Kpehe ka ala ịlẹpwụ

Kpehe ka ẹga kị da egbeju nya ala ju

Ifoto nya ẹga ọ-godayị ya ẹla bala ápwụ̀ ọlẹ kị da ang ba u-uhye

1922—Ẹka Ohu Kam Kẹkpẹ

1922—Ẹka Ohu Kam Kẹkpẹ

“OHE . . . hu ọkụrụ-kụrụ . . . hahị bwula . . . iJisọsị ịKịrayịsị.” (1 Kọr. 15:57) Ẹlẹwẹ ị chụ nya egbeju ẹla nya 1922 lẹ, ọ tị kpa Angị Wụla ỊBayịbụụ Yẹ ịtịya nyori iJihova ka nwaa uri nya ọmyịmyị nyaa. La ẹka ọwẹ, iJihova nwụ angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ la ila ọchịchị ịwẹ uri ịnyịlẹhị. Ọ wahị kụrwaa ụka kị dọmwụ nyọka da apwụ kpehe bala ọ-taa bawụlẹ la ang-abwọ nya ụkụrwọ bala ọ-ya ẹlịlẹhị nya Ịpyị-Adịrahụ dodehe bwu irediyo. Ụka ọkịla la 1922, ọ la gede-gede nyori iJihova wẹẹ wahị kụrụ angịnyị nyamwụ. Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ jẹ́ tụguru họ ọjịra-jịra ọtụka ọhẹ ịị Cedar Point, Ohio, U.S.A. Ẹla ọlẹ kọ họ ọọjịra-jịra ọtụka ọwẹ gu abwọlẹ ká ogu nya iJihova kaa bwu họ ang daalẹ.

“IRYA NYA ẸLA ỌLẸ KỌ HÁ YẸẸYẸẸ”

Nyọlẹ ká angị kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ wẹẹ ju iru gụ́ ọọwa, ọbaba ji nya apwụ ọ-ka họ gụ́ ọọwa ịnyịnyị. Aanahị ịla ịBẹtẹlụ ọla Brooklyn kaa họ ịmagajini, ma ịkọmpeni nya apwụ à tị kaa họ apwụ ịla ugo-ẹkpẹ haa lẹ. Ma ẹ-ẹpwụ nya ọya ịmanyị-ịmanyị, ịkọmpeni ịịwa á jẹ́ họ apwụ ju iru nwa ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ ka. Ọọwa lẹ, Ọọnahị Rutherford à tọ Robert Martin, kọ ri ọngọ kaa kpa ẹhị rịrị ụkụrwọ nya apwụ ọhọhọ wo kori kị ka jẹ́-ẹ họ apwụ la ịlaa lẹlẹ.

Ẹga ọ-họ apwụ ọla Concord Street, Brooklyn, New York

Ọọnahị Martin ya nyori ẹlẹwẹ nyị ri “Irya nya ẹla ọlẹ kọ há yẹẹyẹẹ, chajị ọọwa ri ahị ka wụrụ ẹga ọ-họ apwụ la ịlọhị lẹ.” Aanahị yé ẹga o-oye nya 18 Concord Street ịị Brooklyn bala o-yé ang abwọ ịlẹ kị baba.

Ọ-ọng myị́ ọng à chị ọkẹkẹnị nyọlẹ ká aanahị wẹẹ ka họ apwụ la ịlaa ka. Olegbeju nya ịkọmpeni ọlẹ kọ kaa da apwụ nyahị kpehe ene-ene wẹ ka yẹ ẹga onyeewe ọlẹ kị nwụ́. Ọ yẹkẹẹ: “Anụ la ang ọ-kpa họ apwụ ọlẹ kọ há yẹẹyẹẹ, ọngọngọhẹ nyanụ á tị jẹ́ abwọlẹ kịị kpa họ ụkụrwọ ka. Ọ́ ka la ọya ịrwọnyẹ lẹ, ọwa wuu à ka bịrị yẹ ri ugu nya ang wẹ ẹẹ.”

Ọọnahị Martin yẹkẹẹ: “Ẹlẹwẹ me ẹlịlẹhị, ma ahị tị jẹ́ nyori iJihova ka dahị ụbwọ, ọ tị họ ịnyị ịlẹhị.” Ẹla nya Ọọnahị Martin ọwẹ la kpakpa. Lụka o-kpii, ang-abwọ ọọwa jẹ́-ẹ họ apwụ 2,000 ẹ-ẹpwụ nya ahyẹẹnụ.

Angịlẹ kị kaa kpa injin ọ-kpa họ apwụ họ ụkụrwọ godayị baaba wẹ

ANGỊNYỊ ỤNỌ ỊMANYỊ TỊ́ O-WU ỌYỊ BWU IREDIYO

Datị hi ọlẹ ká angịnyị nya iJihova wẹẹ họ apwụ nyaa ịhyẹ la ịlaa, ị dọmwụ nyọka kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ụ-ụgbẹyị onyeewe, kọ ri ẹla ọ-ya bwu irediyo. Ẹnụ nya ịSọndị lẹnụ, Ọya Oheeye 26, 1922, Ọọnahị Rutherford à ya ẹla bwu irediyo họhẹ-họhe ẹẹ. Ọ ya ẹla u-uhye nya egbeju nya ẹla ọlẹ kọ ri “Millions Now Living Will Never Die” bwu ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọlẹ kọ ri KOG ịị Los Angeles, California, U.S.A.

Angịnyị ịlẹ kị ya ahị me kị wo ẹla oyaya ọọwa ri angị ụnọ iwo imiiye kụrụ ịrụ. (25,000) Angịhyẹ nyaa da ileta kaka ya jaabwọ ká ẹla o-ya bwu ọhụ ọwẹ myaa lẹhị kaka ba. Ileta ọhẹ lẹpwụ nyaa bwu ẹga nya Willard Ashford, kọ kụ Santa Ana, California. Ọ ji Ọọnahị Rutherford obe ọhọhọ nya ẹla “ọkpịpyọ bala o-ju apyobwuna” ọlẹ kọ da wụlẹ. Ọ myịmyị yẹkẹẹ: “Ẹ-ẹpwa nyam, angị ịta jam kị́ jẹ́-ẹ kpehe ka ọọlajị nya ẹdụrụ. Kori o-ri ẹpwa ọ-baahị ba ká dọmwụ kụ ya ẹlẹwẹ ịnọ wẹwẹ, áhị ka jẹ́-ẹ wẹ ka wo ka.”

Ẹla oyaya ọ-ọhụ ịlịnyị ji gụ́ ọọwa la epwihi ịlẹ kị tọọ da. Ọ ka pwụ ocheju nya 1922 wẹẹ, ụpwụ nya Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji ya dodehe nyori nyị chịkpẹẹ myị́ ká “angịnyị lala angị ụnọ ohu ịta (300,000) nyị wo ẹla o-ya bwu irediyo ọwẹ lẹ.”

Ọhụ ojuju ọlẹ kị yé bwu ileta ịlẹ ká angịnyị da wẹ ẹga nyaa du kị cheje nyọka nwụ ẹga o-ya ẹla bwu ọhụ nya ịlaa ọ-ọpyị ọlẹ kị la ịị Staten Island, kọ lụrụ hi ịBẹtẹlụ ọla Brooklyn ka. Ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịmanyị-ịmanyị kịlahị, Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ kpa ẹga o-ya ẹla ọ-ọhụ ọwẹ, kọ ri WBBR kpa ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ pyẹ wu iru nya angịnyị ọyị.

“ADV”

Ẹpwang ọ-Kụ Gbeji nya Ọya Ọharwọnyẹ 15, 1922 ya dodehe nyori ọjịra-jịra ọhẹ nyị ja ka ji ịị Cedar Point, Ohio, bwu ẹnụtụrụ 5 ka 13 nya Ọya Ohikichu, 1922. Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ ịwẹ chị ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ ụka kị pwụ eji ịị Cedar Point.

Ẹ-ẹpwụ nya ẹla ọ-kpa wụrụ ọjịra-jịra, Ọọnahị Rutherford byi angịlẹ kị wẹ yẹkẹẹ: “M̀ jẹ́ myị̀myị̀ nyori Ayịbaba ja . . . wahị kụrụ ọjịra-jịra ọlẹ bala ọ-ka du angịnyị ẹrụ gụ́ ọọwa kaka ri ibeenu nya ẹla nyamwụ odehe ọlẹ kpoye nya abwọlẹ kọ la ene-ene.” Angị ya ẹla ọọjịra-jịra ọọwa ju aanahị alẹng bala anyang ọhụ yẹẹyẹẹ nyọka họ ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ.

Iru nya angịnyị ịlẹ kị wẹ ọjịra-jịra ọtụka ọla Cedar Point, Ohio la 1922

Ẹnụ nya ịFụrayịdee, Ọya Ohikichu 8 lẹ, angịnyị lala 8,000 ịlẹ kị wẹ ọjịra-jịra ọwẹ à wẹ ẹga ọhụhụ juwa dayị la ọkẹkẹnị gbe ẹla oyaya nya Ọọnahị Rutherford lẹlẹ. Ị wẹẹ ya ẹhị rịrị nyori ọ ka wụlẹ etu nya “ADV” ọlẹ kị da ba ụpwụ ọ-kpa wụrụ angịnyị wẹ ọjịra-jịra ọwẹ. Ụka kị hụhụ, iru nyaa ka jẹ́-ẹ yẹ ápwụ̀ ọlẹ kị da ang ba u-uhye nya ẹga o-godayị rịrị ya ẹla ọwẹ. Arthur Claus, kọ bwu Tulsa, Oklahoma, U.S.A. wẹ ọjịra-jịra ọtuka ọwẹ, hụhụ ẹ-ẹga kọ ka jẹ́-ẹ wo ẹla yẹẹyẹẹ. Ọ kaa lujwo nyọka wo ẹla yẹẹyẹẹ chajị ị́ kaa kpa ang oda omyi gboo ya ẹla lụka ọwẹ ka.

“Ahị wẹẹ wo ẹla ọnyị myị́ ọnyị da ka ụrụ”

Ọ-ka họ ká ochuchuu á ka ji ka lẹ, ịchaman ya dodehe nyori nyị́ ka ya iwe da ha angị wẹ hyẹẹkpẹ nyị ka wẹ ẹpwang lụka nya ẹla oyaya nya Ọọnahị Rutherford ka. La oje 9:30 nya ụtụrụ, Ọọnahị Rutherford dọmwụ bwula ọ-kpa omyi ẹla nya iJisọsị ọla ụpwụ nya ịMatiyu 4:17 ya ẹla yẹkẹẹ: “Ịpyị-Adịrahụ nya epwoohe ju chwẹẹ lụmẹ lẹ.” Ụka kọ wẹẹ ya ẹla u-uhye nya abwọlẹ ká angịnyị ka bwu wo ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ, ọ yẹkẹẹ: “IJisọsị la ịlọmwụ ya nyori lụka nya ijata ojiji nyamwụ, ọ ka tụ angịlẹ kị godayị giri-giri họọ guru, lala abwọlẹ kị kaa wụ ang ẹrụ.”

Ọọnahị Claus kọ hụhụ ẹ-ẹpwang kpangga kpịtịya yẹkẹẹ: “Ahị wẹẹ wo ẹla ọnyị myị́ ọnyị da ka ụrụ.” Ma lụka ọkpahị ju ka, ẹdụrụ jwọọ du kọ baba nyọka kpehe. Arthur kpehe la ịpyọ ọchịchị, chajị ọ jé nyori nyị́ ja myị-ị̀ ya iwe họọ tịrẹkpẹ wẹ ube kaka.

Ẹ-ẹpwụ nya iminiti ịmanyị-ịmanyị, ọ dọmwụ nyọka há gụ́. Ọ ya nyori jaabwọ ká ọwa nyị wẹẹ jẹ wẹ ẹga nya ube ọọwa, o wo la abwọ odudu ọtụka-ọtụka. Ọọwa du kọ kpọọ ịpyọ yẹẹyẹẹ! Ọ cheje nyọka maga kọ ka wo ụpa ohihi nya ẹla oyaya ọnyịịla ọwẹ, kori kọ dọmwụ ri ọ-ka kpụ uhye nya achinege nya ube ọọwa wẹwẹ. Ọọnahị Claus, kọ gu ẹka 23 ụka ọwẹ wẹẹ, maga kpụ ọ jẹ́ kpụ uhye bwu ịkịka ọhẹ nya ube ọwẹ. Ahịgboo juwa hụ́ bwu odehe. Ọ tị ya nyori abwọlẹ ká ọwa nyị wẹẹ tụ jwaa chwẹẹ gụ́ olene, ọwa nyị jẹ́ “wo ẹla yẹẹyẹẹ.”

Ma Arthur á la ụbwọọmwụ ụ-ụwa ka. Aligu nyamwụ ịhyẹ juwa u-uhye nya achinege nya ube ọwẹ ịnyịnyị. Ọngọhẹ lẹpwụ nyaa kọ ri Frank Johnson rụnyẹ kaka tọ wo yẹkẹẹ, “À kpa ẹma oliri ọhẹ juwa ẹ-ẹmang?”

Arthur wẹ yẹkẹẹ: “Ee, m̀ kpa.”

Frank wẹ yẹkẹẹ: “Ahụ à ri ọwẹwẹ nya abwọ ọrịrị nyahị wẹ ẹẹ. À yẹ ápwụ̀ ọtụka ọlẹ kị wa nụwẹ? Ang ị da bọọ ya chị ori ba iloo ịlẹ wẹ lẹ. Ke ụrụ wo ẹla nya Judge a yẹẹyẹẹ mẹ. Ụka kọ ya nyori ‘anụ ya dodehe, ya dodehe pyii,’ lẹ aalẹ, à chị iri ine ịwẹ eku mẹ.”

Lẹ, Arthur kpa ẹma ụ-ụbwọ gogo jaabwọ ká ọwa bala angịkịla nyamwụ wẹẹ dayị gbe ọ-ka wo ẹla ọlẹ ká Ọọnahị Rutherford ka ya ene kị ka chị iri ịịwa. Lụka o-kpii Ọọnahị Rutherford pwụ ụbẹẹtụ ọlẹ kọ baba gụ́ wuu ẹ-ẹpwụ nya ẹla oyaya nyamwụ. Ẹlẹwẹ kpụ Ọọnahị Rutherford ịpyọ yẹẹyẹẹ, ọ tị yoo la ila ọchịchị ịnyịnyị, lẹ ọ ka hu ọkọ hwaa myị́ ụka kọ wẹẹ yẹkẹẹ: “Ri olibeenu ọlẹ kọ ri nya ịlẹhị bala ọ-kaa họ kpẹẹkpẹẹ ẹ-ẹga nya Ayịbaba. Ma uya kịlahị gbee ká ụpa ọnyị myị́ ọnyị nya ịBabịlọn ká ta ayịreji gbang-gbang. Ya ẹlẹwẹ ẹ-ẹga myị́ ẹga. Odehe ka jẹ́ pyii nyori iJihova à ri Ohe bala o-ri iJisọsị ịKịrayịsị à ri Adịrahụ nya angị ri ịdịrịhụ bala Ayịbaba nya angị ri ayịbaba wuu lẹ. Ahyẹẹnụ ọlẹ à baba gụ́ ịkịla wuu ẹẹ. Yẹ mẹ, Adịrahụ wẹẹ kpeji lẹ! À la ụkụrwọ nyọka ya ẹlẹwẹ je ọng myị́ ọng. Chajị nya ọọwa lẹ, anụ ya dodehe, ya dodehe, ya Adịrahụ bala Ịpyị-Adịrahụ nyamwụ dodehe mẹ!”

Arthur ya nyori ọwa bala angịkịla nyọwa nyị chị iri ịịwa lẹ, ápwụ̀ ọọwa nya-à yi weji dụmwọọ lẹlẹ. Ẹla ọlẹ kị da ba ápwụ̀ ọọwa ri yẹkẹẹ: “Ya Adịrahụ bala Ịpyị-Adịrahụ Dodehe.” Ẹlẹwẹ pwoku “ADV” ọlẹ kị da, kọ ri ọ-chị kpii nya omyi ẹla nya ọkịrara ọlẹ kọ ri ‘Advertise.’

ỤKỤRWỌ ỌKPỌNCHỊ

Ọjịra-jịra ọtụka ọlẹ kị la ịị Cedar Point da aanahị ụbwọ nyọka ya ẹhị ku ụkụrwọ nya ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ oyaya, angịlẹ kị tị myọnụ nyọka họ ụkụrwọ ọwẹ chị ọkẹkẹnị nyọlẹ kị la ụbwọ ụ-ụwa. Ọngọhẹ bwu Oklahoma, U.S.A., kọ ri colporteur (kịị wụrụ nya ọngọ ye ịlahị nya ụgbẹyị lẹẹlẹẹ) da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ahị ya ẹla nya Ohe ẹ-ẹga ọlẹ ká angịnyị kaa họ ụkụrwọ nya ụdụwa ọ-hyahya, ẹbyahị tị lụmẹ ụ-ụwa ịnyịnyị.” Ọ ya nyori angịnyị nyị “kaa nya egbejida” ụka lụmẹ-lụmẹ kori kị wo ẹla ọla ụpwụ nya Golden Age. Ọ chị ẹla ọọwa kpii ị-ịlẹ yẹkẹẹ: “O ri ahị ọwawa ọtụka nyahị ọ-ka jẹ́-ẹ kpáa ẹjẹ.”

Angị Wụla ịBayịbụụ Yẹ ịwẹ yẹ jaabwọ ká ẹla nya iJisọsị ọla ụpwụ nya iLuku 10:2 ju agaga kaka ba: “Egbe ịlẹrụ nya Ohe Oluhye Adịda ga kpụ ọhyahya lụmẹ lẹ, ma, áhị́ tị ye alụkụrwọ ịlẹrụ ọọwa gbuu kaka.” Nyọlẹ ká ẹka ọọwa wẹ ka cheju, ị cheje gụ́ olene nyọka ya ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ dodehe pwụ ẹga myị́ ẹga.

a Ị kaa wụrụ Ọọnahị Rutherford nya “the Judge” ụka ọhẹ chajị ọ họ ụkụrwọ nya eje ọlala ụka ọhẹ ịị Missouri, U.S.A. lẹ.