛ́ ku ācɛ u Palestine kwu ɔyikpo Ujemisi u ŋmo, klla kwu ɔyikpo Upita u ta agba o ya ɛɛ kóō je ɔ ŋmo duu. Amáŋ Ujehofa lɛ Uherɔdu ci ŋma ō ya ɔdā nɛ ó bi ɔtu ō ya a. “Alelékwū ōtɛ̄hɔ̄ kú Óndú ā lɛ abɔ̄ gɔ́ klá ajɛ,” anu ó gekwu a.—Ācot. 12:1-5, 21-23.

13. Je ocabɔ ku ɛgɛ nɛ Ujehofa yale ikpɛyi ígwu ku aɔcɛ́ nōo piyatɔha a.

¹³ Ujehofa klla mafu ka anuɔ lɔfu fiyɛ duu ikpɛyi ku aɔcɛ́ ɛyɛɛyɛyi nōo piyatɔha a. Ó nuunu lɛ ācɛ Isrɛlu klla ta uwa abɔ lɛ ígwu ku aɔcɛ́ ofu ce igwoleyi (31) ku ācɛ Ukenan nōo piyatɔha a cataajɛ, klla ta uwa abɔ miyɛ ɛga alɛwa ku Ajɛ Nɛ Ó Cokonu lɛ uwa a. (Ujós. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Ujehofa klla ta ācɛ Isrɛlu abɔ kéē lɛ Ɔcɛ́ nōo lé ka Ubenhadadi, mla aɔcɛ́ ofu ce igwɛɛpa (32) ɛyɛɛyɛyi ɔhá ku ācɛ Usiriya a yale.—1 Aɔ́cɛ́ 20:1, 26-29.

14-15. (a) Ɔdi nɛ Unebukadinesa mla Udariyɔsi nōo wɛ ɔcɛ́ a ka lɛyikwu íkwu ku ɔcɛ́ ō lé ku Ujehofa a? (b) Ɔdi nɛ ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā éyi ka lɛyikwu Ujehofa mla éwo Ku Nu a?

¹⁴ Ŋma eko teeko, Ujehofa gē mafu ka anu lɔfu fiyɛ duu a! Eko nɛ Unebukadinesa nōo wɛ ɔcɛ́ ku Ubabilɔn a gwo lɛyikwu ‘Ubábīlɔn, igelī nɛ̄hi nɛ ó bī abɔ̄ olɔfú ku nu gwó kóō wɛ ɛga nɛ ó géē lā kóō mafú ɔfú mɛ́mla ojílímā kú nu fú,’ ikɔkɔ ō tu iyi nu waajɛ cɛɛ kóō jé ka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo cɛgbá owoofu ɔɔma a, Ɔwɔico ya kóō kwu jɛɛlɛ. Igbihi nɛ ó le  hɛta ŋma ɛlɛ ɔɔma a, Unebukadinesa “cɛ̄tra Ɔwɔicō, nōo lɔfú fíyɛ́ dúú ā” klla gáā le jé ka “[Ujehofa] géē cɔcɛ́ piyóó.” Ó klla kahinii: “Ɔ̄cɛ dúúmā í ce ɔ anú glá ŋ́.” (Udán. 4:30, 33-35) Igbihi néē lɛ ohayi kpaakpa ku Udaniyɛlu jama nɛ Ujehofa klla lɛ ɔ hɛta ŋma ɔgɔ ku agaba a, Udariyɔsi nōo wɛ ɔcɛ́ a lɛ ɔ́da je kahinii: “Odúúdú ācɛ kéē yúúfi, kéē klla gbā Ɔwɔicō kú Udánīyɛlu ɛ̄gbā. Ohígbū ka anú wɛ Ɔwɔicō nōo yēeyī á. Ó klla yɔ̄ piyóó. Ó í cɔcɛ́ piyóó, ɔdā dúúmā í je ɔ́ yíífi glá ŋ́.”—Udán. 6:7-10, 19-22, 26, 27.

¹⁵ Ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā éyi kahinii: “Óndú ā gē je ɔdā nɛ̄ aéwɔhá miya ā pīya áncā. Ó gáā cɛ̄ lɛ uwá yá ɔdā nēé tū ujɔ nū ā ŋ́.” Ó klla kahinii: “Éwo dúúmā nɛ̄ Óndú ā kwú pīya Ɔwɔicō kú uwā kéē gwéeyē. Ācɛ dúúmā nɛ̄ Óndú ā lɛ uwá fu kéē wɛ ákú nū ā gwéeyē n.” (Aíjē 33:10, 12) Ɔɔma wɛ ɛnɛɛnɛ ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ cika ō hayi kpaakpa lɛ Ujehofa a!

16. Ɔdi nɛ alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii lɛyikwu eko ka “ōwē nɛ̄hi” nōo yɔ i wa a, ɔdi kē ya a? (Má ifoto a.)

¹⁶ Alɔ lɛ ɔdā nɛ Ujehofa ya eko ikee a jé ɛ. Ɔdi nɛ alɔ leyice kóō géē ya ɛcɔbu nōó gboji gɛ ŋ ma? Alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii ka Ujehofa géē nya ācɛ nōo hayi kpaakpa lɛ ɔ a ta ɛpleeko ka “ōwē nɛ̄hi” nōo yɔ i wa a. (Umát. 24:21; Udán. 12:1) Ó géē ya ɛnyā eko nɛ opiyatɔha ku aéwo néē hi ka Ugɔgu mɛmla Umagɔgu a, géē wa i nuunu ta ācɛ ɔlɛ Ujehofa nōo yɔ ipu oduudu ɛcɛ nōo hayi kpaakpa lɛ ɔ a. Ɔdaŋ kóō piyatɔha ku aéwo nyā kóō lɛ ō ya mla ígwu ku ācɛ nōo wɛ ofu igwahaanɛ ce igwɛɛta (193) nōo wɛ United Nations a naana, é gáā nuunu ta Ujehofa nōo lɔfu fiyɛ duu a mla aicɔɔja olɔfu ku nu nōo yɔ ɔkpanco a gla ŋ! Ujehofa cokonu kahinii: “N géē mafú lɛ odúúdú aéwo kú ɛcɛ ā ka n lɔfú nɛ̄hi, ka ń klla tōō le gbla ɔ̄cɛ ɔhá dúúmā ŋ́. É kē í jé ka ami ɔ́ɔ wɛ Óndú á.”—Isík. 38:14-16, 23; Aíjē 46:10.

17. Ɔdi nɛ Ubáyíbu ka taajɛ lɛyikwu aɔcɛ́ ku ɛcɛ nyā mla ācɛ nōo hayi kpaakpa lɛ Ujehofa a?

 ¹⁷ Unu nɛ Ugɔgu géē wa i nu ta ācɛ ɔlɛ Ujehofa a géē bi alɔ gā ɛfú ō kpo ku Amagɛdɔn, eko nɛ Ujehofa géē ca “odúúdú aɔ́cɛ́ kú ɛcɛ ā” taajɛ duudu a. (Mafú 16:14, 16; 19:19-21) Amáŋ ɔdā nōo géē wɛ ɛyɛɛyi ipu ɛfú ō kpo nyā, wɛ ka “ācɛ okpaakpa mɛ́mla ācɛ ojīlīmā mɛ́mla ācɛ okɛlā ɔkwɛ̄yí ā, gáā lé úgwū ajɛ kú alɔ nyā” foofunu a.—Aíit. 2:21.

18. Ɔdi nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔkwɛyi lɛ ɔtu ku uwa ya ekponu ō ya ɛ ma, ɔdi kē ya a? (Udánīyɛ̄lu 3:28)

¹⁸ Ŋma ɛjɛɛji ɔ̄kā ku ɔdā nōo ya eko ikee a, alɛwa ku Ācɛ O Yɛce Ukraist lɛ oyeeyi ku uwa kwu ikwū ajaajɛ, amāŋ leyi gwo ɛga néē lɛ ō ya ɔdā néē dɔka a bonu, ohigbu kē yihɔtu ku Ujehofa ku anu wɛ ɔcɛ nōo lɛ Íkwu Ō Lé Ɔcɛ́ Ku Oduudu Ɛcɛ a. Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔkwɛyi nyā lɛ ɔtu ku uwa ya ekponu ō hayi kpaakpa lɛ Ujehofa. É lɛbɛɛka ācɛ Uhibru ɛta nōo hayi kpaakpa lɛ ɔcɛ nōo lɔfu fiyɛ duu a, nōo kē nya uwa ta eko néē ta uwa ɛcɔ gā ipu ɔla a.—Jé Udánīyɛ̄lu 3:28.

19. Ɔwɛ nyá nɛ Ujehofa gáā bi le kɛpɔ ku ācɛ ɔlɛ nu a, ɔdi nɛ alɔ kē cika ō ya piii a?

¹⁹ Udefidi ɔcɛ éyi nōo ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā a kɛla lɛyikwu ɔdā nōo wɛ ɛgbá kóō hayi kpaakpa lɛ Ɔwɔico a kahinii: “Óndú, awɔ gē kɛpɔ̄ ká alɛɛcɛ á. Óndú, lɛ ɛpɔ̄hi hɛ́ gā um, ohígbū okpaakpa kú um Ohígbū ka ń yá ɔdōbɔ̄bí dúúmā ŋ́.” (Aíjē 7:8) Udefidi klla ka kpɔ kahinii: “Olɔhi kú um, mɛ́mla okpaakpa kú um kóō lɛ um tū.” (Aíjē 25:21) Ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu nɛ alɔ gáā lā oyeeyi ku alɔ a wɛ ō hayi kpaakpa lɛ Ujehofa, nɛ alɔ i kē gáā habɔ ɛ̄gbā ō gba ku nu ta ɛgɛ duuma nɛ ɔdā nōo yɔ i ya alɔ a kóō lɛ a ŋ! Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, ɔtu géē ya alɔ bɛɛka ɔcɛ o ta ɔkpá ku Aíjē Kú Ɛ̄gbā éyi nōo kahinii: “Ācɛ kú uwɔ kéē gwéeyē kéē tɔ́ɔga.”—Aíjē 132:9.