Ipapatay

Kayuloganna: Isasardeng ti panagandar ti biag. Kalpasan ti isasardeng ti panaganges, agsardeng ti panagbitik ti puso ken panagandar ti utek, ket ti puersa ti biag agin-inot nga agsardeng kadagiti selula ti bagi. Ti ipapatay kasungani ti biag.

Pinarsua aya ti Dios ti tao tapno matay?

Maisupadi ketdi, pinakdaaran ni Jehova ni Adan maikontra iti kinasukir, nga isut’ agturong ken patay. (Gen. 2:17) Idi agangay, ti Dios pinakdaaranna ti Israel maibusor iti kababalin a mangiturong iti nasapa nga ipapatayda. (Ezeq. 18:31) Idi dimteng ti tiempo imbaonna ti Anakna a matay para iti sangatauan  tapno dagidiay mamati itoy a probision ket indanto tagiragsaken ti agnanayon a biag.—Juan 3:16, 36.

Kuna ti Salmo 90:10 a ti gagangay a kaatiddog ti biag ti tao ket 70 wenno 80 a tawtawen. Pudno dayta idi insurat ni Moises dayta, ngem saan a kasta idi punganay. (Idiligyo ti Genesis 5:3-32.) Kuna ti Hebreo 9:27, “Naituding kadagiti tattao a matayda iti mamimpinsan.” Pudno a kastoy idi maisurat daytoy. Ngem saan a kasta kasakbayan nga inukom ti Dios ni nagbasol nga Adan.

Apay a lumakay ken mataytayo?

Ni Jehova pinarsuana a perpekto dagiti immuna a pagassawaan, nga adda namnamada nga agbiag nga agnanayon. Naikkanda ti siwayawaya a nakem. Agtulnogdanto aya iti Namarsua kadakuada gaput’ panagayatda ken panangapresiarda iti amin nga inaramidna para kadakuada? Kabaelanda unay idi ti kasta. Kuna ti Dios ken Adan: “Ti aggapu iti kayo ti pannakaammo ti imbag ken ti dakes saanmonto a kanen, ta iti aldaw a pannanganmo iti daydiay mataykanto a di bumurong.” Gaput’ panangaramatna iti uleg kas pannakangiwatna, ni Satanas nasulisogna ni Eva a mangsupring iti bilin ni Jehova. Saan a binabalaw ni Adan ti baketna no di ket rimmanud a nangan iti maiparit a bunga. Kas panangtungpalna iti saona, ni Jehova sinentensiaanna ni Adan iti ipapatay, ngem sakbay a pinapatayna dagiti nagbasol a pagassawaan siaasi ni Jehova a nangipalubos iti panagpasngayda kadagiti annakda.—Gen. 2:17; 3:1-19; 5:3-5; idiligyo ti Deuteronomio 32:4 ken Apocalipsis 12:9.

Roma 5:12, 17, 19: “Gapu iti maymaysa a tao [ni Adan] simrek ti basol ditoy lubong ken ti ipapatay gapu iti basol, ket iti kasta ti ipapatay immay kadagiti isuamin a tattao agsipud ta isuda nagbasolda amin—. . . . Ti ipapatay nagari gapu iti basol daydi maysa . . . Gapu iti isusukir ti maysa a tao adu dagiti naibilang a managbasol.”

1 Cor. 15:22: “Matayda amin ken Adan.”

Kitaenyo pay ti paulo a “Gasat.”

Apay a matmatay dagiti maladaga?

Sal. 51:5, JB: “Ammom a nayanakak a sibabasol, managbasolak manipud pannakainawko.” (Kitaenyo pay ti Job 14:4; Genesis 8:21.)

Roma 3:23; 6:23: “Isuda amin nagbasolda ket agkurangda iti dayag ti Dios. . . . Dagiti supapak ti basol isu ni patay.”

Ti Dios dina “alaen” dagiti ubbing manipud kadagiti nagannak,  kas naisuro kadagiti dadduma. Nupay umdas a taraon ti patauden ti daga, dagiti naagum a politiko ken komersio masansan a lapdanda ti pannakaiwarasna kadagidiay agkasapulan unay, gapuna adut’ matay iti malnutrision. Dadduma nga ubbing ti matay gaput’ aksidente, a kas met la kadagiti lallakay. Ngem timmawidtay amin iti basol; imperpektotay amin. Nayanaktayo iti maysa a sistema—a dagiti naimbag ken dakes—inton agangay matayda. (Ecl. 9:5) Ngem ‘il-iliwen’ ni Jehova ti panagkakaduanto manen dagiti annak ken dagiti nagannak babaen iti panagungar, ket siaayat a nangipaay para iti dayta.—Juan 5:28, 29; Job 14:14, 15; idiligyo ti Jeremias 31:15, 16; Mar. 5:40-42.

Sadinot’ yan dagiti natay?

Gen. 3:19: “Babaen ti linget ta rupam mangankanto ti taraon aginggat’ dika agsubli iti daga, ta isu ti nakabuklam. Ta tapukka ket iti tapuk agsublikanto.”

Ecl. 9:10: “Aniaman a masarakan ta imam nga aramiden, isu ti aramidem iti kabaelam, ta awan ti aramid wenno gakat wenno pannakaammo wenno sirib idiay Sheol [“ti tanem,” KJ, Kx; “ti lubong dagiti natay,” TEV], ti lugar a papanam.”

Aniat’ kasasaad dagiti natay?

Ecl. 9:5: “Dagiti sibibiag ammoda a mataydanto; ngem dagiti natay dida ammo ti aniaman.”

Sal. 146:4: “Ti espirituna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw dagiti panunotna [“panunotna,” KJ, 145:4 iti Dy; “amin a panagpampanunotna,” NE; “planona,” RS, NAB] mapukawda.”

Juan 11:11-14: “‘Ni Lazaro a gayyemtayo napan naginana, ngem mapanak sadiay tapno riingek iti turogna.’ . . . Kinuna ni Jesus a silalawag: ‘Ni Lazaro natay.’” (Kitaenyo pay ti Salmo 13:3)

Adda aya paset ti tao nga agtultuloy a sibibiag no matay ti bagi?

Ezeq. 18:4: “Ti kararua [“kararua,” RS, NE, KJ, Dy, Kx; “tao,” JB; “persona,” TEV] nga agbasbasol—isunto a mismo ti matay.”

Isa. 53:12: “Imbukbokna ti kararuana [“kararua,” RS, KJ, Dy; “biag,” TEV; “bagina,” JB, Kx, NAB] ken patay.” (Idiligyo ti Mateo 26:38.)

Kitaenyo pay ti paulo a “Kararua” ken “Espiritu.”

 Dagiti natay matulonganda ngata wenno madangranda dagiti nabiag?

Ecl. 9:6: “Ti ayatda ken ti gurada ken ti imonda napukawen iti nabayag, ket awananda iti pannakabiang agingga iti panawen a di nakedngan iti aniaman a naaramid iti baba ti init.”

Isa. 26:14: “Nataydan; didanto agbiagen. Awan gawaydan ken patay, didanto bumangonen.”

Dagidiay ngay tattao a naipadamag a napan iti sabali a biag a napagungar kalpasan a naireport a nataydan?

Kadawyanna, no simmardengen ti panaganges ken ti panagbitik ti puso ti maysa a tao, lumabas pay ti sumagmamano a minuto sakbay a main-inut a mauyos ti puersa ti biag kadagiti selula ti bagi. No ti bangkay ket bigla a maiyelo, oras pay ti lumabas santo mauyos amin ti biag. Gapu itoy, posible a mapaungar ti maysa a tao babaen iti cardiopulmonary resuscitation. Ti ipapataydat’ makuna a “clinically dead,” ngem ti selula ti bagida ket sibibiag pay laeng.

Adu dagiti napagungar manipud “clinical death” nga awan pulos malagipda. Dagiti dadduma kunada a kasda la maitaytayab. Dagiti dadduma nagpipintas dagiti nabuybuyada; dagiti met dadduma naklaatda kadagiti experiensiada.

Adda kadi ti medikal a pannakailawlawag dagitoy a kapadasan?

Insurat ti medical editor ti The Arizona Republic: “No kumapsut unayen ti naturalesa ti maysa a tao, a kas koma no isu ket naikkan iti anesthesia, wenno isu ket agsakit wenno naaksidente, automatiko a kumapoy ti kontrol ti panagandar ti bagi. Gapuna, dagidiay neurohormones ken catecholamines ti nervous system maluk-atanda ket sumobra ti agwaras iti bagi. Dadduma a pagbanaganna isut’ panagam-amangaw, nga inton makapuoten ti tao, kunaenna nga isu ket natay sa isu ket nagungar met laeng.”—Mayo 28, 1977, p. C-1; kasta met ti medical journal nga Aleman a Fortschritte der Medizin, No. 41, 1979; Psychology Today, Enero 1981.

Ngem saan aya a ti pammaneknek dagidiay napaungar pasingkedan dagidiay tattao a nagparangan ken nakisaritaan dagiti natay a kabagianda?

Basaenyo man dagidiay texto a naadaw no maipapan iti kasasaad  dagiti natay. Aniat’ sasawen ti kinapudno ti Sao ti Dios no maipapan kadagiti natay?

Asino daydiay mangipapati kadagiti tattao ti kasungani a sursuro? Kalpasan a pinakdaaran ni Jehova dagiti immuna a nagannak kadatayo a matayda no agsukirda, asino ti nangkontra iti dayta? “Ti uleg [nga inusar ni Satanas; kitaenyo ti Apocalipsis 12:9] kinunana iti babai: ‘Saan a pudno a mataykayonto.’” (Gen. 3:4) Kalpasanna, siempre, natay da Adan ken Eva. Nainkalintegan ngarud, sino ti namataud ti idea nga adda espiritu ti tao a di matay? Kas naawatantayon, saan a kastat’ makuna ti Sao ti Dios. Ti linteg ti Dios iti kadaanan nga Israel kinondenarna kas “narugit” ken “makarimon” ti iyuuman kadagiti natay. (Lev. 19:31; Deut. 18:10-12; Isa. 8:19) Ti aya Dios a naayat kondenarenna daytoy nga aramid no dagiti sibibiag ket makisaritada laeng kadagidiay pimmusay nga ay-ayatenda? Iti sabali a dasig, no dagiti sairo ket agingkukunada laeng nga isuda dagiti natay ket yaw-awanda ti sangatauan babaen iti panangipasagepsepda iti is-isip ti tattao ti maysa a kinaulbod, saanto aya a kinaayat iti paset ti Dios no saluadanna dagiti adipenna a maibusor iti kasta a pannakaallilaw?—Efe. 6:11, 12.

Apay a dagiti Saksi ni Jehova dida makiraman iti nakaiyugalian a kustombre a panagdung-aw kadagiti natay?

Ti panagladingit gapu kadagiti ay-ayaten a natay ket gagangay ket mabalin nga iyebkas dayta

Kalpasan ti ipapatay ti nasinged a gayyemna a ni Lazaro, “Nagsangit ni Jesus.” (Juan 11:35) No dadduma napalalo ti panagladingit dagiti adipen ti Dios gapu iti minatayda.—2 Sam. 1:11, 12.

Ngem gapu ta adda namnama a panagungar, naibaga kadagiti Kristiano: “Dikami kayat nga awan ti ammoyo maipapan kadagiti matmaturog ken patay; tapno dikayo agladingit a kas kadagiti dadduma nga awan inanamada.”—1 Tes. 4:13.

Dagiti adipen ni Jehova dida nga ilaksid amin a kustombre a nainaig kadagiti natay

Gen. 50:2, 3: “Ni Jose imbilinna kadagiti ad-adipenna, dagiti mangngagas, nga embalsamarenda ni amana . . . ket tinungpalda kenkuana dagiti uppat a pulo nga aldaw, ta kasta ti nakaiyugalian idi dagiti aldaw ti panagembalsamar.”

Juan 19:40: “Innalada ngarud ti bagi ni Jesus ket binangbangluanda  ket binungonda kadagiti lupot, kas ugali a panangitabon dagiti Judio.”

Dagiti kustombre a maikaniwas iti Sao ti Dios isut’ idian dagidiay mayat a mangay-ayo iti Dios

Addada kustombre a pamarang laeng ti panagleddaang. Ngem kinuna ni Jesus: “Intono agayunarkayo [gaput’ panagladingit], saankay a kasla kadagiti managinsisingpet a naliday, ta baliwanda ti rupada tapno agparangda kadagiti tattao a nagayunarda. Pudno kunak kadakayo, Inawatdan a naan-anay ti gunggonada. Ngem sika, inton agayunarka, lanaam ti ulom ket agdiramoska, tapno di maiparang kadagiti tattao nga agayunarka, no di ken Amam nga adda iti nalimed; ket ni Amam a makakita iti nalimed gunggonaannakanto.”—Mat. 6:16-18.

Addada kustombre a mangipakitat’ panamati a ti tao adda kararuana nga agtultuloy a sibibiag kalpasan ti ipapatay ti bagi ket siaammo dayta kadagiti ar-aramiden dagiti sibibiag. Ngem kuna ti Biblia: “Dagiti natay dida ammo ti aniaman.” (Ecl. 9:5) Kasta met, “Ti kararua nga agbasbasol—isunto a mismo ti matay.”—Ezeq. 18:4.

Adut’ rimsua a kustombre gaput’ panamatida a dagiti natay masapulda ti tulong dagiti sibibiag wenno mabutengda di la ket ta dangranda dagiti sibibiag no dida ay-aywen dagiti natay. Ngem ipakita ti Sao ti Dios a dagiti natay dida marikna ti sakit wenno ragsak. “Ti espirituna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw ti pampanunotna mapukawda.” (Sal. 146:4; kitaenyo met ti 2 Samuel 12:22, 23.) “Ti ayatda ken ti gurada ken ti imonda napukawen iti nabayag, isuda awanandan iti pannakabiang agingga iti panawen a di nakedngan iti aniaman a naaramid iti baba ti init.”—Ecl. 9:6.

No Adda Agkuna—

‘Nakem ti Dios dayta’

Kunaenyo: ‘Adut’ mamati a kasta. Ngem natakuatak a nasaysayaat ti panangsukimat iti kunaen a mismo ti Dios maipapan iti daytoy.’ Sayonto inayon: (1) ‘(Basaenyo ti Genesis 2:17.) No ti maysa nga ama pakdaaranna ti anakna nga isu ket matay no aramidenna ti maysa a banag, kunaenyonto aya a ti ama kayatna a dayta ti aramiden ti anakna?’ (2) ‘Ania ngarud ngay a talagat’ panggep ti Dios para iti sangatauan? Kinuna ni Jesus: “Daytoy ti pagayatan ni Amak, a tunggal maysa a makakita iti Anak [kayatna a sawen, malasinna ken bigbigenna a  ni Jesus pudpudno nga Anak ti Dios] ket alagadenna ti pammati kenkuana adda koma biagna nga agnanayon, ket isu pagungarekto iti kamaudianan nga aldaw.” (Juan 6:40)’

‘Kanayonto latta a matay ti tattao’

Kunaenyo: ‘Talaga a kastat’ mapaspasamak kadagiti tattao agingga ita, di ngamin?’ Sayonto inayon: ‘Ngem paliiwenyo daytoy nagsayaat a kari ti Dios sigun iti Apocalipsis 21:3, 4 (wenno Isaias 25:8).’

‘Basta orasmon mataykan’

Kunaenyo: ‘Kastat’ kunaen dagiti kaaduan. Ammom kadi a kasta met ti pammati dagidi Griego idi ugma? Namatida nga adda tallo a diosa a nangikeddeng ti kaatiddog ti biag ti tunggal tao. Ngem nagpaiduma ti kunaen ti Biblia no maipapan iti biag.’ Sayonto inayon: (1) ‘(Basaenyo ti Eclesiastes 9:11.) Pangarigan: Adda semento a natinnag manipud iti patakder ket natupakan ti maysa a tao. Ti Dios aya ti makagapu? No kasta, nainkalintegan aya a ti makimpatakder maidarum iti kinaliway? . . . Kas kunaen ti Biblia, daydiay met tao, di nairanta ken di napakadaan a pasamak nga isu ket naiparna a nagna sadiay idi natinnag ti semento.’ (2) ‘Ibaga ti Biblia a no idiantayo ti dakes a kababalin masaluadantayo ti biagtayo. (Prov. 16:17) No maysakayo a naganak, siguradok nga iyaplikaryo dayta a prinsipio kadagiti annakyo. Pakdaaranyo ida a maikontra iti aniaman a pakatayanda. Kasta met lat’ ar-aramiden ita ni Jehova para iti sangatauan.’ (3) ‘Ammo ni Jehova ti adda iti masanguanan. Babaen iti Biblia ibagana kadatayo no kasanotay a tagiragsaken ti biag nga at-atiddog ngem iti biag dagidiay di mangikankano iti bilinna. (Juan 17:3; Prov. 12:28)’ (Kitaenyo met ti paulo a “Gasat.”)