1. Irya ọlányị iru nya angịnyị à tị́ la ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ?

IRYA ọlányị iru nya aloye nyang à tị́ la ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ? Ẹ-ẹpwụma lụmẹ-lụmẹ, angịnyị kaa họ ụkụrwọ la ọngịrị-ọngịrị bala ọ-gụ abwọlẹ kị kaa họ ene-ene. Angịlẹ kị kaa họ ụkụrwọ lụmẹ à kaa ye ụka mwịịnyọ lee ọ-la ụka ha ugbiyegu nyaa lee ọ-ka jẹ́ ang chajị nya Ohe Oluhye ka. (Ọngọ. 2:23) Akama ọkịla tị ri, angịhyẹ á kaa tịtọ nyọka họ ụkụrwọ kpongkpong ka. Ị kaa mwahị nya ẹla ọlẹ kị ka ye ya nya ang odudu kịị họ ụkụrwọ ka.—Etu 26:13, 14.

2-3. Ọgụ-ẹpẹtẹ oyina iJihova bala iJisọsị à tị́ ya deeji ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ?

² Iru nya angịnyị odehe ọlẹ kaa họ ụkụrwọ lụmẹ lee ị́ kaa họ nwà ka. Ma, kụ irya nya abwọlẹ ká iJihova bala iJisọsị yẹ ụkụrwọ ọhọhọ wẹẹ. Ọ la gbagbịla nyori, ụkụrwọ ọhọhọ kpụ iJihova ịpyọ. IJisọsị mẹ ẹla ọwẹ jẹ gbagbịla ụka ọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Ohe Oluhye Adam jam họ ụkụrwọ nyamwụ ịnyịnyịịnyị! Lẹ, am ayịdang tịtị ka họ ụkụrwọ . . . ịnyịnyị pyii lẹ.” (Jọn. 5:17) Kụ irya nya ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova họ ụka kọ họ iru nya alegu-ẹrụ, ịdịchụ bala ang ịkịla ịlẹ kị dagaga ju ẹnụ wuu wẹẹ. Ahị myịmyị wẹẹ yẹ ang ịhụ́hị-hụ́hị lụmẹ-lụmẹ ịlẹ ká Ohe Oluhye họ odehe ọlẹ. Ọngọ da eje ọnyịịla jẹ́ ya kpakpa nyori: “[IJihova] ee, ang ịlẹ ka họ wuu chakpa ju iru! À haa bwula ẹla ọjẹ́jẹ, odehe myị̀ la ang ịlẹ ka họ kpọrịkọọ.”—Eje. 104:24.

³ IJisọsị ịnyịnyị ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya Adamwụ jẹ. Ọ da Ohe Oluhye ụbwọ ụka ọlẹ kọ “họ uhye-ọgba.” IJisọsị juwa tọọ lala “ọlịbańg” lee ayịbaba nya ụkụrwọ ọhọhọ. (Etu 8:27-31) Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ ká iJisọsị wẹ odehe ọlẹ, ọ họ ụkụrwọ ọkpọngchị. O ya nyori, ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova nyị ya ha ọwa nyị lala ang oriri nyọwa. Ang ịlẹ kọ họ odehe ọlẹ wuu mẹjẹ nyori Ohe Oluhye à doo ẹrụ ịnyịlẹhị lẹ.—Jọn. 4:34; 5:36; 14:10.

4. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJihova bala iJisọsị u-uhye nya ịnyọ ọmwụmwụ?

⁴ Ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ ká iJihova bala iJisọsị ya deeji ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọ-họ yẹẹyẹẹ mẹjẹ nyori áhị ka jẹ́-ẹ mwịịnyọ ụka ọlẹlẹhẹ ka?  Ehe. Ịnyịrọ á ka jẹ́-ẹ chị iJihova pyẹpyẹ ka, lẹ ọ́ baba nya ịnyọ ọmwụmwụ nya ugbinyịrọ ụka kọ họ ụkụrwọ kpá ka. ỊBayịbụụ tị ya nyori, ụka ọlẹ ká iJihova nyị họ epwoohe bala odehe kpá, nyị “mwụ ịnyọ la ụkụrwọ ọhọhọ.” (Ehe. 31:17) Ọọwa ri, iJihova hwabwọ la ang ọhọhọ lẹ, ọ kpụ ụka nyamwụ ye ịpyọ ọkpụkpụ bwu ụkụrwọ nya ụbwọ nyamwụ lẹlẹ. Ịnyịnyị, nanana nyori iJisọsị họ ụkụrwọ nyịlẹhị-ịlẹhị ụka ọlẹ kọ jam odehe, ọ kaa hi ụka nyọka mwịịnyọ bala o-ri ang oriri la ọkẹkẹnị bala aligu nyamwụ.—Mat. 14:13; Luk. 7:34.

5. Ịyẹ à tị́ kaa lujwo họ angịnyị nya Ohe ịhyẹ lụmẹ-lụmẹ?

⁵ ỊBayịbụụ ju angịnyị nya Ohe Oluhye ọhụ nyọka ri angịlẹ ká ụkụrwọ ọhọhọ ka kpaa ịpyọ. Anchẹ nyamwụ chịla kị ka họ ụkụrwọ la ila ọchịchị ọkọkọ nyọka ri angị tụbwọ. (Etu 15:19) Ọhẹka, à la ụkụrwọ ọlẹ kọ ka dang ụbwọ nyọka họ ịbaba nya ala ugbiyegu nyang. Angịnyị nya ịKịrayịsị wuu tị myịmyị la ụkụrwọ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. A myịmyị baba nyọka ye ịnyọ ọmwụmwụ ọlam-ọlam ịnyịnyị. Ọ kaa lujwo hang nyọka ye ụka họ ụkụrwọ nyang, kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala o-ye ịnyọ ọmwụmwụ ụka ọhẹ? Ányị ahị tị́ ka bwu jẹ́ ụka ọlẹ kọ chịla nyọka ya họ ụkụrwọ bala ọ-ya mwịịnyọ?

6. Ányị ụpwụ nya ịMakị 6:30-34 à tị́ mẹjẹ nyori iJisọsị la irya ọ-kpakpa ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ bala ịnyọ ọmwụmwụ?

⁶ Ọ baba lụmẹ nyọka la irya ọ-kpakpa u-uhye nya ụkụrwọ ọhọhọ. Olegu Ịgọgọ gu Adịrahụ iSolomon gbịla nyọka da ụpwụ yẹkẹẹ: ‘Ị hu ụka nọ nya ẹla myị́ ẹla ọlẹ kọọ họ.’ O gu ẹnyị nya ang lala ang ọtọtọ, ang omeme, ida ojeje, ẹhụ ọhụlọọ-hụlọ, ọkẹkẹnị ọchịchị bala ang ịkịla ịnyịnyị. (Ọngọ. 3:1-8) Ọ la gbagbịla nyori ụpa imiiye ịkpọngchị nya ọhịhị ri ụkụrwọ ọhọhọ bala ịnyọ ọmwụmwụ. IJisọsị la irya ọ-kpakpa ẹ-ẹga nya ang imiiye ịwẹ. Ụka ọhẹ, angịjụgbẹyị nyamwụ kpa ẹla nya Ohe pyẹ gbee kpụ̀ ị́ dọmwụ “la ụka ri ang oriri kpong-kpong ka.” Nyọlẹ kị nyà, iJisọsị byaa yẹkẹẹ: “Anụ kẹwẹ kahị rụ hi ẹgẹlẹ kele ka ẹga ochinyee ọhẹ kaka hụhụ ụ-ụwa kanụ mwụ ịnyọ chẹẹ wẹẹ.” (Wa ịMakị 6:30-34.) Ịlẹhị lẹ, ụ-ụka myị́ ụka iJisọsị bala angịjụgbẹyị nyamwụ à kaa ye ụka mwịịnyọ jaabwọ kọ háa ka, ma ọ jẹ́ nyori ịwa wuu baba nyọka mwịịnyọ ụka ọhẹ.

7. Ẹlịyẹ ang ọjẹ́jẹ u-uhye nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka họ?

⁷ Ahị wuu baba nyọka mwịịnyọ lee ọ-yẹ ụkụrwọ ọlẹ kahị kaa họ ẹnẹnụ da ka ọkịla myị́ ụka ọhẹ. Ahị ka yẹ ẹla ọwẹ bwu ang ọhẹ ọlẹ ká iJihova hu nọ ha ala Isirẹlụ lụka onyogo. Ang ọọwa ri ọ-hu ahyẹẹnụ okpokpo nọ ẹ-ẹpwụ nya epwihi ọnyị myị́ ọnyị nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ. Ịlẹhị lẹ, áhị juwa ekpeleji nya ehile nya iMosisi ka, ahị tị ka jẹ́-ẹ ye apyobwuna bwula ọ-jẹ́ ang u-uhye nya ẹla ọlẹ kọ ya chajị nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ. Ang ọjẹ́jẹ ọọwa ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́ kori kahị la irya ọnyịịla ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ bala ịnyọ ọmwụmwụ.

8. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ehe Ọkpụkpụ 31:12-15 mẹjẹ, Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ tị́ ri ahyẹẹnụ nya ịyẹ?

⁸ Ụpwụ Ịgọgọ ya nyori ụka ọlẹ ká Ohe Oluhye họ ang ‘ẹnụtụrụ ịrwọnyẹ’ kpá, O hwabwọ la ụkụrwọ ọhọhọ. (Ọmwụ. 2:2) Ọ tị kaa kpụ iJihova ịpyọ nyọka họ ụkụrwọ, lẹ Ọ kịnyaa juwa “họ ụkụrwọ nyamwụ ịnyịnyịịnyị” ụ-ụgbẹyị ọkịla. (Jọn. 5:17) Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ bala ahyẹẹnụ ọmwịịnyọ nya iJihova ọlẹ ká ụpwụ nya Ọmwụ Ọdada ya ẹla rụ́ me awụlẹ. Ohe Oluhye ya nyori Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ọwẹ nyị ri ang ẹjẹẹ ẹ-ẹga nyamwụ bala ala Isirẹlụ. O ri ahyẹẹnụ ọmwịịnyọ hi ụkụrwọ gbanggbang, ọlẹ kọ la ịgọgọ ha iJihova. (Wa Ehe Ọkpụkpụ 31:12-15.) Ọngọngọhẹ á ka họ ụkụrwọ ẹnẹwẹ ka, tụ́ anjwo, anchẹ bala iyo ileji. (Ehe. 20:10) Ọwẹ ya ẹga da haa nyọka la ụka họ ang nya olegu.

9. Irya ọ-la kpakpa-ka oyina angịhyẹ à tị́ la u-uhye nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ?

 ⁹ Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ri ang ọnyịịla ha angịnyị nya Ohe Oluhye. Ma, ụka ọlẹ ká iJisọsị jam odehe, alegbeju i-me ẹla nya Ohe Oluhye jẹ da ehile ịlẹ kị lujwo kpoye nya oyi u-uhye nya ọhọhọ ọwẹ. I ya nyori nyị́ pwoku ká ọngịnyị ka dọmwụ hu ang oriri ju ka ọnụ nyamwụ lee ọ-họ ọngọ jụ́ ẹdụrụ uda ẹnẹwẹ ka. (Mak. 2:23-27; 3:2-5) Ẹ-ẹla ọlẹ ká Ohe Oluhye tịtọ à tị wẹ ka. IJisọsị mẹ ẹla ọwẹ jẹ gede-gede họ angịlẹ kị myị ke ụrụ.

10. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ịMatiyu 12:9-12 u-uhye nya irya ọlẹ ká iJisọsị la ẹ-ẹga nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ?

¹⁰ Jisọsị bala angịjụgbẹyị nyamwụ ịlẹ kị ri ala iJuu mwịịnyọ la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ chajị ị ju ihi nya ehile nya iMosisi. * Ma, iJisọsị mẹjẹ bwula ẹla oyaya bala abwẹla nyamwụ nyori nyị́ tịpyọ nyọka họ ang ọnyịịla bala ọ-da angịkịla ụbwọ la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ka. O ya gbagbịla yẹkẹẹ: “Ehile myị ọnụ ju ụbwọ ọ-da angịnyị ehe da Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ.” (Wa ịMatiyu 12:9-12.) Ọ́ yọọ nyori ọ tịpyọ nyọka họ ang ọnyịịla bala ọ-da angịkịla ụbwọ la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ka. Ang ịlẹ ká iJisọsị họ mẹjẹ nyori, ọ jẹ́ ang odudu ọkpọngchị ọlẹ ká Ohe Oluhye byi angịnyị nyamwụ nyị mwịịnyọ la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ọwẹ. Ọ ka chịkpẹẹ haa nyọka ya irya nyaa wuu nọ ẹ-ẹga nya ịgba ọgbagba ha Ohe Oluhye chajị nyọlẹ kị wẹẹ ka mwịịnyọ la ọ-họ ụkụrwọ ịkịla wuu. IJisọsị nwà ugbiyegu ọlẹ kị kaa kpa Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ gbịgba ha Ohe Oluhye. Ahị jẹ́ ịnyị bwula ẹla ọlẹ kahị wa u-uhye nya ọhịhị nya iJisọsị ụka ọlẹ kọ juwa e-epweji nyamwụ ị-ịNasareti: “IJisọsị kele ka ube ọ-mẹ ẹla nya Ohe Oluhye jẹ ọlụwa la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ nya  ala iJuu, jaabwọ kọ kaa họ ene-ene. Ọọwa lẹ, ọ wuleji kaka godayị kọkọ, juwa wa Ụpwụ Ịgọgọ ju angịlẹ kị juwa ụ-ụwa lẹlẹ.”—Luk. 4:15-19.

11. Owo à tị́ ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji ha iJisọsị?

¹¹ IJosẹfụ mẹjẹ iJisọsị jaabwọ kọ ka bwu kọ ekeji bala ọ-ya irya ọlẹ ká Ohe Oluhye la ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ joo ịnyịnyị. (Mat. 13:55, 56) IJisọsị ịnyịnyị yẹ jaabwọ ká iJosẹfụ kaa họ ụkụrwọ nyịlẹhị-ịlẹhị ẹnẹnẹẹnụ nyọka kpẹhị rịrị ugbiyegu ọtụka nyamwụ. Ọ kpụ ịpyọ lụmẹ nyori, ị-ịlahị iJisọsị byi angịjụgbẹyị nyamwụ yẹkẹẹ: “Ọngọlẹ kị diro ụkụrwọ chịla kọ ka ye uri nya ụkụrwọ ọọwa pyii lẹ.” (Luk. 10:7) Ọ la gbagbịla nyori, iJisọsị kaa họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ.

12. Ẹlịyẹ Ụpwụ Ịgọgọ à tị́ ya u-uhye nya ụkụrwọ ọ-họ yẹẹyẹẹ?

¹² ỊPọlụ ọngọmyẹrụ jẹ́ jaabwọ kọ ka họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. Ụkụrwọ ọkpọngchị ọlẹ kọ la ri ọ-ka ya ẹla nya iJisọsị bala ang ịlẹ kọ mẹjẹ ju angịkịla. ỊPọlụ tị kaa họ ụkụrwọ nyọka ye okpoko kpa da ịlọmwụ ụbwọ ịnyịnyị. Ala ịTẹsalonika jẹ́ jaabwọ ká ịPọlụ kaa ‘họ ụkụrwọ nya ịlẹhị-ịlẹhị lodu bala alẹnụ’ chajị kọ ka ya “olo” chụ ọngọngọhẹ kpongkpong ka. (2 Tẹs. 3:8; Ụkụr. 20:34, 35) Ọ chịkpẹẹ myị́ nyori, ịPọlụ wẹẹ ya ẹla rụ́ ụkụrwọ nya ọdụ ọnụnụ nyamwụ ịnyị. Ụka ọlẹ kọ juwa ị-ịKọrịntị, ọ hụ ta Akwila bala iPirisila chajị ọ kaa “họ ụkụrwọ nya ọdụ ọnụnụ ịnyịnyị lala ịwa-ịwa.” Nyọlẹ ká ịPọlụ ya nyori ọwa nyị kaa họ ụkụrwọ lodu bala alẹnụ lẹ, ọọwa á ri yẹkẹẹ ọ kaa mwịịnyọ ụka ọlẹlẹhẹ ka lẹka. Ọ kaa mwịịnyọ la ụkụrwọ nya ọdụ ọnụnụ ụka ọhẹ lala Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ. Ahyẹẹnụ ọwẹ ya iwe họọ nyọka ya ẹla nya Ohe ju ala iJuu ịlẹ kị mwịịnyọ la ụkụrwọ ọhọhọ ẹnẹwẹ ịnyịnyị.—Ụkụr. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya ịPọlụ?

¹³ ỊPọlụ ọngọmyẹrụ ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji hahị. Ọ kaa họ ụkụrwọ kpa da ịlọmwụ ụbwọ, ọ tị myịmyị kaa “họ ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla oyaya” ụka myị́ ụka. (Rom. 15:16; 2 Kọr. 11:23) Ọ ju angịkịla ọhụ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ yẹẹyẹẹ ịnyịnyị. Lẹ, Akwila bala iPirisila “ri alụkụrwọ . . . ẹ-ẹpwụ nya ịKịrayịsị iJisọsị” lawụlẹ bala ịPọlụ. (Rom. 12:11; 16:3) ỊPọlụ ju ala ịKọrịntị ọhụ nyọka “họ ụkụrwọ nya Ọngọlahị nya ịlẹhị-ịlẹhị . . . ụka wuu.” (1 Kọr. 15:58; 2 Kọr. 9:8) IJihova dọmwụ kpa Olegu Ịgọgọ da ịPọlụ ụbwọ nyọka da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ọng myị́ ọng ọlẹ kọ myị họ ụkụrwọ ka, tụbwọ aalẹ, ọngọọwa a tịtị ri ang oriri kpong-kpong kaka ịnyịnyị.”—2 Tẹs. 3:10

14. Ịyẹ à tị́ ri etu nya omyi ẹla nya iJisọsị ọlụpwụ nya ịJọn 14:12?

¹⁴ Ụkụrwọ ọlẹ kọ baba gụgụ wuu kahị ka họ lụka ohyẹẹkpẹ ọlẹ ri ọ-ka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala ọ-họ ká angịkịla ka ri angịjụgbẹyị. IJisọsị ya neeji ịnyịnyị nyori angịjụgbẹyị nyọwa nyị ka họ ụkụrwọ ịlẹ kị dọmwụ gụ ịnyamwụ wẹẹ! O yẹkẹẹ: “Nyịlẹhị-ịlẹhị m̀ byinu yẹkẹẹ, ọng myị́ ọng ọlẹ kọ la ọmyịmyị ẹ-ẹga nyam ka họ akụrwọ ịlẹ kam kaa họ. Ọ dọmwụ ka họ akụrwọ ị-gụ ịịwa gụ wẹẹ, chajị m̀ wẹẹ rụ kele ka ẹga nya Adịda lẹ.” (Jọn. 14:12, NW.) IJisọsị á ya nyori ahị nyị ka họ akụrwọ ẹbyẹbyị jaabwọ kọ họ ka. Ma, angịjụgbẹyị nyamwụ ka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala ọ-mẹ ang jẹ ẹ-ẹga lụmẹ-lụmẹ, wu angịnyị oyi bala ọ-họ ụkụrwọ ọwẹ lụka ọtata gụ abwọlẹ kọọwa ayịdang họ.

15. Ịtọ ẹla iyina ahị tị ka tịlọhị? Ịyẹ tị́ du?

¹⁵ Kori á kaa họ ụkụrwọ ọhẹ nya ọ-kpa da ịlọng ụbwọ aalẹ, tịlọng ịtọ ẹla ịlẹ wẹẹ: ‘Angịkịla jẹ́m nya ọngọ kaa họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ ọ-ọlụkụrwọ nyam? M̀ kaa họ ụkụrwọ nyam lụka bala ọ-họọ jaabwọ kam ka jụ́ họ myị́ kaka ba?’ Kori ka jẹ́ wẹ nyị ee aalẹ, ẹla nyang ka há ọngọlẹ á kaa họ ụkụrwọ ha yẹẹyẹẹ. Ọọwa ka myịmyị-ị̀ dudu ká angịlẹ á kaa họ ụkụrwọ bala ka ke ụrụ wo ẹrụ ọnyịịla ọlẹ. À ka tịlọng ịtọ ẹla ịlẹ ịnyịnyị ẹ-ẹga nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ: ‘Angịkịla jẹ́m nya ọngọ kaa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ la ila ọchịchị? M̀ kaa nwụlanọ yẹẹyẹẹ nya ụka nya ọgbanyẹ-ọgbanyẹ? M̀ kaa mwẹẹkpẹ  ahyaahị ka ẹga nya angịlẹ kị myị ke ụrụ? M̀ kaa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ a-agbẹyị ịdatị-ịdatị ụka myị́ ụka?’ Kori ká jẹ́ wẹ nyị ee lẹ aalẹ, à ka ye ọkẹkẹnị ẹ-ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ nyang.

16. (a) Ányị iJisọsị bala angịjụgbẹyị nyamwụ à tị́ yẹ ịnyọ ọmwụmwụ? (b) Ányị ọọwa à tị́ datị hi irya ọlẹ ká angịnyị lụmẹ-lụmẹ la alẹ?

¹⁶ IJisọsị jẹ́ nyori ọwa bala angịjụgbẹyị nyọwa nyị baba nya ịnyọ ọmwụmwụ ụka ọhẹ. Ma, angịnyị lụmẹ-lụmẹ ịlụka ọọwa bala ọlẹẹlẹẹ, lala ọlẹng ọlụdụ ọla oja ọkpịta nya iJisọsị. Ọlẹng ọọwa byi ịlọmwụ yẹkẹẹ: “Aa juwa mwụ ịnyọ nyang kem, ká hu ọhịhị hukee ịnyịnyị mẹ. Ká juwa ri ang oriri bala o-juwa nwa ang ọnwanwa, juwa chị ọkẹkẹnị jaabwọ kọ hang odu mẹ.” (Luk. 12:19; 2 Tim. 3:4) Ọ me irya nyori ang ọlẹ kọ baba gụ wuu ọ-ọhịhị nyị ri ịnyọ ọmwụmwụ bala ang ụmaa. Ịnya iJisọsị bala angịjụgbẹyị nyamwụ tị datị, chajị ẹ-ẹla ọ-họ kpụ ịlaa ịpyọ ị hu kụ ịlahị ọ-ọhịhị ka.

17. Ịyẹ ahị tị́ ka kpa ụka ọmwịịnyọ la ụkụrwọ nyahị họ?

¹⁷ Alẹ, ahị ka maga nyọka ba ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị jẹ bwula ọ-kpa ụka ọmwịịnyọ la ụkụrwọ nyahị họ ang ọnyịịla, lala ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ bala ọjịra-jịra nya Angịnyị nya ịKịrayịsị ọkaka, ọkọkọ nyọka kpa ụka ọọwa mwịịnyọ ẹ-ẹpwa kem. Ọ dọmwụ baba yẹẹyẹẹ kahị ka ka ọjịra-jịra bala ọ-ka họ ká angịnyị ka ri angịjụgbẹyị. Lẹ, ahị ka họ ang ịwẹ jaabwọ kahị la ọngịrị ka ba. (Hib. 10:24, 25) Kori kahị dọmwụ juwa ka anyị nya ọmwịịnyọ wẹwẹ, ahị baba nyọka ka ọjịra-jịra ẹga myị́ ẹga kahị ji, bala ọ-mwahị nya iwe nyọka ya ẹla nya Ohe ju angịlẹ kahị tọ.—2 Tim. 4:2.

18. Ányị iJisọsị ịKịrayịsị Adịrahụ nyahị à tị́ tịtọ kahị ka họ?

¹⁸ Ọ myịhị lẹhị lụmẹ nyọlẹ ká iJisọsị ịKịrayịsị Adịrahụ nyahị á tịtọ nya ang ọlẹ kọ ka kịla ọngịrị nyahị kịla ka, bala ọ-dahị ụbwọ nyọka la irya ọkpakpa ẹ-ẹga nya ụkụrwọ ọhọhọ bala ịnyọ ọmwụmwụ! (Hib. 4:15) Ọ tịtọ kahị ka la ịnyọ ọmwụmwụ ọlẹ kahị baba. Ọ tị tịtọ ịnyịnyị kahị ka họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ nyọka ye ang kpa họ ịbaba nyahị bala ọ-ka họ ụkụrwọ ọlẹ kọ kaa ya ọkẹkẹnị hahị, kori ọ-ka họ ká angịnyị ka ri angịjụgbẹyị. A-ang ọjẹ́jẹ ọkịla nyahị, ahị ka kụ ẹhị yẹ ang ọlẹ ká iJisọsị họ nyọka gbahị kpehe bwu ẹpwụ nya ọnyọyị oriri.