1. Ịtọ ẹla iyina ọọnahị ọnyang à tị́ ka tọ ịlọmwụ ụka kọ ja kụ irya nya ọngọlẹ kọ ka rụrwọ?

ANGỊNYỊ nya ịKịrayịsị wuu ji ekpeleji nya eji ọkpakpa ọkpẹẹkpẹẹ nya ịKịrayịsị. Ma, ụka ká ọngịnyị nya ịKịrayịsị á rwọrụ lẹ aalẹ, o ji ekpeleji nya ọlẹng ọlẹ kọ la kpẹẹkpẹẹ kaka lẹ. Ọ́ kaa chịkpẹẹ lụmẹ ụka myị́ ụka ka. Lẹ, ụka ká ọnyang á ja kụ irya nya ọngọlẹ kọ ka rụrwọ, ọ ka há nyọka tọ ịlọmwụ wo yẹkẹẹ: ‘Ịyẹ tị́ mẹjẹ nyori ọọnahị ọwẹ ka ri olegbeju ọnyịịla ugbiyegu? Ịgba ọgbagba nya iJihova ri ang ọhọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyamwụ? Ó ri ịnyị ka aalẹ, ịyẹ tị́ du kam me irya nyori ọ ka ri ọngịnyị ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ dụbwọ nyọka kpahị ju igu oriri nyahị bala iJihova ụka kahị ye awụlẹ kpá?’ Ọọnahị ọnyang tị ka tọ ịlọmwụ ịtọ wo ịnyịnyị yẹkẹẹ: ‘Abwẹla iyina m tị la nyọka dụbwọ ẹ-ẹpwụ nya awụlẹ oyeye nyahị? M̀ kaa dọhụ pịlẹ nya ẹla bala ọ-họ ọnahị? Igu oriri nyam bala iJihova la ọngịrị?’ (Ọngọ. 4:9, 12) O ri ká ọnyang á kaa cheje ịnyịịla ene kọ ka rwọrụ, ọ ka dudu ká awụlẹ oyeye nyaa ka há bala o-ju ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ.

2. Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ a-ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

² Uku ịmányị tị nya aanahị anyang ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji bwula ọ-kaa ju ihi nya ọrwaa. Ahị daa ọlẹẹkwaa! Ọ kpụhị ịpyọ nyọka gbịba ha iJihova lawụlẹ bala anyang ịlẹ kị kaa dayị giri-giri! Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka ya ẹla u-uhye nya ọwẹwẹ nya ịtọ ẹla ịta ịlẹ: (1) Akama iyina ịhụ à tị́ ka la myị́? (2) Ịyẹ tị́ du ká ahụ ka chụ nyọka ju ihi nya ọrwụmwụ? (3) Ẹlịyẹ ịhụ bala ịrụ ịlẹ kị ri angịnyị nya ịKịrayịsị à tị́ ka jẹ́ u-uhye nya ọ-kpịlaa keji ha ọngọlẹ ko ri olegbeju bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị, Abigẹlụ, bala iMeri ịnịna nya iJisọsị ọlẹ ko ri ahụ nya iJosẹfụ?

3. Ịyẹ tị́ du ká angịlẹ kị ye awụlẹ wuu kaa la akama?

³ Awụlẹ oyeye ri āhị ọkpẹẹkpẹẹ bwu ẹga nya Ohe, ma angịnyị á tị la kpẹẹkpẹẹ ka. (1 Jọn. 1:8) Ịnyị à dudu ká Omyi Ẹla nya Ohe gbile angịlẹ kị ye awụlẹ ụbwọ ụ-ụrụ nyori nyị ka chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya ajụjụ ịlẹ ká ịBayịbụụ wụrụ nya “akama nya odehe” lẹ. (1 Kọr. 7:28) Ahị ya ẹla u-uhye nya akama ịhyẹ ịlẹ ká ahụ ka la myị́ wẹẹ.

4. Ịyẹ à tị́ ka du myị́ ká ahụ ka me irya nyori ọ ka la ẹpẹpẹ nyọka ji ekpeleji nya ọrụmwụ?

⁴ Ọhẹka chajị nya ụgbẹyị ọlẹ kị bwu kpa ahụ nwà, ọ ka kụ irya myị́ nyori ọ-ka ji ekpeleji nya ọrụmwụ nyị ri ẹpẹpẹ ọlala. Marisol kọ kụ United States yẹkẹẹ: “Ẹ-ẹga ọlẹ kị kpam nwà lẹ, ị kaa byi anyang ụka myị́ ụka nyori nyị ka tọ alẹng meme ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang pyii. M̀ jẹ́ nyori iJihova à ya ọngịrị ju ọrụ ụ-ụbwọ bala o-ya ahụ nyị ka kpịlọmwụ keji họọ lẹ, ma ọ pwokwu kị ka ya ihi ha ahụ ịnyịnyị. Ọ tị kaa lujwo nyọka ju ihi nya ọrụm ụka myị́ ụka chajị odehe ya nyori am nyị́ baba nyọọwa pyii ka.”

5. Irya ọtịpyọ oyina alẹng ịhyẹ à tị́ la u-uhye nya anyang?

⁵ Ụ-ụgbẹyị ọkịla tị, ọnyang ka rụrwọ ọlẹng ọlẹ kọ me nyori anyang nyị́ ju apyobwuna lala alẹng ka myị́. Ivon, ọọnahị nyang ọhẹ kọ kụ South America ya nyori, “O-oye nyahị lẹ, alẹng kaa ri ang jene nya anyang. Anyị anyang ị kaa yahị guru kị ka kpụ́ ang oriri bala ọ-kpa ẹpwa cheri-cheri lẹ, ịnya anyị alẹng ri ịnaa bala aanaa anyang ọ-ka hu ang oriri rịraa e-eji, ị kaa byaa nyori ịwa nya-à ri ‘adịrahụ nya ẹpwa’ lẹ.” Ọọnahị ọnyang ọhẹ Asia, ká ẹnyị nyamwụ ri Yingling yẹkẹẹ: “Ò-òja nyam lẹ, ị kaa ya ẹla ọhẹ ká etu nyamwụ ri, anyang á baba nya ẹla ọjẹ́jẹ kpori-kpori lee ụkụrwọ ọjẹ́jẹ ka. Ụpa nyaa ịwa ri ọ-ka họ ụkụrwọ ọla ẹpwa, ma ị́ la iwe nyọka ya ẹla ọla irya nyaa je ọrwaa ka.” Ọrụ ọnyị kọ mẹ ọháha jẹ ka bala ọ-kaa họ ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya ka aalẹ, ọ ka họ ká ọhịhị ka lujwo ha ahụ nyamwụ, ọ́ gbịla iJisọsị ka, ẹla nyamwụ tị ka wụ́ iJihova ẹjẹ ịnyịnyị.​—Efe. 5:28, 29; 1 Pit. 3:7.

6. Ịyẹ ịhụ à tị́ baba nyọka họ chajị kị ka ju igu oriri nyaa bala iJihova ọngịrị?

⁶ Jaabwọ ká ang ọjẹ́jẹ ọlẹ kọ jene nyọlẹ mẹjẹ, iJihova yahị guru ká ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ ye ahụ lẹ, ka họ ang ịlẹ wuu ká alugbiyegu nyamwụ baba haa bala ọ-ka daa ụbwọ ri oligu bala iJihova. (1 Tim. 5:8) Ma, aanahị anyang ịlẹ kị rwọrụ lẹ ka maga nyọka hu ụka ọhẹ nọ ẹnụ myị́ ẹnụ nyọka wa Omyi Ẹla nya Ohe, kụ irya jwoo bala ọ-ka raabwọ ha iJihova bwu ẹpwụ ọkịlẹtụ nyaa ịnyịnyị. Ọ ka lujwo myị́. Ịhụ kaa họ ụkụrwọ lụmẹ, lẹ ị ka me nyori ịwa nyị́ la ụka lee ọngịrị nyọka họ ang ịwẹ ka myị́, ma ọ tị baba kị ka hu ụka ọọwa nọ. Ịyẹ tị́ du? Chajị iJihova tịtọ ká ọng myị́ ọng nyahị ka ri igu balọọ lịlọmwụ bala ọ-ka kpahị ju igu oriri ọọwa.​—Ụkụr. 17:27.

7. Ịyẹ à tị́ ka du ká ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya ha ahụ ka chọọ kpẹẹ?

⁷ Ịnyịlẹhị lẹ, ọ ka ri ụkụrwọ ọnyọọngịrị ha ahụ nyọka kpịlọmwụ keji ha ọrụ ọlẹ kọ la kpẹẹkpẹẹ ka myị́. Ma, ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya họọ wẹ ka chọọ kpẹẹ gụ́ kori kọ jẹ́ ang odudu ọlẹ ká ịBayịbụụ ya nyị ji ekpeleji nya ọrụmwụ bala o-jwoo ihi, kọ tị myị ju ẹla ọọwa ịnyịnyị.

8. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala Efesọsị 5:22-24 ya, ịyẹ tị́ du ká ahụ ka kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ?

⁸ Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ rwọrụ lẹ kaa chụ nyọka kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ chajị ang ọlẹ ká iJihova tịtọ bwu ẹga nyamwụ à wẹ lẹ. (Wa Ala Efesọsị 5:22-24.) Ọ dahịhile Adamwụ olepwoohe, chajị ọ jẹ́ nyori Ohe la  ọháha ẹ-ẹga nyamwụ, lẹ ọ́ ka myị-ị̀ byoo nyị họ ang ọlẹ kọ ka há họọ ka lẹ ka.​—Ehile. 6:24; 1 Jọn. 5:3.

9. Ịyẹ à tị́ kaa họ ụka ká ahụ á kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ?

⁹ Odehe ọlẹ kaa ju anyang ọhụ nyọka nyẹẹkpẹ da ehile nya iJihova bala ọ-ka yẹ o-ji ekpeleji nya ọrụ lala ẹpẹpẹ ọlala. Nyọka ya ẹlịlẹhị, angịlẹ kị kaa kpa irya ọlịịwẹ kịlahị á jẹ́ Ohe nyahị ọlẹ kọ la ọháha ka. IJihova á ka jẹ́-ẹ ya ehile ọlẹ kọ ka hu ẹpẹpẹ ju anyị anyang ilikẹjẹ nyamwụ haa ẹnẹnẹhẹ ka. Ọọnahị ọnyang ọlẹ kọ kaa cheri nyọka họ ụkụrwọ ọlẹ ká iJihova ya jwoo ụ-ụbwọ kaa du ká ugbiyegu nyamwụ ka la okpunyi. (Eje. 119:165) Ọrụmwụ kaa ye apyobwuna, ọwa lịlọmwụ kaa ye apyobwuna, anyị nyamwụ tị kaa ye apyobwuna ịnyịnyị.

10. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ ká Carol ya?

¹⁰ Ahụ ọlẹ kọ kaa kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ nanana nyori ọ́ la kpẹẹkpẹẹ ka, mẹjẹ nyori iJihova ọngọlẹ kọ ya olegbeju oriri yeji họ́ọ bala ọ-kaa ju ihi nyamwụ. Carol, kọ kụ South America yẹkẹẹ: “M̀ jẹ́ nyori ọrụm ka chị ụchụ́ụ̀ myị́. M̀ tị jẹ́ ịnyịnyị nyori ụgbẹyị ọlẹ kam bwu họ ẹla ụka ká ọrụm á chị ụchụụ ka mẹ abwọlẹ ká igu oriri nyam bala iJihova hám kaka ba jẹ. Lẹ, m̀ kaa maga nyọka kpịlọm keji chajị m̀ tịtọ nyọka họ ẹla há Adam olepwoohe.”

11. Ịyẹ à tị́ da ọọnahị Aneese ụbwọ nyọka hịnyọhi? Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ kọ ya?

¹¹ Ọ kaa lujwo ha ahụ nyọka ju ihi bala ọ-kpịlọmwụ keji kori kọ yẹ nyori ẹla ọla irya bala uko ọchịchị nyamwụ-ụ́ ri ọrụmwụ ẹla ka. Ma wo ẹla ọlẹ ká Aneese, ọọnahị ọlẹ kọ rwọrụ lẹ kaa họ ụka kọ lịnyị wẹẹ. O yẹkẹẹ: “M̀ kaa maga nyọka wu agbama nyam kpa. M̀ kpịtịya nyori ahị wuu kaa chị ụchụụ. Ang ọlẹ kam tịtọ ri ọ-ka hịnyọhi bwu ọkịlẹtụ jaabwọ ká iJihova kaa họ. Ụka kam hịnyọhi, m̀ kaa ye okpunyi nya ọkịlẹtụ myị́myị́.” (Eje. 86:5) Ụka ká ahụ á hịnyọhi, ọ kaa chọọ kpẹẹ gụ la ọ-ka kpịlọmwụ keji.

12. Oja nya angịnyị ịlányị à tị́ juwa ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ?

¹² Ọ ka la angịhyẹ lala o-ri angịlẹ kị kpịlaa keji nyị la dẹwụ-dẹwụ. Ma, ọọwa á ri ẹlịlẹhị kpong-kpong ka. Oja nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị kpịlaa keji kị tị la ọngịrị yẹẹyẹẹ ịnyịnyị  juwa ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ. Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu ẹga nya iJisọsị, Abigẹlụ, bala iMeri wẹẹ.

13. Ịyẹ tị́ du ká iJisọsị kaa kpịlọmwụ keji ha iJihova? Ányị à tị́ du kahị ya ịnyị?

¹³ IJisọsị kpịlọmwụ keji ha iJihova, ma ọ-ọchajị nyori ọ́ jẹ́ ẹla ka lee ọ́ jẹ́ jaabwọ kị kaa họ ang ka, à du ka. Ọngịnyị ọlẹ kọ jẹ́ ẹla nyịlẹhị-lẹhị kem à ka jẹ́-ẹ mẹ ang jẹ ụ-ụgbẹyị ọ-chịkpẹẹ bala ọ-la gbagbịla jaabwọ ká iJisọsị họ lẹ. (Jọn. 7:45, 46) IJihova ju ihi nya ang ọlẹ ká iJisọsị ka jẹ́-ẹ họ myị́ kpụ ọ ya iwe da ha iJisọsị nyọka họ ụkụrwọ balọọ ụka kọ lẹẹ họ ang myị́ ang ilepwoohe bala ilodehe. (Etu 8:30; Hib. 1:2-4) Nyọlẹ ká iJisọsị tị wuleji bwula igu kpá, iJihova ya “ọngịrị olepwoohe bala olodehe wuu” jwoo ụ-ụbwọ. (Mat. 28:18) Nanana nyori iJisọsị ka jẹ́-ẹ họ ang lụmẹ-lụmẹ, ọ kaa yẹhị rịrị ka ẹga nya iJihova nyọka kpọọ ụgbẹyị. Ịyẹ à tị́ du? Chajị Adamwụ họ́ọ.​—Jọn. 14:31.

14. Ẹlịyẹ ọrụ à tị́ ka jẹ́ bwu (a) ụgbẹyị ọlẹ ká iJihova kaa yẹ anyang? (b) ẹla ọlụpwụ nya Etu egbeju 31?

¹⁴ Ẹla ọlẹ ká ọrụ ka jẹ́. IJihova-á họ ahụ nyọka ji ekpeleji nya ọrụ chajị ọ yẹ anyang lala o-ri nyị́ ju apyobwuna lala alẹng ka lẹ ka. IJihova lịlọmwụ mẹ ẹla ọwẹ jẹ gede-gede bwula ọ-chụ anyang bala alẹng nyọka kpeji ta iJisọsị. (Gal. 3:26-29) IJihova mẹjẹ nyori ọ dahịhile Ọnyị nyamwụ nyọlẹ kọ ya ọngịrị jwoo ụ-ụbwọ. Ịnyịnyị, ọrụ ọlẹ kọ jẹ́ ẹla ka ya ọngịrị ju ahụ nyamwụ ụ-ụbwọ pwụ ẹga ọhẹ. ỊBayịbụụ chabwọ nya ang ịlẹ ká ahụ ọ-jé ẹla ka jẹ́-ẹ họ myị́. Ọ-chụ pwokwita, ọ ka jẹ́-ẹ kpẹhị rịrị ụkụrwọ ọlẹpwa, ọ ka jẹ́-ẹ ra ọpyị ya ra tịrẹkpẹ, bala ọ-ka da ọhị myị́. (Wa Etu 31:15, 16, 18.) Ọ-ọnyọhị ọlẹ kọ la ọngịrị nyọka ya ẹla ọlọkịlẹtụ nyamwụ ka, ọ ri ka. Ọkọkọ nyọọwa, ọrụmwụ kaa dahịhilọọ bala ọ-ke ụrụ wo ẹla ọla irya nyamwụ ịnyịnyị. (Wa Etu 31:11, 26, 27.) Ụka ká ọrụ á kpa ahụ nyamwụ la ihi ụma ọlịịwẹ, ọ ka chị ọkẹkẹnị la ọ-ka kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ.

15. Ẹlịyẹ ahụ à tị́ ka jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị?

¹⁵ Ẹla ọlẹ ká ahụ ka jẹ́. Nanana nyori iJisọsị họ ang ịtụka-ịtụka, ọ́ lọọ lala o-ri nyị la ẹpẹpe nyọka kpịlọmwụ keji ha iJihova ka. (1 Kọr. 15:28; Filip. 2:5, 6) Ịnyịnyị, ahụ ọ-jé ẹla ọlẹ kọ dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị, á ka yọọ nyori nyị la ẹpẹpẹ nyọka kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ ka. Ọ ka da ọrụmwụ ụbwọ chajị nyori ọrụmwụ họ́ọ, ma ọgụgụ wuu tị ka ri ọ-chajị nyọlẹ ká iJihova họ́ọ bala ọ-kaa jwoo ihi.

16. Jaabwọ ká ụpwụ nya 1 ịSamwẹlụ 25:3, 23-28 ya, akama oyina à tị́ chị Abigẹlụ ọgụ? (Yẹ ifoto ọla ẹbẹ nya ọgbanyẹ.)

¹⁶ Abigẹlụ rụrwọ ọlẹng ọlẹ ká ẹnyị nyamwụ ri ịNabalụ. O ri ọlẹng ọlẹ kọ kaa yẹ ịlọmwụ-ịlọmwụ, kaa hu ịlọmwụ hwaa, bala ọ-jẹ́ ọnahị ka. Ọ lịnyị odu lẹ, Abigẹlụ á maga nyọka kpa ijẹẹhị myị́ awụlẹ oyeye nyaa ka. Kori kọ há Abigẹlụ ká awụlẹ oyeye nyaa ka myị́ ịnọ, ọ ka hu ujiji ká iDevidi bala angịnyị nyamwụ ka wẹ ka nwụ ọrụmwụ myị́. Ma, ọ́ tị họ ịnyị ka. Ọkọkọ nyọọwa, ọ hu ẹta ẹdịyẹ ọlẹ kọ ka chị ewu ke ịNabalụ ọrụmwụ tụ́ alugbiyegu nyaa wuu. Kụ irya nya ugbodu ojuju ọlẹ ká Abigẹlụ baba nyọka ka ẹga nya alẹwụ angị ohu ine (400) ụka kọ wẹẹ ya ẹla la ihi-ihi bala iDevidi u-uhye nya akama ọlẹ ko kpeji wẹ wẹẹ. Ọ dọmwụ nwụlanọ nyọka ye abyị nya ẹla ọlẹ ká ọrụmwụ họ myị. (Wa 1 ịSamwẹlụ 25:3, 23-28.) IDevidi yẹ jẹ́ nyori iJihova à du ọnyang o-ju ugbodu ọwẹ ẹrụ wẹ ka ya irya họọ nyọka hwabwọ la ọ-ka họ ang ọtịpyọ wẹ lẹ.

17. Ẹlịyẹ ọrụ à tị́ ka jẹ́ bwu oja nya iDevidi bala Abigẹlụ?

¹⁷ Ẹla ọlẹ ká ọrụ ka jẹ́. Abigẹlụ ri ọnyang ọ-jẹ́ ẹla. IDevidi kpa ẹla ọjẹ́jẹ ke ụrụ wo la irya ọ-gba kpehe nyamwụ. Ọọwa dudu kọ hwabwọ la ẹla ọlẹ kọ ka kpọọ kaka la abyị nya ịwọ ọchịchị ịnọ. Ịnyịnyị, ọrụ ọlẹ kọ jẹ́ ẹla ka ke ụrụ wo  la irya ọ-gba kpehe nya ahụ nyamwụ ụka kọ ja ka cheje nya ẹla ọkpọnchị ọhẹ. Ọ chịkpẹẹ myị́ ká irya ọ-gba kpehe nya ahụ nyamwụ ka dọọ ụbwọ nyọka cheje ọtịpyọ ka.

18. Ẹlịyẹ ahụ à tị́ kà jẹ́ bwu ọgụ-ẹpẹtẹ nya Abigẹlụ?

¹⁸ Ẹla ọlẹ ká ahụ ka jẹ́. Ahụ ọlẹ kọ la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala ọ-kaa jwoo ihi kaa kpa apyobwuna wẹ ugbiyegu nyamwụ, kori ká ọrụmwụ á dọmwụ kaa gbịgba ha iJihova lee ọ-kaa ju ihi nya ẹla nyamwụ ka wẹwẹ. Ọ́ ka mwahị nya ụgbẹyị ọlẹ kọ ka bwu myị́ awụlẹ oyeye nyaa ka. Ọkọkọ nyọọwa, bwula o-jwoo ihi bala ọ-kpịlọmwụ keji, ọ ka maga nyọka gu ọrụmwụ gbịla wẹ ka jẹ́ ẹla chajị nya iJihova. (1 Pit. 3:1, 2) Kori ká ọrụmwụ-ụ́ tị dọmwụ myị gbịgba ha iJihova ka wẹwẹ, iJihova ka chị ọkẹkẹnị chajị nyọlẹ kọ dayị giri-giri họọ bala o-ju ọrụmwụ ihi.

19. Ụka oyina ahụ à tị́ ka ju ihi nya ọrụmwụ ka?

¹⁹ Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ kọ ja kpịlọmwụ keji-í tị ka myị ju ọrụmwụ kori kọ byoo nyị họ ang ọlẹ kọ ka bịrị ehile nya Ohe Oluhye ka. Ọ-chụ pwokwita, ọhẹka ọrụ ọọnahị ọlẹ kọ ri Olibeenu nya iJihova ka kà byoo nyị me ọnọọkịla, nyị yoyi, lee nyị họ ang ọkịla ọlẹ kọ ka wụ́ iJihova ẹjẹ myị́. Angịnyị nya ịKịrayịsị wuu, tụ́ anyang ịlẹ kị rwọrụ kaa ju ihi nya iJihova jene-jene. Kori kị byi ọọnahị ọnyang nyị bịrị ehile nya iJihova, ọ ka pwa. Ọ ka kpa ụgbẹyị ọdụmwọ ya ang odudu kọ ka jẹ́-ẹ họ ịnyị ka joo, la o-juhi ka.​—Ụkụr. 5:29.

20. Ányị ahị tị họ kahị jẹ́ nyori iMeri ri igu ọlẹ ko wu yẹẹyẹẹ bala iJihova?

²⁰ IMeri lịlọmwụ ri igu ọlẹ kọ wu bala iJihova. Ọ la gede-gede nyori ọ jẹ́ Ụpwụ Ịgọgọ yẹẹyẹẹ. Ụka ká ọwa bala Elisabeti ịnịna nya ịJọn o-hu enyi Ohe wẹẹ ya ẹla, iMeri ya ẹla bwu ẹpwụ nya Ụpwụ Ịgọgọ ọlẹ kị da la òja nya iHiburu gụ ụka iwo imiiye. (Luk. 1:46-55) Kụ irya nya ẹla ọlẹ wẹẹ: Nanana nyori iMeri wẹẹ ka rụrwọ iJosẹfụ, olegu-ẹrụ nya iJihova á hu tọ iJosẹfụ jene ka. Olegu-ẹrụ ọọwa jene ya ẹla bala iMeri kpụrụrụ, lẹ o byoo nyori nyị ka ma Ọnyị nya Ohe Oluhye lẹlẹ. (Luk. 1:26-33) IJihova jẹ́ iMeri yẹẹyẹẹ, lẹ ọ jẹ́ myị̀myị̀ nyori nyị ka la ọhaha ẹ-ẹga nya Ọnyị ọwẹ bala ọ-kpẹhị rịrọọ. Ọ la gbagbịla nyori, iMeri kịnyaa la ọ-ka ri igu ọlam-ọlam bala iJihova nyọlẹ ká iJisọsị dọmwụ gbu kpụ o wuleji rụ ka epwoohe kpá.​—Ụkụr. 1:14.

21. Ẹlịyẹ ọrụ à tị́ ka jẹ́ bwu ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya u-uhye nya iMeri?

 ²¹ Ẹla ọlẹ ká ọrụ ka jẹ́. Ọrụ ọlẹ kọ jẹ́ ẹla kaa chị ọkẹkẹnị kori ká ahụ nyamwụ á jẹ́ Ụpwụ Ịgọgọ yẹẹyẹẹ. Ọ kaa wụ́ ẹjẹ tọọ bala ọ-kụ irya nyori ọ ja tịtọ nyọka ri olegbeju lẹ ka. Ọ jẹ́ nyori ọnyang ọlẹ kọ jé ịBayịbụụ bala itiwe nya ehile ịlụwa yẹẹyẹẹ ka da ugbiyegu ụbwọ. Ọ́ dọmwụ ri ká ahụ á jẹ́ ụpwụ gụ ọrụmwụ wẹwẹ, ụkụrwọ nya ọrụ o ri nyọka da alugbiyegu nyamwụ ụbwọ gbịgba ha iJihova lẹ. Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ bwu họ ịnyị ri ọ-ka nwụla ang ọjẹ́jẹ nya ugbiyegu nọ.​—Efe. 6:4.

22. Ẹlịyẹ ahụ à tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iMeri?

²² Ẹla ọlẹ ká ahụ ka jẹ́. O ri opyii ká ọnyang ka kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ, ma ọ tị la ụkụrwọ ịnyịnyị nyọka họ ká ọmyịmyị nyịlọmwụ ka la ọngịrị kịnyaa. (Gal. 6:5) Lẹ, ọ ka hu ụka nọ pyii nyọka jẹ́ ang lịlọmwụ bala ọ-kụ irya jwoo. Ọọwa ka dọọ ụbwọ nyọka kịnyaa la ọháha bala ihi ọlẹ kọ kaa ya ha iJihova bala ọ-ka ye ọkẹkẹnị ẹ-ẹpwụ nya ọ-kpịlọmwụ keji ha ọrụmwụ.

23. Ányị ịhụ ịlẹ kị kpịlaa keji à tịị bwu kpa apyobwuna wẹ ịlaa, ugbiyegu nyaa, bala ọjịra-jịra?

²³ Ịhụ ịlẹ kị kaa kịnyaa la ọ-kpịlaa keji ha ọrwaa chajị nyori ị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova ka ye ọkẹkẹnị bala o-ye iwe-ahụrụ nyaa myị gụ angịlẹ kị pwa la ọ-ka ju ihi nya olegbeju oriri ọlẹ ká iJihova ya yeji. Ị ya ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla deeji ha angịlẹ kị ri ikolobya bala ịyẹẹnọ. Ị tị kaa dụbwọ nyọka họ ká ọháha bala okpunyi ka ji ẹ-ẹpwụ nya ugbiyegu bala ọjịra-jịra ịnyịnyị. (Tay. 2:3-5) Alẹ, iru nya anyang juwa ẹ-ẹpwụ nya angịlẹ kị wẹẹ godayị giri-giri ha iJihova. (Eje. 68:11) Kori kahị ri ọlẹng lee ọnyang wẹwẹ, ahị wuu la ụkụrwọ nyọka họ ká ọkẹkẹnị ka ji ẹpwụ nya ọjịra-jịra. Ang ọjẹ́jẹ ọkịla ka ya ẹla u-uhye nya abwọlẹ ká ọng myị́ ọng nyahị ka họ ụpa nyamwụ.