1. Ányị iru nya angịnyị à tị́ wẹẹ họ ẹ-ẹga nya ẹkọ obebe nya ẹla ọjẹ́jẹ alẹ? (Etu 1:20, 21)

 Ẹ-ẸPWỤMA lụmẹ-lụmẹ, ahị kaa yẹ aanahị alẹng bala anyang kịị godayị ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká iru nya angịnyị kaa chịpwụrụ bwu juwa ya apwụ ha angịnyị la ọkẹkẹnị. À họ ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ ọkpịpyọ-kpịpyọ ọwẹ ẹnẹhẹ lẹ? Kori kọ lịnyị aalẹ, ọ la gbagbịla nyori irya ka kpang ka ẹla ọ-chụ pwokwita ọla ụpwụ nya Etu ọwẹ, kọ ri ẹla ọjẹ́jẹ o-juwa be ẹkọ ẹ-ẹpwụ nya alụma chajị ká angịnyị ka ke ụrụ wo ẹla ọmẹjẹ nyamwụ. (Wa Etu 1:20, 21.) “Ẹla ọjẹ́jẹ” ọlam-ọlam, kọ ri ẹla ọjẹ́jẹ nya iJihova, juwa ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ bala apwụ nyahị. Ẹla ọlẹ ká angịnyị baba kpangga nyọka jẹ́-ẹ hu ẹta-ẹdịyẹ ọhọhẹ jahị da ụgbẹyị nya ọhịhị à wẹ lẹ. Ọ kaa kpụhị ịpyọ ụka ká ọngịnyị á ye ụpwụ nyahị ọhẹ. A-angịnyị wuu à tị kaa ye ka. Angịhyẹ á kaa tịtọ nyọka jẹ́ ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya ka. Angịkịla tị kaa hụlọ ẹhụ juhi. Ị me nyori ịBayịbụụ nyị ri ụpwụ onyogo kpoye nyọka ju apyobwuna lẹ. Ma angịkịla tị kaa pwa ju ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ mẹjẹ u-uhye nya abwẹla ocheri-cheri, chajị ị me irya nyori angịlẹ kị kaa bọọ jẹ nyị-ị̀ kpa angịkịla i-irya ka bala o-ri nyị kaa yẹ ịlaa nya angị há kpoye. Ma ọháha tị du ká iJihova wẹẹ kịnyaa la ọ-họ ká ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam ka ji ha angịnyị wuu. A-agbẹyị iyina tị́?

2. Ale ahị tị́ ka yé ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam bwu alẹ? Ányị iru nya angịnyị a tị́ kaa chụ nyọka họ?

² Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ ká iJihova họ ká ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam ji ri o-bwula Omyi Ẹla nyamwụ, kọ ri ịBayịbụụ. Angịlẹ kị la ụpwụ ọwẹ ka la pyịnyẹng. Apwụ ị-da ịBayịbụụ wụlẹ nyahị tị bẹ? Ahị ji iJihova obe chajị nya ahị ọwawa nyamwụ, ị ji la ìja kpoye  nya 1,000. Angịlẹ kị kaa ke ụrụ bwula ọ-waa bala ọ-kpa ẹla ọlẹ kị jẹ́ họ ụkụrwọ ka yé apyobwuna. Ma, ụmụmẹ nya angịnyị kaa tọchị-tọchị pwa la o-ke ụrụ wo omyi nya ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam. Ụka kị la eje nya ẹla ka chị, ọ kaa háa gụ́ la ọ-ka kpụnịrọ ẹla ọjẹ́jẹ nyịlaa lee o-ke ụrụ wo la angịnyị ehe ịkịla. Ị dọmwụ ka ya ẹhị dahị bwee myị́ chajị nyọlẹ kahị chụ nyọka ba ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ mẹjẹ jẹ. Ang ọjẹ́jẹ ọlẹ ka ya ẹla u-uhye nya ang odudu ká angịnyị kaa họ ịnyị. Ma, ahị jene kụ ẹhị yẹ abwọlẹ kahị ka bwu ye ẹla ọjẹ́jẹ bwu ẹga nya iJihova wẹẹ.

3. Ịyẹ ahị tị́ baba nyọka họ kahị ka jẹ́ ẹla ọlam-ọlam?

³ Etu nya ẹla ọjẹ́jẹ ri ahị ọ-ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọlẹ kahị jẹ́ cheje nya ẹla a-agbẹyị ịnyịịla. Ma, ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam tị kpoye nya ọọwa. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Ihi o-ju [iJihova] ju à ri ọmwụ ọdada nya ẹla ọjẹjẹ lẹ. Ọ-ka jẹ Ọngọ Ọlịgọgọ à ri ẹla ọjẹjẹ nya ịlẹhị lẹ.” (Etu 9:10) Lẹ ụka kahị la eje nya ẹla ọkpọnchị ka chị, ahị baba nyọka jẹ́ irya nya iJihova u-uhye nya ẹla ọọwa. Ahị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị bwula ọ-kụ ẹhị yẹ ịBayịbụụ bala apwụ ị-da ịBayịbụụ wụlẹ nyahị. Ụka kahị họ ịnyị, ahị wẹẹ mẹjẹ nyori ahị jẹ́ ẹla ọlam-ọlam.—Etu 2:5-7.

4. Ịyẹ tị́ du ká iJihova ụbwọọmwụ à ka jẹ́-ẹ ya ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam hahị?

⁴ IJihova kem à ri ọngọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ ya ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam hahị lẹ. (Rom. 16:27) Ịyẹ tị́ du kahị ka jẹ́-ẹ ya nyori ẹga nya iJihova ẹla ọjẹ́jẹ à bwu lẹ? Ọhọhẹ, nyọlẹ ká ọwa à họhị wẹẹ, ọ jẹ́ ẹla myị́ ẹla ọla uhye nyahị wuu. (Eje. 104:24) Oheeye, ẹla myị́ ẹla ọlẹ ká iJihova kaa họ wuu mẹjẹ nyori ọ jẹ́ ẹla. (Rom. 11:33) Ọhata, ang ọlẹ ká iJihova kaa mẹjẹ la ẹla ọjẹ́jẹ kaa da angịlẹ kị kpa họ ụkụrwọ ụbwọ. (Etu 2:10-12) Ó ri kahị tịtọ nyọka jẹ́ ẹla ọlam-ọlam aalẹ, o ri o-pyii kahị ka myị ju ẹlịlẹhị ịkpọnchị ịwẹ bala ọ-ya iwe da kị ka kpahị ụgbẹyị ụka kahị ja ka cheje bala o-hu ẹta-ẹdịyẹ nya ẹla.

5. Ịyẹ à tị́ kaa họ ụka ká angịnyị á pwa la ọ-ka myị nyori ẹga nya iJihova kem ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam à kaa bwu lẹ?

⁵ Iru nya angịlẹ kahị kaa tọ ẹ-ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ kaa myị nyori ang ịlẹ kị dagaga juhi odehe ọlẹ nyị há ụhị; ma ị tị kaa ya nyori Ọngọ Haa Họ nyị́ ji ka. Angịkịla ịlẹ kahị tị kaa tọ ka ya myị́ nyori ịwa nyị myị la Ohe, ma ị tị yẹ ịBayịbụụ lala ụpwụ ọlẹ kọ chịka lẹ, du kị kaa chụ ọgụ nya ịlaa ọlẹ kị ka dịrẹ. Ịyẹ à tịị ri ocheju nya ọọwa? Odehe há gụ́ olene chajị nyori angịnyị kaa kpụnịrọ ẹla ọjẹ́jẹ nya ịlaa ọkọkọ nya ịnya Ohe lẹ? Ị jẹ́ yé ọkẹkẹnị ọlam-ọlam lee ẹhị ọrịrịị-rịrị nya ijuju ọ-ju ọdahịhile lẹ? Ẹla ọlẹ kahị kaa yẹ dagaga juhi mẹ ẹlịlẹhị ọlẹ jẹ: “Ọngịnyị ehe-é chị ẹla ọjẹ́je bala irya omeme tụ obyi omeme nyamwụ ọchị wu abwọ myị́ abwọ wẹwẹ, ọ́ ka kụrụ [iJihova] myị́ ka.” (Etu 21:30) Ọwẹ ka guhi gbịla nyọka kịnyaa la ọ-bile ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam bwu ẹga nya iJihova! Ọ tị tọlujwo nyori iru nya angịnyị á kaa họ ịnyị ka. Ịyẹ tị́ du?

6. Jaabwọ ká ụpwụ nya Etu 1:22-25 ya, owo anyị à tị́ kaa ya arụ kpẹla hi ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam?

⁶ Iru nya angịhyẹ kaa ya arụ kpẹla ụka ká “ẹla ọjẹjẹ [ja] dakọ ụ-ụgbẹyị.” Jaabwọ ká ịBayịbụụ ya, ebwo nya angị ịta juwa kị kaa pwa ẹla ọjẹ́jẹ: “Aluchi,” “angị kpa ang ọjẹjẹ ju ẹpẹ,” bala ‘angị tịtọ nya ẹla ọjẹjẹ ka.’ (Wa Etu 1:22-25.) Ahị kụ ẹhị yẹ abwẹla ịhyẹ ịlẹ kị du ká angị ịlịịwẹ kaa pwa ẹla ọjẹ́jẹ o-bwu ẹga nya Ohe, kahị myịmyị yẹ abwọlẹ kahị ka bwu cheji ba hi abwẹla ịịwa wẹẹ.

7. Ịyẹ tị́ du ká angịhyẹ chụ nyọka kịnyaa la o-ri “aluchi”?

⁷ “Aluchi” ri angịlẹ kị kaa myị ju ẹla ọnyị myị́ ọnyị kị wo bala ọ-chịkpẹẹ la ọ-da lụgbaa. (Etu 14:15) Ahị kaa tọ angị ịlịịwẹ ụka kahị ja  kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. Ọ-chụ pwokwita, kụ irya nya ụnọ ịmanyị tị́ nya angịlẹ ká alegbeju nya ịgba ọgbagba lee ịnya alupe kaa hwahị wẹẹ. Ọ kaa la angịhyẹ ẹbyẹbyị ụka kị wẹ ka jẹ́ nyori ọnọọkịla alegbeju ịwẹ nya-à kaa me jwaa lẹ. Ma angịlẹ kị gu ẹnyị ụ-ụpwụ nya Etu 1:22 chụ nyọka ri aluchi kịnyaa chajị ọọwa-á wáa ẹjẹ ka. (Jer. 5:31) Ọ kaa kpaa ịpyọ la ọ-họ ang ọlẹ kọ háa, lẹ ị́ kaa tịtọ nyọka jẹ́ ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya lee o-ju ihi nya ẹla ọlụwa ka. Ọ kaa la iru nya angịnyị lala ọnyang ọhẹ bwu Canada kọ kaa ka ịchọọchị yẹẹyẹẹ kọ byi Olibeenu nya iJihova ọhẹ yẹkẹẹ: “Ó ri ká olegbeju nyahị á hụhị ahị aalẹ, abyị nyamwụ o ri lẹ, ị-ịnyahị ka!” Áhị tịtọ nyọka gbịla angịlẹ kị tọchị pwa la ọ-ka jẹ́ ẹla ka!—Etu 1:32; 27:12.

8. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka la ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam?

⁸ Ọ há nyọlẹ ká ịBayịbụụ juhị ọhụ nyọka ri aluchi kịnyaa ka, ma kahị ka “mẹ ọngọgbahị oriri jẹ” ẹ-ẹpwụ nya “ẹla ọ-jẹ́ myịmyị.” (1 Kọr. 14:20) Ahị ka jẹ́-ẹ la ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam bwula ọ-kpa itiwe nya ehile ịla ịBayịbụụ họ ụkụrwọ. Kori kahị họ ịnyị, ahị ka yẹ abwọlẹ ká ịBayịbụụ kaa dahị ụbwọ cheji ba hi akama bala ọ-cheje ịnyịịla. Ọ ka há kahị ka wụla yẹ jaabwọ kahị nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọọwa kaka ba lẹ. Kori kahị kaa jẹ́ ịBayịbụụ bala ọ-kaa ka ọjịra-jịra chẹẹ lẹ, ahị ka tọ ịlọhị wo myị́ nya ang odudu kahị hu ẹta-ẹdịyẹ nyọka hu ịlọhị ju iJihova ụ-ụbwọ bala o-hu enyi Ohe lẹka. Ó tị ri kahị hu enyi Ohe lẹ, ahị ja nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ bala ang ọmẹjẹ? Eje nya ẹla ịlẹ kahị kaa chị mẹjẹ nyori ahị kaa kpa ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu ịBayịbụụ họ ụkụrwọ? Ahị kaa kpa angịnyị ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká iJisọsị kaa kpa angịkịla? Kori ká ọbaba nya ọ-nwụhọ á ji, ahị ke ụrụ wo ẹla ọmẹjẹ nya iJihova, ọlẹ kọ kaa “ya ẹla ọjẹjẹ ha angị la ka.”—Eje. 19:7.

9. Ányị “angị kpa ang ọjẹjẹ ju ẹpẹ” à tị́ mẹjẹ nyori ị pwa ẹla ọjẹ́jẹ?

⁹ Ebwo ohyeeye nya angịlẹ kị kaa nyẹẹkpẹ da ẹla ọjẹ́jẹ o-bwu ẹga nya Ohe ri “angị kpa ang ọjẹjẹ ju ẹpẹ.” Ụka ọhẹ, ahị kaa gbachị angịnyị ịlịnyị ụka kahị ja kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. Ọ kaa kpaa ịpyọ la ọ-kpa angịkịla họ. (Eje. 123:4) ỊBayịbụụ da ọna-eji nyori angị kpa angịnyị họ nyị ka lụmẹ la ahyẹẹnụ ihyẹẹkpẹ ịlẹ. (2 Pit. 3:3, 4) Lala alẹng ịlẹ kị lẹẹ ka ye anyị nya ịLọtụ, angịhyẹ alẹ á kaa ke ụrụ wo ọna ọdada o-bwu ẹga nya Ohe ka. (Ọmwụ. 19:14) Iru nya angịnyị kaa hụlọ ẹhụ ju angịlẹ kị kaa ju ihi nya ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya. Ị kaa họ ịnyị chajị nyori ị tịtọ nyọka “ba imyi nya ịnyịrọ ọlẹpwụ nyaa kem jẹ.” (Jud. 7, 17, 18) Abwọlẹ ká ịBayịbụụ chabwọ nya angị kpa angịnyị họ ịwẹ pwoku angị ji ẹkpẹ da ogu bala angịkịla ịlẹ kị nyẹẹkpẹ da iJihova!

10. Jaabwọ ká Eje Ọnyịịla 1:1 ya, ányị ahị tị́ ka họ kahị ka ri angị kpa angịnyị họ ka?

¹⁰ Ányị ahị tị́ ka họ kahị ka ri angị kpa angịnyị họ ka? Ụgbẹyị ọhẹ ri ọ-ka yẹ abwọ hi ogu ojiji ta angịlẹ kị la abwẹla nya ẹla ọ-mwọ ya. (Wa Eje Ọnyịịla 1:1.) Ọọwa ri áhị ka ke ụrụ wo ẹla lee ọ-wa apwụ i-bwu ẹga nya angị ji ẹkpẹ da ogu ka. Ahị baba nyọka dụmwọ-dụmwọ chajị kahị ka dọmwụ nya ọ-mwẹla ya u-uhye nya ẹla myị́ ẹla bala ọ-da iJihova ịwẹẹ bala ẹla ọlẹ kọ kaa mẹjẹ́ẹhị bwula ogu nyamwụ ka. Nyọka jẹ́-ẹ yẹ abwọ hi ụgbẹyị ọlịnyị, ahị ka tọ ịlọhị wo yẹkẹẹ: ‘M̀ kaa ye ọnụ ya ụka kị mẹ ụgbẹyị onyeewe jẹẹhị lee kị da ẹla wụlẹ jehi ụ-ụgbeyị onyeewe? M̀ kaa ya ẹhị rịrị a-abyị nya angị wẹẹ kpa ịlahị?’ Kori kahị nwụ abwẹla ịlịịwẹ họ ahyaahị, ọ ka kpụ iJihova ịpyọ.—Etu 3:34, 35.

11. Ányị ‘angị tịtọ nya ẹla ọjẹjẹ ka’ à tị́ kaa yẹ ehile nya iJihova?

¹¹ Ebwo ọhata nya angịlẹ kị kaa pwa ẹla ọjẹ́jẹ ri ‘angị tịtọ nya ẹla ọjẹjẹ ka.’ Ị ri angị jẹ́ ẹla  chajị ị pwa la ọ-ka hịhị ba ehile nya iJihova jẹ. Ị kaa họ ang ọlẹ kọ ri ọnyịịla a-ahị nya ịlaa. (Etu 12:15) Angị ịlịnyị ji ẹkpẹ da iJihova, kọ ri ẹmwụ nya ẹla ọjẹ́jẹ. (Eje. 53:1) Ụka kahị tọ angị ịlịnyị ẹ-ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ, ị kaa kpụhị abyị i-ijata nyọlẹ kahị kaa ju ihi nya ehile ịla ịBayịbụụ. Ma ị́ tị ka jẹ́-ẹ mẹ ụgbẹyị nya ọhịhị ọlẹ kọ há gụ́ jẹ́ẹhị ka. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Ẹla ọjẹjẹ la gidogbo kịla oluchi kịla, ọ tị́ ka ye ẹla-ịyẹ ya ụka kị tụguru ẹ-ẹga nya ogirigba?” (Etu 24:7) Angị tịtọ nya ẹla ọjẹ́jẹ ka á la omyi ẹla o-ju apyobwuna ọhẹ ka jẹ́-ẹ ya ka. Ịnyị à dudu ká iJihova dahị ọna ya ahị nyị “rụ bwu ẹga nya oluchi” lẹ!—Etu 14:7.

12. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ cheji ba hi abwẹla nya angị tịtọ nya ẹla ọjẹjẹ ka?

¹² Áhị lala angịlẹ ká ẹla ọmẹjẹ nya Ohe kaa wáa ẹjẹ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ụgbẹyị ọlẹ ká Ohe kaa kụ irya nya ẹla bala ehile nyamwụ wuu kaa háahị. Ahị ka jẹ́-ẹ ju ọháha ọọwa ọngịrị bwula ọ-chụ ocheju nya ihi ojuju bala ịnya ihi ojuju-ka ka pwoku awụlẹ. Yẹ ụma nya akama ịlẹ ká angịnyị kaa kpa wẹ ịlaa chajị nyọlẹ kị kaa nyẹẹkpẹ da ẹla ọmẹjẹ nya iJihova, ká kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká ọhịhị nyang há gụ́ ọọwa chajị nyori à kaa ju ihi nya Ohe.—Eje. 32:8, 10.

13. IJihova kaa gbileehi la agbụrụ kaka ju ihi nya ẹla ọmẹjẹ nyamwụ?

¹³ IJihova họ ẹla ọjẹ́jẹ ji ha ọng myị́ ọng, ma ọ́ kaa byi angịnyị nyị ye myị la agbụrụ ka. Ọ tị kaa chabwọ nya ang ọlẹ kọ kaa họ tọ angịlẹ kị ke ụrụ wo ẹla ọmẹjẹ ka. (Etu 1:29-32) Angịlẹ kị chụ nyọka ju ihi nya iJihova ka, ka “hya ugbe nya ang onyobyi ọhọhọ [nyaa] ri.” Ụka kọ nọ chẹẹ, ụgbẹyị nya ọhịhị nyaa kaa kpa ajụjụ bala akama waa, ene ká iJihova ka taa ayịreji ụka ohyẹẹkpẹ. Ma Ohe myọnụ ha angịlẹ kị kaa ke ụrụ wo ẹla ọmẹjẹ nyamwụ bala ọ-kpa họ ụkụrwọ yẹkẹẹ: “Ọngọlẹ kọ tị ke ụrụ lam ka la okpunyi, ọ ka hụ kem, uhi nya ang ọtịpyọ ọhẹ-lọhẹ-ẹ́ ka jwọọ ka.”—Etu 1:33.

14-15. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ụpwụ nya Etu 4:23?

¹⁴ Ụka kahị kpa ẹla ọjẹ́jẹ ọ-bwu ẹga nya Ohe họ ụkụrwọ, ahị kaa yé apyobwuna ụka wuu. Jaabwọ kahị ya ene, iJihova họ ẹla ọmẹjẹ nyamwụ ji ha ọng myị́ ọng. Ọ-chụ pwokwita, ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ nya Etu wuu, iJihova mẹ ẹla ọlẹ kọ ka dahị ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị jẹ́ẹhị. Ahị kụ ẹhị yẹ ine lẹpwụ nya ẹla ọmẹjẹ ịnyịịla ịịwa wẹẹ.

¹⁵ Chewu ke irya ọla ọkịlẹtụ nyang. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Aa kpahị ju irya ọlọkịlẹtụ nyang mẹ, chajị ọwa-à ri ẹmwụ nya ọhịhị nyang lẹ.” (Etu 4:23) Kụ irya nya ang ọlẹ kahị kaa họ nyọka chewu ke ọkịlẹtụ nyahị ọlam-ọlam wẹẹ. Ahị baba nyọka ri ang oriri ọlahịchịng, kpa ịnyịrọ nyahị kọ ayịlọ, bala ọ-cheji ba abwẹla ịtịpyọ. Ahị kaa họ ẹla ụma ọlịnyị-ịnyị nyọka chewu ke irya ọla ọkịlẹtụ nyahị. Ahị kaa wa Omyi Ẹla nya Ohe ẹnụ myị́ ẹnụ. Ahị kaa  nwụlanọ gbe ọjịra-jịra bala ọ-kaka, ahị tị kaa wẹ ịtọ ẹla ụ-ụwa ịnyịnyị. Ahị kaa kụ giri-giri bwula ọ-kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ la ila ọchịchị ụka wuu. Ahị tị kaa cheji ba hi ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka bịrị irya nyahị myị́, ang lala ifim nya ụya ọhọhọ bala ogu ọtịpyo.

16. Ịyẹ tị́ du ká Etu 23:4, 5 ju apyobwuna hahị alẹ?

¹⁶ Ang ọlẹ ká la a nwang ba ụ-ụwa mẹ. ỊBayịbụụ mẹ ẹla jẹ́ẹhị yẹkẹẹ: “Ā nwụ ịlọng ju aga ọmama nyọka kpụ ụdụ koo. . . . Ụdụ kaa myị yịra-yịra ẹ-ẹpwụ nya ẹhị ọ-mwụbìri lala ịnyaa ju achwọ kpa hụ̀ peleng-ng jaabwọ ká idu ka hụ̀.” (Etu 23:4, 5) Ang ụdụ bala okpoko ka gụ ọngịnyị myị́ ụka myị́ ụka. Ma iru nya alụdụ bala alẹbyahị kaa nwụ ịlaa la olo u-uhye nya okpoko ọ-ka lala. Ọlịnyị à du kị kaa họ ang ọlẹ kọ ka bịrị ẹnyị nyaa, igu oriri, dọmwụ tụ́ ịnyịrọ ogogo nyaa lẹ. (Etu 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ma, ẹla ọjẹ́jẹ tị kaa dahị ụbwọ nyọka chị uko kpoye chajị nya okpoko ka. Ọwẹ tị ka du kahị ka ri angị chị ẹhị nyanya nya ang ka, ma kahị ka chị ọkẹkẹnị bala ang ọlẹ kahị la ọ-ka nwahị ba ụ-ụwa.—Ọngọ. 7:12.

17. Jaabwọ ká Etu 12:18 ya, ányị ahị tị́ ka họ ká ẹla nyahị ka ri “ẹla ọgẹnẹ-gẹnẹ nya ọngọ jẹ ẹla”?

¹⁷ Kụ irya ene ká ka ya ẹla. Kori kahị dụmwọ-dụmwọ ka, omyi ẹla nyahị ka gu ẹla ọtụka-ọtụka reeji myị́. ỊBayịbụụ yẹkẹẹ: “Ẹla ọlọnụ nya angịhyẹ kaa gu angịnyị chọọchọọ lala ịcha, ẹla ọgẹnẹ-gẹnẹ nya ọngọ jẹ ẹla tị kaa myị̀ ẹbẹ.” (Etu 12:18) Ahị kaa họ okpunyi ka ji kịnyaa kori kahị yẹ abwọ hi abyị nya angịkịla ọ-kpa ya. (Etu 20:19) Ó ri ká ẹla nyahị-ị́ ka myị̀ ẹbẹ ọkọkọ nyọka jụ angịkịla aalẹ, o ri o-pyii kahị ka wa Omyi Ẹla nya Ohe ụka myị́ ụka bala ọ-kụ irya jwoo. (Luk. 6:45) Ụka kahị me irya ju ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ ya, omyi ẹla nyahị ka lala “ẹmwụ nya ẹla ọjẹjẹ” ọlẹ kọ ka kpụ angịkịla nyii.—Etu 18:4.

18. Ányị ụpwụ nya Etu 24:6 ọ-kpa họ ụkụrwọ à tị́ ka dahị ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ?

¹⁸ Ba ẹla ọmẹjẹ nya ogu jẹ. ỊBayịbụụ mẹ ẹla ọnyịịla ọlẹ jẹẹhị yẹkẹẹ: “Bwula obyi omeme yẹẹyẹẹ ọngịnyị à kaa hu ang nya ẹwụ lẹ, bwula irya ọmẹjẹ nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ ọkụrụ-kụrụ à kaa ji lẹ.” (Etu 24:6) Kụ irya nya abwọlẹ  ká ọ-kpa ẹla ọwẹ họ ụkụrwọ kaa dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala ọ-mẹ ang jẹ gụ́ ọọwa wẹẹ. Ọkọkọ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ bala ọ-mẹ ang jẹ ụ-ụgbeyị ọlẹ kọ háahị, ahị kaa maga nyọka ba irya ọ-gba kpehe ịlẹ kị mẹjẹ́ẹhị jẹ. Ahị kaa yé ẹla ọmẹjẹ ọlịnyị ọọjịra-jịra nyahị, kọ ri ẹga kahị kaa jẹ́ ang bwu ụgbẹyị ọnyịịla ọlẹ ká angịkịla kaa mẹ ang jẹ bwu ịBayịbụụ. Da ọọwa u-uhye, ogu nya iJihova họ apwụ bala ifim ịnyịịla-ịnyịịla hahị ịlẹ kị ka da angịnyị ụbwọ wo etu nya ẹla ọla ịBayịbụụ. À ja maga nyọka jẹ́-ẹ kpa ang abwọ ịwẹ họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ?

19. Ányị ẹla ọmẹjẹ nya iJihova à tị́ lang? (Etu 3:13-18)

¹⁹ Wa Etu 3:13-18. Ẹla ọmẹjẹ ọnyịịla ọla Omyi Ẹla nya Ohe myịhị lẹhị yẹẹyẹẹ! Ale ahị tị́ ka ji kori o ri ọwa ka ịnọ? Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọjẹ́jẹ ọlam-ọlam ịhyẹ bwu ụpwụ nya Etu ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ. Ẹlịlẹhị tị ri iJihova ya ẹla ọmẹjẹ ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ myị̀ ẹpwụ nya ịBayịbụụ lẹpwụ-lẹpwụ. Ahị cheje nyọka kpa ẹla ọmẹjẹ nya iJihova họ ụkụrwọ ụka wuu mẹ. Abwọlẹ ká odehe yẹ ẹla ọjẹ́jẹ ọlịnyị á ri ẹla nyahị ka, chajị ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori “angị wọọ bajẹ ka chị ọkẹkẹnị.”