1. Ọyẹda oyina à tị́ ji kpanjẹ ẹ-ẹpwụma ịhyẹ?

Ẹ-ẸPWỤ nya ẹka ụnụnụụnọ kám kẹkpẹ, iru nya angịnyị ri alẹpwụ nya ịgba ọgbagba ọhẹ lee ọkịla. Ma, ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịhyẹ kpanjẹ, ọyẹda ọtụka-ọtụka ji. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ á myị ọnụ nyọka ri alebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ kaka. Iru nya angịnyị ịlẹpwụ nya ẹpwụma ịhyẹ dọmwụ ya nyori ịwa nyị́ ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ka. *—Mat. 24:12.

2. Ịyẹ tị́ du ká iru nya angịnyị á ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ka?

² Ịyẹ tị́ du ká iru nya angịnyị wẹẹ ya gụ ọwọwa nyori ịwa nyị́ ri alebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ka? * Angịhyẹ ya irya nyaa nọ ẹ-ẹga nya akama lee ang ịkpịpyọ. (Luk. 8:14) Angịkịla á tị myị nyori Ohe Oluhye ji ka. Angịkịla myị nyori Ohe ji, ma ị yẹ ịgba ọgbagba lala ang nya alene ọlẹ kọ ju apyobwuna loyi ọlẹ kaka. Ị myịmyị kụ irya nyori ẹla nya ịgba ọgbagba bala angị chị ang ehe nyị́ myị ọnụ ju awụlẹ ka bala o-pwoku ang ọjẹ́jẹ nya alichene kaka ịnyịnyị. Ọhẹka, aligu nyaa bala angịmẹjẹ ka byaa nyori angịnyị ehe nyị bwu ẹga nya iyo lee ị yẹ ịnyị bwu ifim. Ị́ tị ye ang ọmẹjẹ ọlam-ọlam ọlẹ kọ ka daa ụbwọ jẹ́ nyori Ohe Oluhye ji ịnyịlẹhị ka. Ẹla nya alegbeju nya ịgba ọgbagba ịlẹ kị kaa chẹhị nyanya nya okpoko bala ọngịrị tị wụ angịkịla ẹjẹ ịnyịnyị. Ẹ-ẹpwụma ịhyẹ, igomenti da ehile ịlẹ kị hu ala ịgba ọgbagba abwọ hi ụkụrwọ nyaa.

3. Apyobwuna oyina ahị tị́ ka ye bwu ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

³ IJisọsị da ehile ya ahị nyị ‘họ ká angịnyị ilepwoja myị́ epwoja  nya odehe’ wuu nyị wẹ ka ri angịjụgbẹyị nyamwụ. (Mat. 28:19) Ányị ahị tị́ ka bwu da angịlẹ kị ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ ka ụbwọ nyọka la ọháha ha Ohe Oluhye bala o-ri angịjụgbẹyị nya ịKịrayịsị? Ọ baba kahị ka jẹ́ nyori ẹga ọlẹ kị kpa ọngịnyị nwà kaa gu abwọlẹ kọ kaa họ ụka kọ wo ẹla nyahị. Ọ-chụ pwokwita, jaabwọ ká ala Europe ka họ ụka kị wo ẹla nyahị ka datị hi abwọlẹ ká ala Asia ka họ myị́. Ịyẹ tị́ du? Ụ-ụwa ịị Europe, angịnyị lụmẹ-lụmẹ la ẹla ọjẹ́jẹ chajị nya ịBayịbụụ bala o-wo nyori Ohe Oluhye nyị họ ang myị́ ang wuu. Ma ụ-ụwa Asia tị lẹ, iru nya angịnyị á jẹ́ ang chajị nya ịBayịbụụ lụmẹ ka, ị́ dọmwụ myị nyori Ohe Oluhye ji ka ịnyịnyị. Ang ọjẹ́jẹ ọlẹ ka dahị ụbwọ nyọka ya ẹla nya Ohe ju angịnyị bwu ẹga ịdatị-datị bala angịlẹ kị la ọmyịmyị ọdatị-datị ịnyịnyị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka gwaa ọ-ọkịlẹtụ.

4. Ịyẹ à tị́ du kahị ka la irya ọnyịịla?

⁴ La Irya Ọnyịịla. Ẹka ọnyị myị́ ọnyị, angịlẹ kị ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ka, kaa wẹ ka ri Alibeenu nya iJihova. Abwẹla nya angịhyẹ nyaa la cheri-cheri ene-ene, ọọwa du ká abwẹla nya alahị imiiye nya alebwo nya ịgba ọgbagba waa ẹjẹ nyịlẹhị-ịlẹhị. Angịkịla nyaa la abwẹla ịchịrị, dọmwụ kaa họ ang ịtịpyọ ịlẹ kị baba nyọka nwụ rịrị. Ahị la ahị ọdahile nyori, bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, ahị ka ye angịlẹ kị “chịla-chịla nyọka la ọhịhị ọmyịmyị-ka.”—Ụkụr. 13:48, NW; 1 Tim. 2:3, 4.

5. Ịyẹ à tị́ du ká angịnyị kaa ke ụrụ wo ẹla nyahị ụka ọhẹ?

⁵ Ya Ẹla Dụmwọ Bala Ụgbẹyị ọlẹ kọ Lihi. Ụka lụmẹ-lụmẹ, angịnyị á kaa ke ụrụ wo ẹla nyahị chajị nya ẹla ọlẹ kahị wẹẹ ya ka, ma ị kaa ke ụrụ chajị nya ụgbẹyị ọlẹ kahị bwu yoo ịnyị. Ọ kaa kpaa ịpyọ ụka kahị ya ẹla dụmwọ, la ihi-ihi, bala ọ-mẹjẹ nyori ahị kpaa i-irya. Áhị kaa byaa nyị wo ẹla nyahị la agbụrụ ka. Ọkọkọ nya ọọwa lẹ, ahị ka maga nyọka jẹ́ ang odudu kị la irya ọlịnyị ẹ-ẹga nya ịgba ọgbagba. Lala ọ-chụ pwokwita, ọ́ kaa kpụ angịhyẹ ịpyọ nyọka ya ẹla nya ịgba ọgbagba bala angịlẹ kị jẹ́ ka lẹ ka. Angịkịla me nyori, ọ́ pwoku nyọka tọ angịnyị ịtọ ẹla u-uhye nya irya ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya Ohe Oluhye ka. Ọ myịmyị kaa la angịkịla oyoyi nyọka wa ịBayịbụụ ẹ-ẹga ká angịnyị ka yaa, ọgụgụ wuu ụka ká Alibeenu nya iJihova á juwa ya ẹla nya Ohe jaa. Jaabwọ myị́ abwọ kọ la, ahị ka maga nyọka jẹ́ ẹla olirya nyaa.—2 Tim. 2:24.

6. (a) Ányị ịPọlụ à tịị bwu ya ẹla nya Ohe ju angịnyị ịdatị-ịdatị ịlẹ kọ kaa tọ? (b) Ányị ahị tị́ ka bwu gbịlọọ?

⁶ Ányị ahị tị́ ka họ ụka kahị yẹ nyori, ọ́ kpụ ọngịnyị ịpyọ nyọlẹ kahị gu ẹnyị nya “ịBayịbụụ,” “Ohe Oluhye,” “ang ịlẹ ká Ohe họ,” lee “ịgba ọgbagba” ka? Ahị ka jẹ́-ẹ gbịla ịPọlụ ọngọmyẹrụ bwula ọ-nwụ ẹla oyaya nyahị họ. Ụka ọlẹ ká ịPọlụ wẹẹ ya ẹla bala ala iJuu, ọ ya ẹla bwu Ụpwụ Ịgọgọ. Ma, ụka ọlẹ kọ wẹẹ ya ẹla ju angị jẹ́ ang nya odehe ụ-ụwa a-Arọpẹgọsị, ọ́ gu ẹnyị nya Ụpwụ Ịgọgọ ka. (Ụkụr. 17:2, 3, 22-31) Ányị ahị tị́ ka bwu ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịPọlụ jẹ? Kori ká tọ ọngịnyị ọlẹ kọ myị ju ẹla ọla ịBayịbụụ ka, ọ ka hágụ nyọka gu ẹnyị nyamwụ kpụrụrụ ụka ká juwa ya ẹla balọọ ka. Kori ká tị yẹ nyori ọ́ há ọngọọwa ká angịkịla ka yọọ juwa wa ịBayịbụụ ka, à ka jẹ́-ẹ kpa ụgbẹyị ọkịla wa ịBayịbụụ jwoo, lala ọ-wọọ bwu ifon.

7. Ányị ahị tị́ ka họ nyọka gbịla ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịPọlụ ọlẹpwụ nya 1 Ala ịKọrịntị 9:20-23?

⁷ Maga ká Jẹ́ Irya Nyaa Bala o-Ke Ụrụ. Ọ baba kahị ka maga nyọka jẹ́ ang odudu ká angịlẹ kahị wẹẹ ya ẹla ju la irya ọkụkụ ọhẹ bala ọkịla. (Etu 20:5) Kụ irya nya ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịPọlụ myịmyị wẹẹ. Ị kpọọ nwà ọ-ọpyị nya ala iJuu. Lẹ, ọ baba nyọka nwụ̀ ẹla oyaya nyamwụ họ ụka kọ tọ ala iJentayịlị, chajị ịwa á jẹ́ ang u-uhye nya iJihova bala Ụpwụ Ịgọgọ gbuu ka; angịhyẹ nyaa á dọmwụ jẹ́ kpong-kpong ka. Ahị ka baba nyọka wụla ang yẹ kpori-kpori bala o-wo ẹla bwu ẹga nya aanahị ịlẹ kị jẹ́ gụ́ụhị chajị kahị ka jẹ́ ẹla olirya nya aloye nyahị.—Wa 1 Ala ịKọrịntị 9:20-23.

8. Ụgbẹyị oyina ahị tị́ ka dọmwụ nya ẹla oyaya bwu ịBayịbụụ myị́?

 ⁸ Irya nyahị ri ọ-ka mwahị nya ‘angịnyị ịnyịịla.’ (Mat. 10:11) Nyọka jwọọ họ myị́, ọ baba kahị ka tọ angịnyị wo jaabwọ kị yẹ ẹla ọlẹ kahị wẹẹ ya bala o-ke ụrụ kpẹnẹẹ wo laa. Ọọnahị ọlẹng ọhẹ ẹ-ẹpwụma nya England kaa tọ angịnyị wo jaabwọ kị kụ irya u-uhye nya abwọlẹ kahị ka bwu la ugbiyegu ọlẹ kọ ka chị ọkẹkẹnị, jaabwọ kahị ka kpa anyị nyahị nwà, bala abwọlẹ kahị ka bwu bọhụ ụka kị họhị ẹla ọkịrọrọ. Ụka kọ ke ụrụ wo la ọwẹwẹ nyaa kpá lẹ, ọ kaa yẹkẹẹ, “Ányị a tị́ yẹ ọhụ ojuju ọlẹ kị da nọ e-eji lẹẹ lala ẹka ụnọ imiiye kẹkpẹ?” Ọọwa lẹ, ọ kaa mẹ ụpwụ ịgọgọ ọhẹ jẹ angịịwa bwu ifon nyamwụ la ọ-wụrụ ẹnyị nya ịBayịbụụ kaka ẹẹ.

9. Ányị ahị tị́ ka bwu da angịlẹ kị kaa tịtọ nyọka wo ẹla nya Ohe ka ụbwọ?

⁹ Ahị ka jẹ́-ẹ ya ẹla nya Ohe Oluhye ju angịlẹ kị kaa tịtọ nyọka wo ẹla nyamwụ ka ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka gwaa ọ-ọkịlẹtụ, bwula o-ya ẹla u-uhye nya ang ọlẹ kọ gu ọhịhị nyaa. Lala ọ-chụ pwokwita, ụkụrwọ ụbwọ nya Ohe Oluhye kaa la angịhyẹ ẹbyẹbyị. Lẹ, ahị ka jẹ́-ẹ dọmwụ nya ẹla oyaya ụ-ụgbẹyị ọlẹ myị́: “Ọhẹka à ka jẹ́ nyori angị chị ang ehe kaa yẹ ang ihihi ịlodehe ọlẹ kpa họ ang inyeewe. Ọ-chụ pwokwita, angị họ ang ọ-da omyi ẹla gboo kaa kụ ẹhị yẹ ụrụ nya ọngịnyị ehe yẹẹyẹẹ. Angị họ ang ọ-kpa hu ifoto tị kaa jẹ́ ang u-uhye nya ẹhị yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. Ányị à tị́ kaa kụ irya u-uhye nya ang ang ihihi ịlodehe ọlẹ? À me irya kị wẹ ka ji lịlaa ịịwẹ, lee ọngọhẹ à tị́ haa, lee ányị a tị́ kụ irya?” Ụka ká ke ụrụ kpẹnẹẹ wo ọwẹwẹ nyaa lẹ, a byaa yẹkẹẹ: “Ụka ká angị họ ang-abwọ á jẹ́ ang bwu ụgbẹyị ọlẹ kị bwu họ ụrụ bala ẹhị, ahị ka juwa kụ irya nya ẹga nya ọngọlẹ kị wẹẹ jẹ́ ang bwu myị́. Ẹla ọlẹ ká ọngọ da eje ọhẹ da kpụm ịpyọ lụmẹ. Ọ yẹkẹẹ, ‘Ọngọlẹ kọ họ ụrụ á ka jẹ́-ẹ wo ẹla ka? Ọngọ họ ẹhị á ka jẹ́-ẹ yẹ ọyị ka? . . . Ọwa à kaa ya ẹla ọjẹ́jẹ họ angịnyị lẹ!’ Angị chị ang ehe ịhyẹ myị ju ẹla ọwẹ, ị wẹ kaka jẹ́ nyori ọngọhẹ juwa ọlẹ kọ họ ang wuu ịnyịlẹhị.” (Eje. 94:9,10, NW ) Ụka ọwẹ, ahị ka jẹ́-ẹ mẹ ifim ọhẹ jẹ bwu jw.org ẹ-ẹga ọlẹ kọ ri “Interviews and Experiences,” e-ebwo nya “Viewpoints on the Origin of Life.” (Yụbwọ ba PUBLICATIONS > VIDEOS.) Ahị tị ka ya ụpwụ ọhẹ bwu ẹpwụ nya imiiye ịlẹ haa myị́, Was Life Created? lee The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Ụgbẹyị oyina ahị tị́ ka jẹ́-ẹ bwu dọmwụ nya ẹla oyaya bala ọngọlẹ kọọ tịtọ nyọka wo ẹla nya Ohe ka?

¹⁰ Angịnyị lụmẹ-lụmẹ kaa tịtọ nya ijuju ọnyịịla. Ma, ị kaa juhi nyori odehe ọlẹ nyị ka tayịreji lee ọ-tịpyọ gbee ká angịnyị ehe ka jẹ́-ẹ kụ am myị́ ka. Ọngọ kpẹhị rịrị iSekut ọhẹ ịị Norway ya  nyori angịlẹ kịị nyị tịtọ nyọka ya ẹla chajị nya Ohe Oluhye ka, nyị kaa nwụlanọ nyọka ya ẹla u-uhye nya iwe-ahụrụ nya odehe. Kori kọ dọnụ chị angịnyị kpá, ọ kaa yẹkẹẹ: “À me irya kahị ka jẹ́-ẹ la ijuju ọnyịịla myị́? Alupe, angị chị ang ehe, lee ọngọkịla ọhẹ à tị́ ka jẹ́-ẹ ya ijuju ọnyịịla hahị?” Ụka kọ ke ụrụ kpẹnẹẹ wo laa lẹ, ọ kaa wa ịBayịbụụ ọlẹ kọ ya ẹla u-uhye nya ijuju ọnyịịla lee o-ya ẹla bwu ụwa ẹẹ. Ehe ọchịchị ọlẹ kọ juwa ị-ịBayịbụụ nyori odehe nyị ka juwa gboyi myị́ oyi bala o-ri angịnyị ịnyịịla nyị ka jam odehe gboyi myị́ oyi kaa kpụ angịhyẹ nyaa ịpyọ yẹẹyẹẹ.—Eje. 37:29; Ọngọ. 1:4.

11. Ịyẹ tị́ du kọ baba kahị ka kpa agbẹyị ịdatị-datị ya ẹla nya Ohe ju angịnyị? (b) Ányị ahị tị́ ka bwu gbịla ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ ká ịPọlụ ya deeji ụ-ụpwụ nya Ala iRom 1:14-16?

¹¹ Ahị baba nyọka kpa agbẹyị ịdatị-datị ya ẹla ta angịlẹ kahị tọ. Ịyẹ tị́ du? Chajị angịnyị datị-datị hi awụlẹ. Ang ọlẹ kọ du ká ọngọhẹ ke ụrụ, ka du ká ọngọkịla ka pwa la o-ke ụrụ myị́. Ọ kaa kpụ angịhyẹ ịpyọ nyọka ya ẹla chajị nya Ohe Oluhye bala ịBayịbụụ, ma angịkịla kaa tịtọ nyọka ya ẹla chajị nya ang ịkịla chẹẹ ene. Jaabwọ myị́ abwọ kọ la, ahị ka kpa iwe ọnyị kahị la ya ẹla ju ụma nya angịnyị ehe wuu. (Wa Ala iRom 1:14-16.) Ọ tị baba kahị ka kpịtịya nyori, Ohe Oluhye à kaa họ ká ẹlịlẹhị ka nwà ẹ-ẹpwụ ọkịlẹtụ nya angịlẹ ká ang ọnyịịla há lẹ.—1 Kọr. 3:6, 7.

12. Ányị ahị tị́ ka họ nyọka da alẹpwụma nya Asia ịlẹ kị kaa kụ irya nyori Ohe Oluhye nyị ji ka ụbwọ?

¹² Ụpa nya odehe wuu, aanahị lụmẹ-lụmẹ kaa tọ angịlẹ kị bwu ẹpwụma ịhyẹ ụ-ụwa Asia, tụ́ ẹpwụma ịlẹ ká angịkpeji da ehile nyọka hu ala ịgba ọgbagba abwọ hi ụkụrwọ nyaa. Ẹ-ẹpwụma ịhyẹ ụ-ụwa Asia, iru nya angịnyị á kaa kụ irya kori ká Ohe Oluhye á ji lee kori kọ ji ka ẹnẹnẹhẹ lẹka. Angịhyẹ nyaa kaa tịtọ nyọka jẹ́ ang gụ ọwọwa, lẹ ị kaa ya iwe da nyọka jẹ́ ịBayịbụụ taa ahyaahị. Ọ́ tị kaa kpụ angịkịla ịpyọ nyọka jẹ́ ang inyeewe ka. Ányị ahị tị́ ka bwu daa ụbwọ? Aanahị ịhyẹ ịlẹ kị jẹ́-ẹ ya ẹla nya Ohe yẹẹyẹẹ yẹ nyori nyị há nyọka dọmwụ nya ẹla oyaya taa bwula o-joja balaa, mẹjáa nyori à kpahị jwaa, bala o-ya jaa jaabwọ ká ye apyobwuna ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyang bwula ọ-kpa ẹla ọmẹjẹ ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ ọhẹ họ ụkụrwọ, ụka kọ pwoku nyọka ya ẹla ọlịnyị.

13. Ẹlịyẹ à tị́ kaa kpụ angịhyẹ ịpyọ họhẹ-họhẹ ẹ-ẹga nya ịBayịbụụ? (Yẹ ifoto ọla ẹbẹ nya ọgbanyẹ.)

¹³ Ịngịhyẹ ọlẹ kọ kaa kpụ angịhyẹ ịpyọ họhẹ-họhẹ ri ọmẹjẹ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ daa ụbwọ ahyẹẹnụ myị́ ahyẹẹnụ. (Ọngọ. 7:12) Ẹ-ẹpwụma nya New York, ọọnahị ọnyang ọhẹ ọlẹ kọ kaa ya ẹrụ ọnyịịla ju angị ya òja nya Mandarin, yẹkẹẹ: “M̀ kaa maga nyọka mẹjaa nyori m̀ kpahị jwaa bala o-ke ụrụ wo ẹla nyaa. Kori kam jẹ́ nyori ị ri angịlẹ kị mwụ́ warị onyeewe, m̀ kaa taa wo: ‘Ányị a tị́ yẹ ẹga onyeewe ọlẹ? À ye ụkụrwọ lẹ? Ala ẹgẹlẹ kaa kpahị junu yẹẹyẹẹ wẹẹ ene?’ ” Ụka ọhẹ ẹla oyaya ọwẹ kaa dọọ ụbwọ nyọka mẹ ang jaa bwu ịBayịbụụ. Ụka kọ pwoku, ọọnahị ọwẹ ka byaa myị́ yẹkẹẹ: “Ịyẹ a tị́ me irya kọ baba gụgụ wuu kahị ka họ nyọka yẹjula angịkịla? M mẹ etu ọhẹ jẹ́ng bwu ịBayịbụụ mẹ? Ọ yẹkẹẹ: ‘Arụ ọrụrụ kaa dọmwụ pyịnyẹng jaabwọ ká ọhwọ́ọ̀ kaa chị iwa, aa kpọọ ba ene kọ ka kpụ oyomo-yomo mẹ.’ À me irya ká ẹla ọlẹ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ yẹjula angịkịla?” (Etu 17:14) Ẹla oyaya ọlịịwẹ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka jẹ́ angịlẹ kị tịtọ nyọka jẹ́ ang gụ ọwọwa.

14. Ányị ọọnahị ọhẹ ọlẹ kọ kụ́ oye nya ọmwẹnụ-ụtụrụ pyiipyii, à tị́ kaa da angịlẹ kị ya nyori ịwa nyị́ myị la Ohe ka ụbwọ?

¹⁴ Ányị ahị tị́ ka họ ẹ-ẹga nya angịlẹ kị ya nyori Ohe Oluhye nyị́ ji ka? Ọọnahị ọhẹ ọlẹ kọ kaa ya ẹla nya Ohe ju angịlẹ kị ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ka o-oye nya ọmwẹnụ-ụtụrụ pyiipyii yẹkẹẹ, “Ụka ká ọngịnyị á ya, ‘Ḿ myị la Ohe ka,’ ọ wẹẹ ya nyori ọwa nyị́ kaa gbịgba ha ihye ịlẹ ká angịnyị kaa gbịgba ha o-oye nyaa ka ịnyị. Lẹ m̀ kaa myị jwaa nyori ihye nya ịnịịkịla nyị ji  ịnyịlẹhị. M̀ kaa wa ụpwụ nya iJeremaya 16:20 jwaa ịnyịnyị: ‘Ọngịnyị ehe ka jẹ́-ẹ họ ojiga, wụrwọọ nya ohe nyịlọmwụ-ụ́? Ịgọgọ ẹnẹnẹhẹ! Ijiga kem ị wẹẹ họ lẹ.’ Ọọwa m kaa taa wo yẹkẹẹ, ‘Ányị ahị tị́ ka bwu jẹ́ Ohe ọlẹ kọ ri ịnyịlẹhị datị? M̀ kaa ke ụrụ wọ laa kpẹnẹẹ, bala ọ-wa ụpwụ nya Ayịsaya 41:23 jwaa, ọlẹ kọ yẹkẹẹ, ‘Ya jehi ang ịlẹ kị ka họ ijuju, kahị jẹ́ nyori anụ ri [ihye] nya ịlẹhị.’ Ọọwa lẹ, m kaa mẹ ọmwụ ọyẹyẹ nya iJihova ọhẹ ọlẹ kọ họ jịra jáa lẹlẹ.”

15. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya ọọnahị ọhẹ o-oye nya ọmwẹnụ-ụtụrụ nya Asia?

¹⁵ Ọọnahị ọhẹ o-oye nya ọmwẹnụ-ụtụrụ nya Asia kaa ba ụgbẹyị ọwẹ jẹ ịnyịnyị ụka nya ọmwẹẹkpẹ ka. Ọ yẹkẹẹ, “M̀ kaa mẹ ẹla ọmẹjẹ ịla ịBayịbụụ jáa, ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹ kị họ jịra bala ehile ịlẹ ká odehe wuu kpụnịrọ ịnyịnyị .” Ọọwa lẹ, m kaa mẹjaa jaabwọ ká ang ịwẹ wuu mẹjẹ nyori Ohe Oluhye ji ịnyịlẹhị lẹlẹ. Ụka ká ọngịnyị á myị nyori Ohe Oluhye nyị ka ji myị́ lẹ, m kaa dọmwụ nyọka mẹ ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya u-uhye nya iJihova jọ́ọ lẹlẹ.”

16. (a) Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iHiburu 11:6 ya, ịyẹ tị́ du kọ baba ká angịlẹ kahị kaa jẹ́ ịBayịbụụ ta ka la ọmyịmyị ẹ-ẹga nya Ohe Oluhye bala ịBayịbụụ? (b) Ányị ahị tị́ ka bwu daa ụbwọ kị ka họ ịnyị?

¹⁶ Ụka kahị juwa jẹ́ ịBayịbụụ bala angịlẹ kị bwu ẹga ọlẹ kịị myị nyori Ohe Oluhye nyị ji ka, ọ baba kahị ka daa ụbwọ kịlahị-ịlahị nyọka ju ọmyịmyị nyaa ọngịrị nyori Ohe Oluhye nyị ji. (Wa Ala iHiburu 11:6.) Ahị baba nyọka daa ụbwọ nyọka la ọmyịmyị u-uhye nya ịBayịbụụ ịnyịnyị. Ọọwa ri, ahị ka mẹ ẹla ịhyẹ jáa gụ́ ụka ookpokpo. Ụka nya ang ọjẹ́jẹ ọnyị myị́ ọnyị, ahị baba nyọka ya ẹla u-uhye nya ang odudu kahị ka myị nyori ịBayịbụụ nyị ri Omyi Ẹla nya Ohe Oluhye. Ahị ka ya ẹla myị́ u-uhye nya ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịlẹ kị họ jịra, jaabwọ ká ịBayịbụụ bala angị chị ang ehe myị ju awụlẹ bala ego ogbegbe ọkpẹẹkpẹẹ nya ịBayịbụụ, bala ụgbẹyị ọlẹ ká ịBayịbụụ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ahyẹẹnụ myị́ ahyẹẹnụ.

17. Ịyẹ ọháha ọlẹ kahị mẹjẹ ẹ-ẹga nya angịnyị à tị́ ka gwaa gbịla nyọka họ?

¹⁷ Ahị ka da angịnyị ụbwọ nyọka ri angịjụgbẹyị nya ịKịrayịsị bwula ọ-mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nyaa, kori kị myị la Ohe Oluhye lee ị́ myị lọọ ka. (1 Kọr. 13:1) Jaabwọ kahị wẹẹ mẹ ang jáa, irya nyahị ri ọ-ka họ kị ka jẹ́ nyori Ohe Oluhye la ọháha hahị bala o-ri ọ tịtọ kahị ka la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ ịnyịnyị. Ẹka ọnyị myị́ ọnyị, ụnụnụụnọ nya angịnyị ịlẹ kị ji ebwo nya ịgba ọgbagba ọhẹ-lọhẹ ene-ene lee ọ-dọmwụ tịtọ nyọka jẹ́ Ohe ka, kaa hu enyi Ohe chajị nyọlẹ kị wẹ ka la ọháha ha Ohe Oluhye. Lẹ, la irya ọnyịịla ẹ-ẹga nya ụma nya angịnyị wuu bala ọ-mẹjẹ nyori à kpahị jwaa. Ke ụrụ wo ẹla nyaa. Maga ká jẹ́ ẹla ọlọkịlẹtụ nyaa, ká mẹjaa bwula ọgụ-ẹpẹtẹ nyang nyọka ri angịjụgbẹyị nya ịKịrayịsị.