1-2. Ụgbẹyị oyina iwe-awụrụ nyahị à tị́ lala ịnya okolobya ọlẹ kị ya ẹla rụ ọgba 1?

 KỤ IRYA nya ọnyị okolobya ọhẹ kị kpa nwa ugbiyegu ọlẹ kị lang yẹẹyẹẹ wẹẹ. Ẹnẹhẹ ẹla ọtọlujwo à họ tọọ lẹlẹ; adamwụ bala ịnamwụ gbu nyọlẹ ká ang ọrụnyẹ keji laa. Ẹla ọọwa tọọ olujwo kaka kpoye. Ma, oja ọ-byị ụrụ ọkịla juwa dayị gboo myị́myị́ wẹẹ. Ọ wẹ ka jẹ́ nyori adamwụ bala ịnamwụ nyị myị́ okpoko ọlẹ kị la wuu kpụ ị dọmwụ kpa uri ọtụka-ọtụka juwa. Yẹ wẹẹ, ọkọkọ nyọka ri ugu nya ụdụ nya adamwụ bala ịnamwụ, uri ọlẹ kị kpa ọ dachichi ri ugu ẹẹ, angịlẹ kị tị kpa uri wẹẹ tọ wo nya okpoko nyaa lẹ. Uri ọọwa kpoye nya ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ nwụ la ịlọmwụ ẹnẹnẹhẹ.

² Ẹla nyahị me ịnya okolobya ọwẹ ụgbẹyị ọhẹ ịnyịnyị. Adahị bala ịnahị nya ọgbanyẹ, kị ri Adam bala Iivu la kpẹẹkpẹẹ, ị kụ ẹpwụ nya ịparadayịsị ọlẹ kọ há ụhị yẹẹyẹẹ. (Ọmwụ. 1:27; 2:7-9) Ị la iwe nyọka hịhị gboyi myị́ oyi ẹ-ẹpwụ nya ọkẹkẹnị ịnọ. Ma ang myị́ ang wuu yẹda. Iwe nyọka hịhị gboyi myị́ oyi bala ịparadayịsị, kọ ri ẹpwa nyaa gwaa byi. Ang ugu oyina ị tị wẹẹ ka ye ha anyị nyaa ịlẹ kị wẹẹ ka ma mẹ? ỊBayịbụụ ya nyori: “Ọhọbịrị jụ warị wẹ ẹpwụ nya odehe ọlẹ bwula ọlẹng ookpokpo [kọ ri Adam]. Ọọwa lẹ, ọhọbịrị nyamwụ ọọwa a kpa igu ogbugbu jụ warị ịnyịnyị lẹlẹ. Ịnyị a du, ká igu ogbugbu ọọwa chị kịla angịnyị ehe wuu lẹẹ lẹlẹ. Chajị angịnyị ehe wuu ri alọhọbịrị.” (Rom. 5:12) Ang ugu ọlẹ ká Adam yé hahị ụbwọọmwụ à ri ọhọbịrị ọlẹ kọ lẹẹ kpa ọmwụ nya igu hahị alẹ lẹlẹ.  Ọhọbịrị ọlẹ kahị ri ugu wẹ lala uri ọtụka-tụka, ọlẹ ká ọngọngọhẹ nyahị á ka jẹ́-ẹ nwụ myị́ ka.—Eje. 49:8.

 3. Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ chụ ịhọbịrị nyahị kaka pwoku “uri”?

³ IJisọsị chụ ọhọbịrị kaka pwoku “uri.” (Mat. 6:12; Luk. 11:4) Ụka kahị họ ọhọbịrị, ọ lala o-ri ahị kpa iJihova uri. Ahị ka baba nyọka nwụ uri nya ọhọbịrị ọọwa. Kori ká iJihova á họ iwe nya ọhịnyọhi ji ka ịnọ, kori kahị gbu lẹ aalẹ ahị nwụ uri nya ọhọbịrị nyahị lẹ, iwe nyọka hịhị myịmyị ịnọ á ka ji kaka.—Rom. 6:7, 23.

 4. (a) Kori ká ụbwọ ọdada á ji ka, ịyẹ à tị́ ka họ ta alịhọbịrị wuu? (Eje Ọnyịịla 49:7-9) (b) Ịyẹ “ọhọbịrị” à tị́ ri ká ịBayịbụụ ya? (Yẹ akpa ọlẹ ko ri “ Ọhọbịrị.”)

⁴ Ó ri ihi ahị-ahị ịnọ, ọ́ chịkpẹẹ ahị ka jẹ́-ẹ yé ang ịlẹ wuu ká Adam bala Iivu ya byi kaka. (Wa Eje Ọnyịịla 49:7-9.) Kori ká ụbwọ ọdada á ji ka ịnọ, ahị ọdahile nya ọhịhị ọla ijuju lee owuleji bwula igu á ka ji kaka. Igu ogbugbu nyahị ka lala ịnya iyo ileji.—Ọngọ. 3:19; 2 Pit. 2:12.

 5. Ányị Adahị ọla ọháha à tị́ bwu nwụ uri nya ọhọbịrị ọlẹ kahị ri ugu nyamwụ? (Yẹ ifoto ọla ẹbẹ nya ọgbanyẹ.)

⁵ Kụ irya u-uhye nya ọnyị okolobya ọlẹ kahị ya ẹla rụ bwu ọmwụ ọdada nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ wẹẹ. Ányị ọ tị́ ka lọọ kori ká ọngọ la ang ọhẹ á myọnụ nyọka nwụ uri ọlẹ kọ kpa wuu họọ? Ịwẹẹ á juwa ka, ọ ka ye myị la abwiye-abwiye, ọ tị ka mẹjẹ nyori ọ myọọ lẹhị yẹẹyẹẹ. Ụ-ụgbẹyị ọ-la ịnyịnyị, iJihova Adahị ọla ọháha, ya āhị ọnyịịla hahị ọlẹ kọ nwụ uri nya ịhọbịrị ịlẹ kahị ri ugu bwu ẹga nya Adam. IJisọsị wụlẹ ẹla ọọwa nyọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Alodehe ọlẹ há Ohe Oluhye lụmẹ gbee kọ du Ọnyẹwẹ olookpokpo nyamwụ warị kaka gbu wọnụ nyaa ju, chajị ká ọng myị́ ọng ọlẹ kọ myị lọọ lẹ, á ka ta ayịreji kaka. Ma, kọ ka la ọhịhị ọmyịmyị-ka.” (Jọn. 3:16) Da ọọwa u-uhye, āhị ọọwa a du kahị ka jẹ́-ẹ ri oligu nya iJihova lẹ.

 6. Omyi ẹla iyina bwu ịBayịbụụ ahị tị́ wẹẹ ka ya ẹla rụ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ? Ịyẹ tị́ du?

⁶ Ányị ahị tị́ ka jẹ́-ẹ yé apyobwuna bwu ẹpwụ nya āhị ọtụka ọlẹ kọ du kahị ka jẹ́-ẹ la ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyahị? Ahị ka yé ọwẹwẹ nya ịtọ ọwẹ ẹ-ẹpwụ nya omyi ẹla ịlẹ ká ịBayịbụụ kpa ya ẹla lala: Okpunyi ọhọhọ bala Ohe Oluhye, ọ-ra kpehe, ọnyẹnyẹ, bala ọ-wahị nya angị ịnyịịla. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka ya ẹla u-uhye nya ọnyọnyọọnyị nya omyi ẹla ịwẹ. Ụka kahị kụ irya kpori-kpori u-uhye nya ang ọlẹ ká iJihova họ nyọka jẹ́-ẹ hịnyọhi hahị, ẹla nyamwụ ka myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ.

ANG ỌLẸ KÁ OHE TỊTỌ: OKPUNYI ỌHỌHỌ BALA OHE

 7. (a) Ang ọkịla oyina à tị́ gụ Adam bala Iivu byi? (b) Nyọlẹ kahị ri anyị nya Adam bala Iivu wẹẹ, ịyẹ ahị tị́ baba pyii? (Ala iRom 5:10, 11)

⁷ Datị hi ọhịhị ọmyịmyị-ka ọlẹ kọ nyẹ Adam bala Iivu, igu ọnyịịla ọlẹ kọ ji ẹpwụ arịrị nyaa  bala iJihova Adaa gwaa byi ịnyịnyị. Ene-ene, Adam bala Iivu ri ugbiyegu nya Ohe. (Luk. 3:38) Ma ụka ọlẹ kị la egbeju ọngịrị ta iJihova, ọ kwaa rụ hi ẹpwụ nya ugbiyegu nyamwụ ene kịị dọmwụ nya ọnyị ọmama. (Ọmwụ. 3:23, 24; 4:1) Nyọlẹ kahị ri anyị nyaa wẹẹ, ahị baba nya okpunyi ọhọhọ bala iJihova. (Wa Ala iRom 5:10, 11.) Lee ọ ka yoo ụ-ụgbẹyị ọkịla, ahị baba nyọka dọmwụ nya igu oriri ọlam-ọlam balọọ. Jaabwọ ká ụpwụ ọ-da ịBayịbụụ wụlẹ ọhẹ ya, etu nya omyi ẹla nya iGiriki ọlẹ kọ ri “okpunyi ọhọhọ” ka ri “ọ-ka wu ọngịnyị igu ọkọkọ nyọka ri oluji nyamwụ” myị́. Ọ kpịpyọ nyori iJihova à hu ẹta-ẹdịyẹ ọnyịịla ọwẹ nyọka họ ká ẹlẹwẹ ka chịkpẹ lẹ. Ányị ọ tị́ bwu họ ịnyị?

OBYI OMEME: ỌHỌHỌ NYA ỌCHARỊ-CHARỊ

 8. Ịyẹ à tị́ ri ọhọhọ nya ọcharị-charị?

⁸ Ọhọhọ nya ọcharị-charị ri obyi omeme ọlẹ ká iJihova ya yeji chajị ká angịnyị ehe ịlẹ kị ri alịhọbịrị ka jẹ́-ẹ ri igu balọọ. Ọ họ ụgbẹyị ọlẹ kahị ka yé ang ịlẹ ká Adam ya byi bwula ọ-ya ang ọlẹ kọ meme la uri ọlẹ kahị kpa hahị. Ụpa nya ịBayịbụụ ọlẹ kị da la oja nya iGiriki ịnyịnyị ya ẹla rụ ụgbẹyị ọlẹ ká iJihova họ chịkpẹẹ ká ọngịnyị ka jẹ́-ẹ ri igu balọọ.—Rom. 3:25.

 9. Ịyẹ iJihova à tị́ họ chajị ká ala Isirẹlụ ka jẹ́-ẹ yé ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyaa?

⁹ IJihova họ ụgbẹyị ọlẹ ká ala Isirẹlụ ka jẹ́-ẹ yé ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyaa, bala ọ-ka jẹ́-ẹ ri igu ọlam-ọlam balọọ. Ala Isirẹlụ kaa họ Ọhọhọ nya Ọcharị-ọcharị ụka ookpokpo ẹ-ẹpwụ nya ẹka ọnyị myị́ ọnyị. Ẹnẹwẹ, olegbeju o-kịliya kaa ya iyo kịliya wọnụ nya angịnyị wuu ju. Ịlẹhị lẹ, iyo ọ-ya kịliya á ka jẹ́-ẹ hụ ịhọbịrị nya ọngịnyị ehe gbang-gbang ka chajị angịnyị ju apyobwuna gụ́ iyo. Ma ụka ká ala Isirẹlụ ịlẹ kị yẹ irya da á ya iyo kịliya jaabwọ ká iJihova byaa, ọ kaa hịnyọhi haa. (Hib. 10:1-4) Da ọọwa u-uhye, ọhọhọ nya ọcharị-charị bala iya ọkịlaa-kịla kaa kpa ala Isirẹlụ ịtịya nyori ịwa nyị ri alịhọbịrị bala o-ri ịwa nyị baba nya ọ-gba kpehe bwu ẹpwụ nya ịhọbịrị nyịwa gbang-gbang.

10. Ịyẹ iJihova à tị́ họ chajị kaahị wuu ka jẹ́-ẹ yé ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyahị pyịyọọ?

¹⁰ Ịyẹ iJihova à tị́ họ chajị kọ ka chịkpẹẹ ha angịnyị ehe nyọka yé ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyaa? Ọ nwụla Ọnyẹwẹ nyamwụ nọ nyọka “warị kaka gbu lụka ookpokpo wọnụ nya ịhọbịrị nya iru nya angịnyị ehe wuu ju.” (Hib. 9:28) IJisọsị hu ‘ọhịhị nya ịlọmwụ kịliya wọnụ nyahị wuu ju.’ (Mat. 20:28) Ịyẹ à tị́ ri ọ-ra kpehe?

URI ỌLẸ KỊ NWỤ: Ọ-RA KPEHE

11. (a) Ịyẹ à tị́ ri ọ-ra kpehe ká ịBayịbụụ ya? (b) Ụma nya ọngịnyị ọlanyị à tị́ ka jẹ́-ẹ nwụ uri nya ọ-ra kpehe?

¹¹ Jaabwọ ká ịBayịbụụ ya, ọ-ra kpehe ri uri ọlẹ ká ọngịnyị nwụ chajị kọ ka la chari-chari bala ọ-ka la okpunyị. a Ẹ-ẹhị nya iJihova, ọọwa ya iwe hahị nyọka yé ang ịlẹ wuu ká Adam ya byi. Ụ-ụgbẹyị oyina tị? Kpịtịya nyori, ọkpẹẹkpẹẹ ọ-lala bala ọhịhị o-gboyi myị́ oyi gụ Adam bala Iivu byi. Lẹ, uri ọlẹ kị ka nwụ nyọka ya raa kpehe baba kọ ka memeeme bala ang ọlẹ kọ gwaa byi. (1 Tim. 2:6) Ọngọ ka nwụ uri ọọwa ka ri ọngọlẹ kọ la gbẹgbịlẹ kọ tị (1) la kpẹẹkpẹẹ; (2) ka jẹ́-ẹ hịhị gboyi myị́ oyi ám̀ odehe myị́; bala (3) ọ-myọnụ nyọka hu ọhịhị nyamwụ ha, lee ọ-ya kịliya wọnụ nyahị ju. Ọhịhị nya ọngọlịnyị à ka jẹ́-ẹ nwụ uri nya ang ịlẹ kị byi myị́ lẹ.

12. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị jẹ́ nwụ uri nya ọ-ra kpehe?

¹² Ahị kụ ẹhị yẹ ang ịta ịlẹ kị dudu ká iJisọsị jẹ́ nwụ uri nya ọ-ra kpehe ọọwa wẹẹ. (1) Ọ la kpẹẹkpẹẹ—“ọ́ họ ang onyobyi ọhẹ-lọhẹ  kpong-kpong ka.” (1 Pit. 2:22) (2) Chajị nya ọọwa, ọ la iwe nyọka hịhị gboyi myị́ oyi ám̀ odehe. (3) Ọ myọnụ nyọka gbu kọ ka ya ọhịhị nyamwụ kịliya chajị nyahị. (Hib. 10:9, 10) IJisọsị la kpẹẹkpẹẹ jaabwọ ká Adam la ene kọọ họ ọhọbịrị. (1 Kọr. 15:45) Lẹ nyọlẹ ká iJisọsị gbu chajị nyahị-ị̀ wẹẹ, ọ nwụ uri ọlẹ kahị kpa kpangga, chajị kahị ka jẹ́-ẹ yé ang ịlẹ ká Adam ya byi. (Rom. 5:19) IJisọsị wẹ ka ri “Adam ohyẹẹkpẹ.” Ọbaba nya ọngịnyị ọkpẹẹkpẹẹ ọkịla ọ-ka wẹ ka nwụ uri ọlẹ ká Adam kpa á ji kaka. IJisọsị gbu hu “ịlọmwụ kaka kịla iya ọpyịyọọ lụka ookpokpo gbe oyi myị́ oyi.”—Hib. 7:27; 10:12.

13. Ịyẹ à tị́ ri ọdatị nya ọhọhọ nya ọcharị-charị bala ọ-ra kpehe?

¹³ Ịyẹ à tị́ ri ọdatị nya ọhọhọ nya ọcharị-charị bala ọ-ra kpehe? Ọhọhọ nya ọcharị-charị ri ẹta-ẹdịyẹ ọlẹ ka Ohe hu nyọka họ ká okpunyị ka ji ẹpwarịrị nyamwụ bala angịnyị ehe. Ọ-ra kpehe tị ri uri ọlẹ kọ nwụ nyọka họ ká angịnyị ehe ịlẹ kị ri alịhọbịrị ka jẹ́-ẹ la charị-charị. IJisọsị nwụ uri la ịwọ nyamwụ ọlẹ kọ chị cheji ọọlajị nyahị.—Efe. 1:7; Hib. 9:14.

OCHEJU NYAMWỤ: IJIHOVA GBAHỊ KPEHE BWU ẸPWỤ NYA ỌHỌBỊRỊ BALA IGU BALA Ọ-WAHỊ NYA ANGỊ ỊNYỊỊLA

14. Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ ugbẹnyị? Ịyẹ tị́ du?

¹⁴ Ịyẹ à tị́ ri ocheju nya ọhọhọ nya ọcharị-charị ọlẹ ká iJihova ya yeji? ỊBayịbụụ kpa omyi ẹla lụmẹ-lụmẹ ya ẹla u-uhye nya apyobwuna nyamwụ. Nanana nyori etu nya omyi ẹla ị-ịwa dori wu awụlẹ, ọnyọnyọọnyị nyaa ya ẹla yẹẹyẹẹ u-uhye nya ụpa ọhẹ nya ọhọhọ nya ọcharị-charị ọlẹ kọ wụrụ ụgbẹyị nya ọhịnyọhi da hahị bwu ẹga nya iJihova. Jaabwọ kahị wẹẹ ka ya ẹla u-uhye nya omyi ẹla ị-ịwa ugbẹnyị, ahị ka yẹ jaabwọ kị guhi ahị la ịlọhị ịnyịnyị.

15-16. (a) Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka nyẹ ọngịnyị ká ịBayịbụụ ya? (b) Ányị ọ tị́ lahị nyọka yé ọ-gba kpehe bwu ẹpwụ nya ọhọbịrị bala igu?

¹⁵ ỊBayịbụụ ya nyori chajị nyọlẹ kị nwụ uri nya ọ-ra kpehe lẹ wẹẹ, ị nyẹẹhị lee ọ-gbahị kpehe lẹ. Ọlẹrụ iPita ya ẹla ọọwa ị-ịlẹ: “Anụ la ịlọnụ jẹ́ yẹkẹẹ, Ohe Oluhye ranụ rara ha ịlọmwụ, bwula ọlẹ kọ gbanụ kpehe bwu ẹpwụ nya [agbẹyị] nya ang inyibyi ịhọhọ ịlẹ kanụ ye bwu ẹpwụtụbwọ nya adanụ anyị lẹ. Ụ-ụma nya ang ịlẹ kị kaa bịrị-bịrị myị́ ilodehe ọlẹ lala okpoko onyoowuru lee okpoko ịgọm, Ohe Oluhye a tị kpa ranụ ha ịlọmwụ ka. Ma, ịwọ ọlịnya ọtụka nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ lala Ọnyị ọkpịlọ ọlẹ kọ la abyị ọkpụkpụ nya ang onyobyi ọhẹ-lọhẹ ka lee ọ-da ukpuru kpong-kpong ka ịnyị.”—1 Pit. 1:18, 19.

¹⁶ Chajị nya ọ-ra kpehe, ahị jẹ́ la ịlọhị bwu ẹpwụ nya ọhọbịrị bala igu ọlẹ kọ wẹẹ yẹẹhị akama. (Rom. 5:21) Ẹla nya iJihova bala iJisọsị myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ chajị nyọlẹ kị kpa ịwọ ọnyịịla nya iJisọsị gbahị kpehe.—1 Kọr. 15:22.

17-18. (a) Ịyẹ à tị́ ri etu nyọka wa ọngịnyị nya ọlabwẹla ọnyịịla? (b) Apyobwuna iyina ahị tị́ kaa yé chajị nyọlẹ ká iJihova wahị nya alabwẹla ịnyịịla?

¹⁷ ỊBayịbụụ ya nyori Ohe Oluhye nyị wa anchẹ nyamwụ nya alabwẹla ịnyịịla. Etu nya ọọwa ri, ọ́ ya ẹhị rịrị nya ahị ọ-ka nwụ uri nya ịhọbịrị ịlẹ kahị họ kaka. Nanana nyori ọ lịnyị, ehile ịlẹ kọ da u-uhye nya abwẹla ọnyịịla bala ọtịpyọ á yẹda ka. Ọ-wahị nya alabwẹla ịnyịịla á ri yẹkẹẹ abwẹla nyahị há kpá wuu lẹ ka. Ọọwa á tị ri iJihova ya iwe da ha ịhọbịrị lẹka. Ma iJihova myọnụ nyọka hịnyọhi ịhọbịrị nyahị chajị ahị la ọmyịmyị u-uhye nya ang ọlẹ ká ọwa bala iJisọsị họ nyọka rahị kpehe ịnyị.—Rom. 3:24; Gal. 2:16.

¹⁸ Apyobwuna oyina ọngọngọọng nyahị à tị́ wẹẹ ka yé? Ohe wa angịlẹ kọ chụ nyọka kpeji  ta iJisọsị ụ-ụwa e-epwoohe nya angị ịnyịịla lala anyị nyamwụ lẹ. (Tay. 3:7; 1 Jọn. 3:1) Ọ pẹhi ịhọbịrị nyaa ga haa lẹ. Ọ lala o-ri nyị́ họ ịhọbịrị ọhẹ-lọhẹ kpong-kpong kaka, lẹ ị la iwe nyọka jẹ́-ẹ juwa ị-Ịpyị Adịrahụ nya Ohe. (Rom. 8:1, 2, 30) Angịkịla ịlẹ kị wa nya angị ịnyịịla ka hịhị gboyi myị́ oyi odehe ọlẹ. IJihova hịnyọhi ịhọbịrị nyaa kpụ ị ka jẹ́-ẹ ri aligu nyamwụ lẹ. (Jem. 2:21-23) Iru nya angịlẹ kị ka be ẹwụ nya Amagẹdọn, ka la iwe nyọka gbu ẹnẹnẹhẹ kaka. (Jọn. 11:26) “Alabwẹla ọnyịịla” bala “alabwẹla onyobyi” ịlẹ kị gbu lẹ, ka wuleji bwula igu. (Ụkụr. 24:15; Jọn. 5:28, 29) Ụka ohyẹẹkpẹ, anchẹ nya iJihova ịlẹ kịị jwoo ihi ka ‘la ịlaa ọlala ọlẹbyẹbyị nya anyị nya Ohe Oluhye.’ (Rom. 8:21) Ahị wẹẹ ya ẹhị rịrị gbe ụka ọlẹ ká ahị wuu ka ri anyị nya Adahị iJihova ịlẹ kị la kpẹẹkpẹẹ!

19. Ányị iwe-ahụrụ nyahị à tị́ bwu yẹda bwu ọtịpyọ ka ọnyịịla? (Yẹ akpa ọlẹ kọ ri “ Apyobwuna Ịlẹ Kahị ka Yé.”)

¹⁹ ỊIẹhị lẹ, ụka ọhẹ ji ká iwe-ahụrụ nyahị lala ịnya okolobya ọlẹ kahị ya ẹla rụ bwu ọmwụ ọdada nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ká ang myị́ ang wuu gwọọ byi bala o-ri ugu nya uri ọtụka-tụka ọlẹ kọ ka jụ nwụ ka. Ma iJihova tị dahị ụbwọ. Iwe-ahụrụ nyahị yẹda chajị iJihova họ ang ọlẹ kọ ka dudu kahị ka jẹ́-ẹ yé ọhịnyọhi nya ịhọbịrị nyahị bala o-ri iJisọsị nwụ uri nya ọ-ra kpehe ọọwa. Ọmyịmyị ọlala ẹ-ẹga nya iJisọsị à dudu kị ka jẹ́-ẹ nyẹẹhị, lee ahị ọ-ka jẹ́-ẹ la ịlọhị bwu ẹpwụ nya ọhọbịrị bala igu lẹlẹ. Kori ká iJihova á hịnyọhi hahị lẹ, ọ ka lala o-ri ahị nyị́ họ ọhọbịrị ọọwa kpong-kpong kaka. Ọlẹ kọ tị gụgụ wuu ri, ahị ka jẹ́-ẹ ri igu ọlam-ọlam bala iJihova Adahị ọla ọháha ọlẹ kọ juwa e-epwoohe.

20. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọkịla?

²⁰ Jaabwọ kahị ja kụ irya u-uhye nya ang ọlẹ ká iJihova bala iJisọsị họ hahị, ọkịlẹtụ nyahị kaa myịmyị la obe ojiji. (2 Kọr. 5:15) Ó ri ụbwọ ọdada nyaa ka ịnọ, ẹhị ọrịrịị-rịrị ọhẹ á ka ji hahị kaka gbang-gbang! Ma ịyẹ ọhịnyọhị nya iJihova à tị́ ri ha ọngọngọọng ịlẹhị? Ahị ka yé ọwẹwẹ nya ịtọ ọwẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọkịla.