Aniada a texto ti nangibatayan dagiti Kristiano iti panangmatmatda kadagiti agtuturay kadagiti nailubongan a gobierno?

Roma 13:1, 5-7: “Paiturayan koma ti amin a kararua iti turturay a nangatngato [agtuturay iti gobierno], ta awan ti turay malaksid iti Dios . . . Adda ngarud ti mangpilit a gapu a paiturayankayo a tattao, saan laeng a gapu iti pungtot no di ket gapu pay iti konsiensiayo. . . . Agbayadkayo ngarud kadagiti isuamin a rebbengyo, buis iti pakautangan ti buis; impuesto iti pakautangan ti impuesto; buteng iti pakautangan ti buteng; dayaw iti pakautangan ti dayaw.” (Awan gobierno nga agtalinaed no di ipalubos ti Dios. Dagiti gobierno taginayonenda ti urnos ket itdenda dagiti nasken a serbisio publiko. Uray pay no aniat’ kababalin dagiti indibidual nga opisial, dagiti pudno a Kristiano ipakitada ti panagraemda iti opisina a nakaisaadanda. Kas pangarigan, uray pay no kasanot’ panangbusbos dagiti gobierno kadagiti buis, dagiti agdaydayaw ken Jehova sipupudno a bayadanda dagiti buisda kas supapak dagiti serbisio a pagimbagan dagiti isuamin.)

Mar. 12:17: “Ni Jesus kinunana kadakuada: ‘Itedyo ken Cesar ti kukua ni Cesar, ngem iti Dios ti kukua ti Dios.’” (Gapuna a datin a binigbig dagiti Kristiano a saanda laeng nga “ited” ti kuarta a kas iti buis iti nailubongan a gobierno no di ket tungpalenda pay met ti nangatngato nga obligasionda iti Dios.)

Ara. 5:28, 29: “[Ti pannakangiwat ti nangato a korte dagiti Judio] kinunana: ‘Imbilinmi iti nairut kadakayo [kadagiti apostol] a dikay mangisuro iti daytoy a nagan [ni Jesu-Kristo], ket  kaskasdi, adtoy! pinunnoyo ti Jerusalem iti sursuroyo, ket kayatyo nga ipabasol kadakami ti dara daytoy a tao.’ Ni Pedro ken dagidi apostol simmungbatda ket kinunada: ‘Masapul nga agtulnogkami a nangnangruna iti Dios ngem iti tattao.’” (No adda ti direktamente a panagkontra ti bilbilin dagiti natauan a turayen ken kadagidiay bilbilin ti Dios, dagiti pudno a Kristiano tinuladda ti ulidan dagidiay apostol nga inyun-unada ti nagtulnog iti Dios.)

Aniada a texto ti naynay a nangibatayan dagiti pudno a Kristiano iti panangmatmatda iti iraraman kadagiti nainlasagan a panaggugubat?

Mat. 26:52: “Ni Jesus kunana kenkuana: ‘Ipulangmo ta kampilanmo iti kalubanna, ta isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.’” (Adda pay aya idi natantan-ok a rason a pakilabanan ngem ti panangsalaknib iti Anak ti Dios? Kaskasdi, nga impasimudaag ditoy ni Jesus a dagiti pasurotna dida agaramat kadagiti igam a maipaay iti pisikal a pannakigubat.)

Isa. 2:2-4: “Maaramidto iti maudi a paset ti al-aldaw a ti bantay ti balay ni Jehova mabangonto a sititibker iti rabaw ti bambantay . . . Ket isu sigurado a pagukomannanto ti nasnasion ket kedngannanto ti maipapan iti adu nga inilin-ili. Ket pandayendanto ti kamkampilanda a pagbalinen a dingding ti arado ket ti pikpikada pandayendanto a komkompay. Ti maysa a nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, didanto met adalenen iti pannakigubat uray kaano.” (Dagiti indibidual manipud iti isuamin a nasnasion masapul nga ikeddengda ti personal nga annurotenda. Dagidiay nangipangag kadagiti pangngeddeng ni Jehova pinaneknekandan nga isu ti Diosda.)

2 Cor. 10:3, 4: “Ta uray magnakami iti lasag, saankam a makibakal kas iti lasag. Ta dagiti igam ti kinasoldadomi saanda a naglasag, ngem mannakabalinda iti Dios a mangrebbek kadagiti sarikedked.” (Imbaga ditoy ni Pablo nga isu di pulos nagaramat kadagiti nainlasagan nga armas, a kas iti panangsaur, panangal-aliog wenno igam ti militar, tapno salaknibanna koma ti kongregasion manipud ulbod a pannursuro.)

Luc. 6:27, 28: “Siak [ni Jesu-Kristo] kunak kadakayo nga agdengdengngeg, Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo, agaramidkay ti naimbag kadagiti gumura kadakayo, agsaokay ti naimbag kadagiti mangilunod kadakayo, ikarkararaganyo dagiti mangpabain kadakayo.”

 Di met aya pinalubosan ni Jehova idi ti kadaanan nga Israel a makigubat?

Imbilin ni Jehova iti kadaanan nga Israel a makigubatda tapno matagikuada ti daga nga intudingna kas tawidda ket ikisapda dagidiay tattao a ti nagrurugit nga ar-aramidda ken ti ibubusorda iti pudno a Dios isut’ nangmatmatan ni Jehova kadakuada a kas din maikari nga agbiag. (Deut. 7:1, 2, 5; 9:5; Lev. 18:24, 25) Nupay kasta, naited ti asi ken Rahab ken dagiti Gabaonita gapu ta pinaneknekanda ti pammatida ken Jehova. (Jos. 2:9-13; 9:24-27) Idiay Linteg a tulag nangted ti Dios kadagiti pagalagadan ti gubat nga anamonganna, nga inlanadna dagiti mabalin a pakawanen ken ti wagas a pannakaiyusuat daytoy a gubat. Dagidi ket pudno a nasantuan a gubat ni Jehova. Saan a kasta itatta dagiti nainlasagan a gubat ti nasnasion.

Idi naipasdeken ti Nakristianuan a kongregasion, adda rimsua a baro a situasion. Dagiti Kristiano awanda iti sidong ti Linteg Mosaiko. Dagiti pasurot ni Kristo naibilin nga agaramiddat’ ad-adalan kadagiti tattao iti amin a nasnasion; gapuna inton agangay addanton dagiti agdaydayaw iti pudno a Dios kadagiti isuamin a nasnasion. Nupay kasta, aniat’ motibo dagidiay a nasnasion no mapanda makigubat? Isu aya ti panangitungpal ti pagayatan ti Namarsua ti amin a daga wenno isut’ panangpadakkel kadagiti nasionalistiko a paginteresanda? No dagiti pudno a Kristiano iti maysa a nasion ket inda gubaten ti sabali a nasion, padadanton a mammati ti inda lablabanan, maibusor kadagiti tattao nga agdawdawat iti tulong iti isu met la nga isu a Dios a pagdawdawatanda. Maikanatad unay, imbilin ni Kristo kadagiti pasurotna a dida agaramat iti kampilan. (Mat. 26:52) Isunto a mismo, a naipadayag idiay langlangit, ti mangikisapto kadagidiay a bimmusor iti pudno a Dios ken iti pagayatanna.—2 Tes. 1:6-8; Apoc. 19:11-21.

No maipapan iti panagsoldado, aniat’ kunaen ti nailubongan a historia no maipapan iti panangmatmat dagidi immuna a Kristiano?

“Ti naannad a panangrepaso kadagiti amin a masarakan nga impormasion ipakitana, nga agingga idi panawen ni Marcus Aurelius [emperador ti Roma nanipud 161 aginggat’ 180 K.P.], awan Kristiano a nagbalin a soldado; ket awan soldado, a kalpasan a nagbalin a Kristiano, ket nagtalinaed iti serbisio militar.”—The Rise of Christianity (Londres, 1947), E. W. Barnes, p. 333.

 “Dakami a nagum-uma idi iti gubat, ken panagpipinnatay, agraman amin a kinadakes, iti intero a lubong binalbaliwanmin ti pakigubat nga ig-igammi,—dagiti kampilanmi nagbalindan a dingding ti arado, ket dagiti pikami nagbalindan nga alikamen a pagtalon,—ket patanorenmin ti kinasanto, kinalinteg, panagpipinnarabur, pammati, ken namnama, nga inawatmi manipud iti Ama a Mismo baeten Kenkuana a nailansa.”—Justin Martyr iti “Dialogue with Trypho, a Jew,” (maika-2 a siglo K.P.), The Ante-Nicene Fathers (Grand Rapids, Mich.; reprint of 1885 Edinburgh edition), edited by A. Roberts and Donaldson, Tomo I, p. 254.

“Dida kayat ti makipaset a siaaktibo iti sibil nga administrasion wenno iti militar a pannakadepensa ti imperio. . . . imposible a dagiti Kristiano, a dida tallikudan ti mas sagrado a rebbengenda, inda ibaklay ti akem ti soldado, dagiti gobernador, wenno piprinsipe.”—History of Christianity (Nueva York, 1891), Edward Gibbon, pp. 162, 163.

Aniada a texto ti naynay a nangibatayan dagiti pudno a Kristiano iti panangmatmatda iti pannakinamin kadagiti napolitikaan nga isyu ken ar-aramid?

Juan 17:16: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak [ni Jesus] a saanak a paset ti lubong.”

Juan 6:15: “Ni Jesus, ngarud idi a naawatanna a [dagiti Judio] ngannganida umay ket alaenda a piliten tapno aramidenda nga ari, napan manen nga is-isu idiay bantay.” Kalpasanna, kinunana iti Romano a gobernador: “Ti pagariak saan a paset daytoy a lubong. No ti pagariak paset koma daytoy a lubong, dagiti adipenko nakibakalda koma tapno saanak a maiyawat koma kadagiti Judio. Ngem, ita, ti pagariak saan a ditoy.”—Juan 18:36.

Sant. 4:4: “Makikamkamalala a babbai, dikay ammo aya a ti pannakigayyem iti lubong isu ti pannakibusor iti Dios? Daydiay, ngarud, agtarigagayto a gayyem ti lubong agbalin a kabusor ti Dios.” (Apay a serioso daytoy a banag? Ngamin, ta kas kunaen ti 1 Juan 5:19, “ti isuamin a lubong adda iti babaen daydiay nadangkes.” Idiay Juan 14:30, ni Jesus tinukoyna ni Satanas kas “agturay iti lubong.” No kasta, uray ania a nailubongan a dasig ti suportaran ti maysa, asino a talaga ti mangtengtengngel kenkuana?)

 No maipapan iti pannakinamin iti politika, aniat’ ireport dagiti nailubongan a historiador a panangmatmat dagidi pagaammoda a kas immuna a Kristiano?

“Ti immuna a Kinakristiano di unay naawatan ken di unay inkabkabilangan dagidi nangituray iti pagano a lubong. . . . Nagkitakit dagiti Kristiano a makiraman kadagiti dadduma nga annong dagiti umili a Romano. . . . Dida kayat ti agakem kadagiti napolitikaan a saad.”—On the Road to Civilization, A World History (Philadelphia, 1937), A. Heckel and J. Sigman, pp. 237, 238.

“Dagiti Kristiano naisaluminada ken naigidiatda iti estado, a kas papadi ken naespirituan a rasa, ket ti Kinakristiano agparang a kabaelanna laeng nga impluensiaan ti biag dagiti umili, kas kinapudnona, iti kasin-awan a wagas, babaen iti panangikagumaanna nga ipasagepsep nga ad-adda ti nasantuan a panagrikrikna kadagiti umili iti estado.”—The History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries (Nueva York, 1848) Augustus Neander, impatarus ni H. J. Rose manipud Aleman, p. 168.

Aniada a texto ti naynay a nakaibatayan ti panangmatmat dagiti pudno a Kristiano kadagiti seremonia ti bandera ken kadagiti makuna a national anthem?

1 Cor. 10:14: “Pumanawkayo iti idolatria.” (Kasta met ti Exodo 20:4, 5)

1 Juan 5:21: “Annakko a dungdunguen, igagayo ti bagbagiyo kadagiti didiosen.”

Luc. 4:8: “Simmungbat ni Jesus ket kinunana: ‘Adda a naisurat, “Agdayawkanto ken Jehova a Diosmo, ket is-isunto laeng ti pangipaayam ti nasagraduan a panagserbi.”’”

Kitaenyo met ti Daniel 3:1-28.

Talaga kadi nga adda relihioso a kayulogan dagita a patriotiko a simbolo ken seremonia?

“Nabayag idi nga intudo ni [historiador] Carlton Hayes a ti ritual a panagdayaw iti bandera ken ti panagsapata kadagiti eskuelaan ti America ket relihioso a seremonia. . . . Ket itan pinasingkedan ti Korte Suprema a dagitoy nga inaldaw a ritual ket relihiosoda sigun kadagiti nagsasagadsad a kaso.”—The American Character (Nueva York, 1956), D. W. Brogan, pp. 163, 164.

 “Dagidi immuna a bandera dandani relihioso a namimpinsan ti kasasaadda. . . . Ti nasional a bandera ti Inglatera iti unos ti adu a siglo—ti nalabaga a krus ni St. George—ket narelihiosuan; kinapudnona ti tulong ti relihion kasla naynayda a biniruk tapno masantipikar dagiti bandera ti nasnasion, ket adu dagiti namunganay kadagiti sagrado a bandera.”—Encyclopædia Britannica (1946), Tomo 9, p. 343.

“Iti naangay a seremonia ti publiko nga immatonan ti bise presidente ti Korte [Suprema Militar], idi maika-19 ti Nobiembre, naited ti pammadayaw iti bandera ti Brazil. . . . Kalpasan ti pannakaipangato ti bandera, ni Ministro Heneral ti Armada a Tristao de Alencar Araripe inyebkasna ti bagina maipapan iti daytoy a rambak a kastoy: ‘ . . . dagiti bandera nagbalinda a didiosen ti patriotiko a relihion a masapul a madaydayaw . . . Ti bandera pagrukbaban ken madaydayaw . . . Ti bandera madaydayaw, a kas met lat’ pannakadaydayaw ti Ama a daga.’”—Diario da Justiça (Federal Capital, Brazil), Pebrero 16, 1956, p. 1906.

No maipapan kadagiti patriotiko a seremonia, aniat’ kunaen ti nailubongan a historia maipapan iti panangmatmat dagidi pagaammoda nga immuna a Kristiano?

“Nagkitakit dagiti Kristiano . . . a nagdaton idiay ladawan ti emperador—a bale katupag itatta ti panagkitakit nga agsaludo iti bandera wenno agsapata iti kinasungdo. . . . Mammano a Kristiano ti nagbaw-ing, nupay sisasagana ti altar nga adda apuyna idiay teatro no bilang kayatda ti agbaw-ing. Ti laeng masapul nga aramiden ti maysa a balud isut’ panangpuorna iti sangapirit nga insienso idiay altar ket isu maikkan iti Certificate of Sacrifice santo mapalusotanen. Siaannad met a nailawlawag kenkuana a saan nga emperador ti daydayawenna; no di ket bigbigenna laeng ti nadiosan a kasasaad ti emperador kas isu ti ulo ti estado a Romano. Kaskasdi, a dandani awan Kristiano a nangaprobetsar iti pannakaluk-atna.”—Those About to Die (Nueva York, 1958), D. P. Mannix, pp. 135, 137.

“Ti akto ti panagdaydayaw iti emperador isut’ panangwarisiwis iti sangkabassit nga insienso wenno sumagmamano a katedted ti arak idiay altar iti sanguanan ti ladawan ti emperador. Ita ta adayotay unayen iti dayta a situasion kasla awan dumana dayta a tignay. . . . iti panangitag-ay ti ima kas panangsaludo iti bandera wenno iti agturay ti estado, ebkas ti pammadayaw, panagraem, ken patriotismo. Nalabit kasta laeng  ti panangmatmat idi dagiti adu a tattao idi immuna a siglo ngem saan no kadagiti Kristiano. Minatmatanda dayta a kas relihioso a panagdayaw, a bigbigenda a didiosen ti emperador ket ngarud saandanto a nasungdo iti Dios ken ni Kristo, ket nagkitakitda a mangaramid iti kasta.”—The Beginnings of the Christian Religion (New Haven, Conn.; 1958), M. F. Eller, pp. 208, 209.

Ti neutralidad dagiti Kristiano kaipapananna kadi a saanda nga interesado iti pagimbagan dagiti kaarubada?

Sigurado a saan. Pagaammoda unay ken sireregget nga ikagkagumaanda nga iyaplikar ti bilin nga inulit ni Jesus: “Ayatem ti kaarubam a kas iti bagim.” (Mat. 22:39) Kasta met ti balakad nga inrekord ni apostol Pablo: “Aramidentayo ti naimbag kadagiti amin a tattao ket nangnangruna kadagiti kabbalay iti pammati.” (Gal. 6:10) Kombinsidoda a ti kaimbagan a maaramidda para kadagiti kaarubada isut’ panangiburayda kadakuada iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios, a daytanto ti agnanayon a mangrisut kadagiti problema a sarsarangten ti sangatauan ken manglukat iti nakaskasdaaw a namnama ti agnanayon a biag kadagidiay mangako iti dayta.