Ezigbo ihere na-adị eme ọtụtụ ndị e metọrọ ma ọ bụ dinaa n’ike. Ha nwere ike ịna-eche na ọ bụ ha kpatara ya. Dị ka ihe atụ, e nwere nwa agbọghọ dị afọ iri na itoolu aha ya bụ Karen. E metọrọ ya malite mgbe ọ dị afọ isii ruo mgbe ọ dị afọ iri na atọ Ọ sịrị: ‘Nsogbu kachanụ m na-enwe bụ na obi m na-ama m ikpe. M na-adị ajụ onwe m ihe mere m ji gbachi nkịtị ruo ogologo oge.’

 Ọ bụrụ na obi gị na-ama gị ikpe maka ihe e mere gị, chebagodịrị ihe ndị a echiche:

•   Ụmụaka etorubeghị inwe mmekọahụ. Uche ha erubeghịkwa n’ụdị ihe ahụ. Ha amaghị ihe ọ bụla banyere ya ma ọ bụ ihe o nwere ike ịkpata. N’ihi ya, ha kwetagodi ime ya, ha amaghị ihe ọ pụtara. Ọ bụ ya mere na e kwesịghị ịta nwatakịrị e metọrọ ụta.

•   Ụmụaka na-atụkwasịkarị ndị toro eto obi, ha anaghịkwa ama otú ndị arụrụala si aghọgbu mmadụ. Ọ bụ ya mere ha ji adabakarị n’aka ha. Akwụkwọ a na-akpọ The Right to Innocence kwuru na ndị na-edina ụmụaka na-emekarị ka ndị ezigbo mmadụ nakwa na ụdị aghụghọ ha na-aghọ abụghị ihe obere nwa ga-aghọtali.

•   Ihe ndị na-eme n’ahụ́ mmadụ ma mmadụ nwewe mmekọahụ nwere ike ime n’ahụ́ nwatakịrị ma mmadụ dịnaa ya n’ike ma ọ bụ metụwa ya aka n’ahụ́ otú na-adịghị mma. Ọ bụrụ na ụdị ihe a emee gị, obi amapụla gị. Ọ bụ otú e kere ahụ́ mmadụ ka ọ na-eme ma mmadụ nwewe mmekọahụ ma ọ bụ ma mmadụ metụ ya aka otú na-ekwesịghị ekwesị. Ọ pụtaghị na i kwetara ka gị na onye ahụ nwee mmekọahụ ma ọ bụkwanụ na e kwesịrị ịta gị ụta.

 Megodị ihe a: Chee banyere nwatakịrị ị ma dị afọ ole ị dị mgbe e metọrọ gị. Jụzie onwe gị, sị: ‘È kwesịrị ịta nwatakịrị ahụ ụta ma mmadụ metọọ ya ma ọ bụ dinaa ya n’ike?’

 Karen anyị kwuburu okwu ya chebaara ihe a echiche mgbe ọ na-elekọta ụmụaka atọ. Otu n’ime ụmụaka atọ ahụ dị ihe dị ka afọ isii. I chetaranụ na ọ bụ afọ ole Karen dị mgbe a malitere imetọ ya. Karen sịrị, “Ọ bịaziri doo m anya na nwatakịrị hà otú ahụ enweghị ihe ọ ma, nakwa na e nweghị ihe m gaara emeli mgbe ahụ.”

 Eziokwu: Ọ bụ onye metọrọ mmadụ ma ọ bụ dinaa ya n’ike ka e kwesịrị ịta ụta maka ihe o mere. Baịbụl kwuru, sị: ‘Ajọ omume nke onye ajọ omume ga-adị n’isi ya.’​—Ezikiel 18:20.

 Ịgwa onye toro eto ị tụkwasịrị obi banyere ihe mere gị ga-enyere gị aka inweta onwe gị. Baịbụl sịrị, “Ezi enyi nwere ịhụnanya mgbe niile, ọ bụkwa nwanne a mụrụ maka oge nsogbu.”​—Ilu 17:17.

 O doro anya na i nwere ike iche na ọ ga-akara gị mma ma ọ bụrụ na ịgwaghị onye ọ bụla ihe merenụ. I nwere ike ịna-eche na nkịtị ị gbara kaara gị mma, n’ihi na ikwu banyere ya na-agbawa gị obi. Ma, chetakwa na ọ bụrụ na i kpebie na ị gaghị akọrọ ya onye ọ bụla ka obi wee ghara ịjọ gị njọ, agaghị enwe onye ga-enyere gị aka.

 Otu nwa agbọghọ aha ya bụ Janet chọpụtara na ịgwa onye ọzọ gbasara ihe mere ya nyere ya ezigbo aka inweta onwe ya. Ọ sịrị, “Mgbe m dị obere, onye m ma metọrọ m. Agwaghịkwa m ya onye ọ bụla ruo ọtụtụ afọ. Ma, ozugbo m katara obi gwa ya mama m, ọ bịara dị m ka ebe e buturu m ibu na-anyịgbu m.”

 Janet ghọtara ihe mere o ji esiri ụfọdụ ike ịkọrọ mmadụ ihe mere ha, n’ihi na ọ ma otú ọ dị ya n’oge mbụ. Ọ sịrị, “Obi anaghị adị mmadụ mma ikwu banyere mmetọ e metọrọ ya. Ma mgbe nke m mere, ịgbachi nkịtị mere ka obi na-ajọ m ezigbo njọ. M chọpụtara na ọ kaara m mma ịgwa ya onye ọzọ ozugbo karịa izochiwe ya.”

 Ọ bụrụ na e metọrọ gị, o nwere ike ịbụ na o meela ka i chewe na ị baghị uru, na nke gị agwụla ma ọ bụkwanụ na naanị ihe ị dị mma ya bụ igboro ndị ọzọ agụụ mmekọahụ na-agụ ha. I nwere ike ịkwụsị ile onwe gị anya otú ahụ. Baịbụl kwuru banyere “oge ịgwọ agwọ,” ya bụ, oge ị ga-eji nweta onwe gị. (Ekliziastis 3:3) Olee ihe ndị ga-enyere gị aka?

 Ịmụ Baịbụl. Ihe e dere na Baịbụl bụ uche Chineke. “Ọ dị ike.” E jikwa ya “akụghasị ihe ndị gbanyesiri mgbọrọgwụ ike” n’obi, dị ka mmadụ iche na ya abaghị uru. (2 Ndị Kọrịnt 10:​4, 5) Dị ka ihe atụ, gụọ amaokwu Baịbụl ndị a ma chebara ha echiche: Aịzaya 41:10; Jeremaya 31:3; Malakaị 3:​16, 17; Luk 12:​6, 7; 1 Jọn 3:​19, 20.

 Ekpere. Obi gị mawa gị ikpe ma ọ bụ i chewe na ị baghị uru, kpee ekpere kọsara Jehova otú ọ dị gị n’obi. (Abụ Ọma 55:22) Chineke agaghị ahapụ gị.

 Ndị okenye ọgbakọ. A zụrụ ụmụnna ndị a ka ha ‘dị ka ebe izere ifufe na ebe mgbaba iji zere oké mmiri ozuzo.’ (Aịzaya 32:2) Ha ga-enyere gị aka ka ị kwụsị ileda onwe gị anya ma birikwa ndụ gị na-aga.

 Ezigbo ndị enyi. Leruo ụmụ nwoke na ụmụ nwaanyị ndị na-akpa àgwà Ndị Kraịst anya. Chọpụta otú ha si emeso ibe ha. Ka oge na-aga, ị ga-ahụ na ọ bụghị mmadụ niile na-aghọgbu ndị ha sịrị na ha hụrụ n’anya.

 Otu nwa agbọghọ aha ya bụ Tanya achọpụtawala na ihe a bụ eziokwu. Malite mgbe ọ dị ezigbo obere, ọtụtụ ụmụ nwoke metọrọ ya. Ọ sịrị na ụmụ nwoke ndị ya na ha dị ná mma mere ya ihe gbawara ya obi. Ma, Tanya achọpụtala na e nwere ụmụ nwoke ndị hụrụ ndị ọzọ n’anya n’eziokwu. Olee otú o si chọpụta ihe a?

 E nwere di na nwunye bụ́ Ndị Kraịst ha na Tanya na-adị ná mma. Ha na-akpa nnọọ ezigbo àgwà. Tanya kwuru, sị: “Otú nwoke a si eme emeela ka m mata na ọ bụghị ụmụ nwoke niile na-arụ arụrụala. Ọ naghị ekwe ka ọkọ kọọ nwunye ya. Ọ bụkwa otú ahụ ka Chineke chọrọ ka ụmụ nwoke si na-emeso ụmụ nwaanyị.” a—Ndị Efesọs 5:​28, 29.