ITI Bibliam, kasano ti pannakaipatarus ti Salmo 83:18? Kastoy ti mabasa iti Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan iti daytoy a bersikulo: “Tapno maammuan koma dagiti tattao a sika, nga agnagan Jehova, sika laeng ti Kangatuan iti intero a daga.” Umarngi iti dayta ti mabasa iti dadduma a patarus ti Biblia. Nupay kasta, adu a patarus ti nangikkat iti nagan a Jehova, ket sinukatanda dayta kadagiti titulo a kas iti “Apo” wenno “Agnanayon.” Ania ti rumbeng nga usaren iti daytoy a bersikulo? Titulo wenno ti nagan a Jehova?

Dakdakamaten daytoy a bersikulo ti maipapan iti maysa a nagan. Iti orihinal a Hebreo a nausar idi naisurat ti kaaduan a paset ti Biblia, agparang ditoy ti naisalsalumina a nagan. Kastoy ti pannakaisuratna iti Hebreo: יהוה (YHWH). Iti Iloko, “Jehova” ti kadawyan a pannakaipatarus dayta a nagan. Maysa laeng aya a bersikulo iti Biblia ti pagparangan dayta a nagan? Saan. Agarup 7,000 a daras nga agparang dayta iti orihinal a teksto ti Hebreo a Kasuratan!

Kasano kapateg ti nagan ti Dios? Usigem ti pagtuladan a kararag nga inted ni Jesu-Kristo. Kastoy ti rugina: “Amami nga adda iti langlangit, masantipikar koma ti naganmo.” (Mateo 6:9) Idi agangay, inkararag ni Jesus iti Dios: “Ama, padayagem ta naganmo.” Kas sungbat, nagsao ti Dios manipud langit, a kunkunana: “Agpadpada a pinadayagko dayta ken padayagekto manen dayta.” (Juan 12:28) Nalawag a ti nagan ti Dios ti kapatgan. Apay ngarud a dagiti dadduma nga agipatpatarus inikkatda ti nagan ti Dios kadagiti Biblia a patarusda ket sinukatanda dayta kadagiti titulo?

Agparang nga adda dua a kangrunaan a makagapu. Umuna, adu ti agkuna a di rumbeng nga usaren ti nagan ti Dios agsipud ta awan ti makaammo ita iti orihinal a pannakaibalikasna. Naisurat nga awanan bokales ti kadaanan a Hebreo. Awan ngarud ita ti makasinunuo no kasano ti panangibalikas dagiti tattao idi tiempo ti Biblia iti YHWH. Ngem rumbeng aya a ditay usaren ti nagan ti Dios gapu ta ditay ammo ti eksakto a pannakaibalikasna? Idi tiempo ti Biblia, mabalin a Yeshua wenno nalabit Yehoshua ti pannakaibalikas ti  nagan a Jesus, ngem awan ti makasierto iti dayta. Nupay kasta, dagiti tattao iti intero a lubong nagduduma ti panangibalikasda iti nagan a Jesus sigun iti kadawyan iti pagsasaoda. Saanda a bumdeng a mangusar iti nagan ni Jesus uray no saanda nga ammo ti pannakaibalikasna idi umuna a siglo. Umasping iti dayta, no mapanka iti sabali a pagilian, mabalin a naiduma ti pannakaibalikas ti naganmo iti sabali a pagsasao. No kasta, di rumbeng a saantayo nga usaren ti nagan ti Dios gapu laeng ta ditay masierto ti pannakaibalikasna idi un-unana.

Ti maikadua a masansan a panggapuanda a mangikkat iti nagan ti Dios iti Biblia ket adda pakainaiganna iti nabayagen a tradision dagiti Judio. Patien ti adu kadakuada a pulos a di mabalin a baliksen ti nagan ti Dios. Nalawag a naibatay daytoy a kapanunotan iti di umiso a panangipaawat iti linteg ti Biblia nga agkuna: “Dika aramaten ti nagan ni Jehova a Diosmo iti awan patpategna a pamay-an, ta ni Jehova saannanto a bay-an a di nadusa ti maysa a mangaramat iti naganna iti awan patpategna a pamay-an.”—Exodo 20:7.

Iparit daytoy a linteg ti di umiso a panangaramat iti nagan ti Dios. Ngem iparitna aya ti nadayaw a panangaramat iti naganna? Saan a pulos. Dagiti mannurat iti Hebreo a Biblia (ti “Daan a Tulag”) ket bin-ig a matalek a tattao a nagbiag a mayannurot iti Linteg nga inted ti Dios kadagiti nagkauna nga Israelita. Ngem masansan idi nga usarenda ti nagan ti Dios. Kas pagarigan, inaramatda dayta iti adu a salmo a kantaen a sipipigsa dagiti tattao iti panagdaydayawda. Binilin pay ketdi ni Jehova a Dios dagiti agdaydayaw kenkuana nga umawagda iti naganna, ket nagtulnog dagiti matalek. (Joel 2:32; Aramid 2:21) No kasta, saan a bumdeng dagiti Kristiano ita a mangusar a sidadayaw iti nagan ti Dios, kas iti inaramid ni Jesus.—Juan 17:26.

Iti biang dagiti agipatpatarus iti Biblia, dakkel a biddut ti panangaramatda kadagiti titulo a kasukat ti nagan ti Dios. Pagparangenda nga adayo ken saan a persona ti Dios, idinto ta idagdagadag ti Biblia kadagiti tattao a patanorenda ti nasinged a relasion ken ni Jehova. (Salmo 25:14) Panunotem ti nasinged unay a gayyemmo. Kasano a maibagam a talaga a nasingedkayo nga aggayyem no dimo man la ammo ti naganna? Umasping iti dayta, no saan nga ammo dagiti tattao ti nagan ti Dios a Jehova, kasano koma nga agbalinda a nasinged iti Dios? Maysa pay, no saan nga usaren dagiti tattao ti nagan ti Dios, saanda met nga ammo ti naisangsangayan a kaipapanan ti naganna. Ania aya ti kaipapanan ti nagan ti Dios?

 Inlawlawag a mismo ti Dios ti kaipapanan ti naganna iti matalek nga adipenna a ni Moises. Idi sinaludsod ni Moises ti nagan ti Dios, insungbat ni Jehova: “Agbalinakto no anianto ti pagbalinak.” (Exodo 3:14) Kastoy ti panangipatarus ni Rotherham: “Agbalinakto iti aniaman a kayatko a pagbalinan.” No kasta, mapagbalin ni Jehova ti bagina iti aniaman a nasken a pagbalinanna tapno matungpal dagiti panggepna.

Ipapantayon a mapagbalinmo ti bagim iti aniaman a kayatmo a pagbalinan. Ania ti aramidem maipaay kadagiti gagayyemmo? No nakaro ti sakit ti maysa kadakuada, mapagbalinmo ti bagim a nalaing a doktor ket paimbagem. No nalugi iti negosio ti sabali pay, mapagbalinmo ti bagim a nabaknang a pilantropo ket tulongam a mangrisut iti parikutna. Ngem iti kinapudnona, dimo mapagbalin ti bagim iti aniaman a kayatmo a pagbalinan. Kastatayo amin. Iti panagadalmo iti Biblia, masdaawkanto a makatakuat no kasano nga agbalin ni Jehova iti aniaman a nasken a pagbalinanna tapno matungpal dagiti karina. Ket pagragsakanna nga usaren ti pannakabalinna a maipaay kadagidiay mangay-ayat kenkuana. (2 Cronicas 16:9) Dagidiay di makaammo iti nagan ni Jehova saanda nga ammo dagitoy a makaay-ayo a paset ti personalidadna.

Nalawag ngarud a rumbeng nga usaren ti nagan a Jehova iti Biblia. Ti panangammo iti kaipapananna ken ti nawaya a panangusar iti dayta iti panagdayawtayo ket makatulong unay tapno ad-adda a sumingedtayo iti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova. *