1, 2. Kasano nga intan-ok ti Baro a Lubong a Patarus ti nagan ti Dios?

 ITI nalamiis ngem nainit nga agsapa ti Martes, Disiembre 2, 1947, adda nagdakkel a trabaho nga inrugi ti bassit a grupo dagiti napulotan a kakabsat a lallaki iti Bethel iti Brooklyn, New York. Nupay narigat, saanda a simmardeng a nangaramid iti dayta iti uneg ti 12 a tawen. Iti Domingo, Marso 13, 1960, nalpas met laengen ti maudi a teksto ti baro a patarus ti Biblia. Kalpasan ti tallo a bulan, idi Hunio 18, 1960, inruar ni Kabsat Nathan Knorr ti maudi a tomo ti kompleto a Baro a Lubong a Patarus ti Nasantuan a Kasuratan ket kasta unay ti ragsak dagiti timmabuno iti kombension iti Manchester, England. Inyebkas ti ispiker ti rikna dagiti amin a timmabuno idi kinunana: ‘Nakaragragsak daytoy nga aldaw para kadagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong!’ Adda naisangsangayan a banag maipapan iti baro a patarus a nangnangruna a pakaigapuan ti panagrag-o​—ti masansan a pannakausar ti personal a nagan ti Dios.

² Naikkat ti nagan ti Dios iti adu a patarus ti Biblia. Ngem dagiti napulotan nga adipen ni Jehova sinarangetda ti panangipamuspusan ni Satanas a mangpunas iti nagan ti Dios iti panunot dagiti tattao. Kastoy ti kuna ti introduksion ti Baro a Lubong a Patarus a nairuar iti dayta nga aldaw: “Ti kangrunaan nga aspeto daytoy a patarus ket ti pannakaisubli ti nadibinuan a nagan iti nainkalintegan nga ayanna.” Gapuna, iti Baro a Lubong a Patarus, nasurok a 7,000 a daras a nausar ti personal a nagan ti Dios, a Jehova. Talaga a naisangsangayan ti panangitan-ok daytoy a patarus iti nagan ti nailangitan nga Amatayo​—ni Jehova!

3. (a) Ania ti natarusan dagiti kakabsattayo a kaipapanan ti nagan ti Dios? (b) Kasanotayo a tarusan ti Exodo 3:13, 14? (Kitaenyo ti kahon a “ Ti Kaipapanan ti Nagan ti Dios.”)

³ Idi damo, ti natarusan dagiti Estudiante ti Biblia a kaipapanan ti nagan ti Dios ket “Siak ti siak.” (Ex. 3:14, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Gapuna, kastoy ti kuna ti Enero 1, 1926 a ruar ti The Watch Tower: “Ti nagan a Jehova ipasimudaagna ti maysa nga awan ti nangparsua, . . . Daydiay awan ti nangrugian ken pagpatinggaanna.” Nupay kasta, idi inrugi dagiti nagipatarus iti Baro a Lubong a Patarus ti trabahoda, tinulongan ni Jehova ti ilina a mangtarus a ti kangrunaan nga ipasimudaag ti naganna ket isu ti Dios nga addaan panggep ken aramid saan ket a basta  Daydiay awan ti nangparsua. Naawatanda a ti literal a kaipapanan ti nagan a Jehova ket “Pagbalinenna.” Wen, pinagbalin ni Jehova a maadda ti uniberso, dagiti anghel ken tattao, ken agtultuloy nga agtigtignay tapno matungpal ti pagayatan ken panggepna. Ngem apay a nagpateg a maitan-ok ti nagan ti Dios, ken kasanotay a maitan-ok dayta?

4, 5. (a) Ania ti kidkiddawentayo no ikararagtayo: “Masantipikar koma ti naganmo”? (b) Kasano ken kaano a santipikaren ti Dios ti naganna?

⁴ Kayat ni Jehova a maitan-ok ti naganna. Kinapudnona, ti kangrunaan a panggepna ket ti pannakasantipikar ti naganna, kas ipakita ti umuna a kiddaw iti modelo a kararag ni Jesus: “Masantipikar koma ti naganmo.” (Mat. 6:9) Ania ti kidkiddawentayo no ikararagtayo dayta?

⁵ Kas naammuantayo iti Kapitulo 1 daytoy a libro, ti kiddaw a “Masantipikar koma ti naganmo” ti maysa kadagiti tallo a kiddaw iti modelo a kararag ni Jesus mainaig iti panggep ni Jehova. Ti dua pay ket: “Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam.” (Mat. 6:10) Gapuna, no kasano a kidkiddawentayo ken Jehova nga agtignay koma tapno umay ti Pagarianna ken maaramid ti pagayatanna, kidkiddawentayo met nga agtignay koma a mangsantipikar iti naganna. Iti sabali a pannao, idawdawattayo ken Jehova a dalusanna ti naganna a matabtabbaawan manipud pay idi napasamak ti rebelion idiay Eden. Ania ti reaksion ni Jehova iti kasta a kararag? Kinunana: “Sigurado a santipikarekto ti naindaklan a naganko, a matabtabbaawan idi iti tengnga dagiti nasion.” (Ezeq. 36:23; 38:23) Iti Armagedon, inton talipuposenna dagiti nadangkes, santipikarento ni Jehova ti naganna iti imatang dagiti amin a parsuana.

6. Kasanotayo a masantipikar ti nagan ti Dios?

⁶ Iti intero a historia, impalubos ni Jehova a makiraman dagiti adipenna a mangsantipikar iti naganna. Siempre, saantayo a mapagbalin nga ad-adda a sagrado ti nagan ti Dios ta naan-anayen a sagrado wenno nasantuan dayta. Kasanotayo ngarud a masantipikar ti naganna? Kuna ni Isaias: “Ni Jehova ti buybuyot​—isu Daydiay rebbeng a tratuenyo kas nasantuan.” Ken kinuna a mismo ni Jehova maipapan iti ilina: “Santipikarendanto ti naganko, . . . ket ti Dios ti Israel pagraemandanto a buyogen ti panagamak.” (Isa. 8:13; 29:23) Gapuna, masantipikartayo ti nagan ti Dios no ibilangtayo dayta a naiduma ken natantan-ok ngem iti amin a dadduma a nagan, no raementayo ti ireprepresentarna, ken no tulongantayo dagiti tattao a mangibilang iti dayta kas nasantuan. Ad-adda a maipakitatayo ti panagraemtayo iti nagan ti Dios no bigbigentayo ni Jehova kas Agturay ken naimpusuan nga agtulnogtayo kenkuana.​—Prov. 3:1; Apoc. 4:11.

7, 8. (a) Apay nga adu a tawen pay ti limmabas sakbay a napanaganan ti ili ti Dios iti naganna? (b) Ania ti usigentayo ita?

⁷ Manipud idi 1870’s, dagiti adipen ti Dios iti moderno a panawen us-usarendan ti nagan ti Dios kadagiti publikasionda. Kas  pagarigan, nadakamat ti nagan ti Dios iti Agosto 1879 a ruar ti Zion’s Watch Tower ken iti Songs of the Bride, a pagkantaan a naipablaak iti dayta met la a tawen. Kaskasdi, agparang a sakbay nga impalubos ni Jehova a maawagan ti ilina iti sagrado a naganna, siniguradona a maikarida iti dayta a nadayag a pribilehio. Kasano nga insagana ni Jehova dagiti nagkauna nga Estudiante ti Biblia a mapanaganan iti naganna?

⁸ No subliantayo ti maud-udi a paset ti 1800’s ken rugrugi ti 1900’s, makitatayo no kasano nga impaayan ni Jehova ti ilina iti nalawlawag a pannakaawat kadagiti napateg a kinapudno mainaig iti naganna. Usigentayo ti tallo kadagitoy a kinapudno.

9, 10. (a) Apay a ni Jesus ti nakaipamaysaan dagiti immun-una nga artikulo ti Watch Tower? (b) Ania a panagbalbaliw ti napasamak manipud idi 1919? Ania ti resultana? (Kitaenyo met ti kahon a “ No Kasano nga Intan-ok ti The Watchtower ti Nagan ti Dios.”)

⁹ Umuna, naaddaan dagiti adipen ni Jehova iti umiso a panangmatmat iti kinapateg ti nagan ti Dios. Dagiti immun-una a matalek nga Estudiante ti Biblia imbilangda ti urnos ti subbot kas kangrunaan a pannursuro ti Biblia. Dayta ti makagapu a masansan a naipamaysa ken Jesus ti Watch Tower. Kas pagarigan, iti immuna a tawen a pannakaipablaak dayta a magasin, sangapulo a daras nga ad-adu ti pannakadakamat ti nagan ni Jesus ngem ni Jehova. Maipapan iti immuna a tawtawen dagiti Estudiante ti Biblia, kuna ti Marso 15, 1976 a ruar ti The Watchtower a “nalabes ti panangipaganetgetda” ken Jesus. Ngem idi agangay, tinulongan ida ni Jehova a mangtarus nga iti Biblia, ad-adda a naitampok ti personal a nagan ti Dios. Ania ti epekto dayta kadagiti Estudiante ti Biblia? Kuna ti isu met laeng nga artikulo ti Watchtower a manipud idi 1919, “inrugida nga impateg nga ad-adda ni Jehova, ti nailangitan nga Ama ti Mesias.” Kinapudnona, manipud 1920 agingga iti 1929, nasurok nga 6,500 a daras a nadakamat ti nagan ti Dios iti The Watch Tower!

¹⁰ Babaen ti maitutop a panangbigbigda iti nagan a Jehova, impakita dagiti kakabsattayo ti ayatda iti nagan ti Dios. Kas ken Moises, ‘indeklarada ti nagan ni Jehova.’ (Deut. 32:3; Sal. 34:3) Dayta ti gapuna a saan a linipat ni Jehova ti ayatda iti naganna ket pinaraburanna ida, kas naikari iti Kasuratan.​—Sal. 119:132; Heb. 6:10.

11, 12. (a) Iti ania a pamay-an a nagbalbaliw dagiti publikasiontayo di nagbayag kalpasan ti 1919? (b) Ania ti nangiturongan ni Jehova iti atension dagiti adipenna, ken apay?

¹¹ Maikadua, naaddaan dagiti pudno a Kristiano iti umiso a pannakaawat iti trabaho nga inted ti Dios kadakuada. Di nagbayag kalpasan ti 1919, dagiti mangidadaulo a napulotan a kakabsat natignayda a mangusig iti padto ni Isaias. Manipud idin, nagbalbaliw ti nakaipamaysaan ti linaon dagiti publikasiontayo. Apay a dayta a panagbalbaliw ket maibilang a ‘taraon iti umiso a tiempo’?​—Mat. 24:45.

¹² Sakbay ti 1919, pulos a saan a nailawlawag iti The Watch Tower ti sasao ni Isaias: “‘Dakayo dagiti saksik,’ kuna ni Jehova, ‘ti mismo nga adipenko a pinilik.’” (Basaen ti Isaias 43:10-12.) Ngem di nagbayag kalpasan ti 1919, naipaayanen iti atension  dagita a sasao iti Biblia kadagiti publikasiontayo, a mangiparparegta kadagiti amin a napulotan a makiraman iti trabaho nga inted ni Jehova kadakuada​—ti panangikasaba iti maipapan kenkuana. Kinapudnona, manipud idi 1925 agingga idi 1931 laeng, nailawlawag ti Isaias kapitulo 43 iti 57 a ruar ti The Watch Tower, ket iti tunggal ruar, nayaplikar dagiti sasao ni Isaias kadagiti pudno a Kristiano. Nalawag a kabayatan dagita a tawen, iturturong ni Jehova ti atension dagiti adipenna iti trabaho a rumbeng nga aramidenda. Apay? Tapno ‘masubok no maikarida’ met laeng. (1 Tim. 3:10) Sakbay a maikarida a mapanaganan iti nagan ti Dios, dagiti Estudiante ti Biblia masapul a paneknekanda ken ni Jehova babaen iti aramidda nga isuda ket pudpudno a saksina.​—Luc. 24:47, 48.

13. Kasano nga impalgak ti Sao ti Dios ti kapatgan nga isyu a masapul a marisut?

¹³ Maikatlo, natarusan ti ili ni Jehova ti kinapateg ti pannakasantipikar ti nagan ti Dios. Idi 1920’s, natarusanda a ti kapatgan nga isyu a masapul a marisut ket ti pannakasantipikar ti nagan ti Dios. Kasano nga impalgak ti Sao ti Dios dayta a napateg a kinapudno? Usigentayo ti dua a pagarigan. Ania ti kangrunaan a rason nga inispal ti Dios ti Israel manipud iti Egipto? Kinuna ni Jehova: “Tapno maideklara ti naganko iti intero a daga.” (Ex. 9:16) Ken apay a naasian ni Jehova kadagiti Israelita idi nagrebeldeda? Manen, kinuna ni Jehova: “Nagtignayak maipagapu iti bukodko a nagan tapno saan a matabbaawan iti imatang dagiti nasion.” (Ezeq. 20:8-10) Ania ti nasursuro dagiti Estudiante ti Biblia kadagita ken iti dadduma pay a salaysay ti Biblia?

14. (a) Iti maudi a paset ti 1920’s, ania ti natarusan ti ili ti Dios? (b) Ania ti epektona iti trabaho a panangasaba ti naun-uneg a pannakatarus dagiti Estudiante ti Biblia? (Kitaenyo met ti kahon a “ Nabileg a Rason a Mangasaba.”)

¹⁴ Iti maudi a paset ti 1920’s, natarusan ti ili ti Dios ti kinapateg ti kinuna ni Isaias agarup 2,700 a tawen sakbayna. Kinunana maipapan ken ni Jehova: “Indalanmo ti ilim tapno mangaramidka iti nangayed a nagan maipaay iti bagim.” (Isa. 63:14) Natarusan dagiti Estudiante ti Biblia a ti kapatgan nga isyu ket saan a ti personal a pannakaisalakan no di ket ti pannakasantipikar ti nagan ti Dios. (Isa. 37:20; Ezeq. 38:23) Idi 1929, kastoy ti pananggupgop ti libro a Prophecy iti dayta a kinapudno: “[Ti pannakasantipikar] ti nagan ni Jehova ti kapatgan nga isyu iti amin a parsua.” Daytoy a panagbalbaliw iti pannakatarus ti ad-adda a nangtignay kadagiti adipen ti Dios a mangsaksi ken ni Jehova ken mangdalus iti maparpardaya a naganna.

15. (a) Idi 1930’s, ania ti nagun-od dagiti kakabsat? (b) Ania a panawen ti dimteng?

¹⁵ Idi rugrugi ti 1930’s, naaddaan dagiti kakabsattayo iti umiso a panangmatmat iti kinapateg ti nagan ti Dios, limmawag ti pannakaawatda iti trabaho nga inted ti Dios kadakuada, ken immuneg ti pannakatarusda iti kapatgan nga isyu a masapul a marisut. Ita, panawenen a padayawan ni Jehova ti ilina babaen ti panangipaayna kadakuada iti pribilehio a maawagan iti naganna. Tapno makitatayo no kasano a napasamak dayta, usigentayo ti sumagmamano a pasamak iti napalabas.

16. (a) Iti ania a naisangsangayan a pamay-an nga intan-ok ni Jehova ti naganna? (b) Iti napalabas, siasino ti immuna a nagserbi kas ili maipaay iti nagan ti Dios?

¹⁶ Ti maysa a naisangsangayan a pamay-an nga intan-ok ni Jehova ti naganna ket babaen ti panangpilina iti ili ditoy daga a mapanaganan iti naganna. Manipud idi 1513 B.C.E. ken agpatpatuloy, ti nasion nga Israel ti nangirepresentar iti ili ni Jehova. (Isa. 43:12) Nupay kasta, saanda a natungpal ti tulaganda iti Dios, ket idi 33 C.E., napukawda ti naisangsangayan a relasionda kenkuana. Di nagbayag kalpasanna, ‘inturong ni Jehova ti asikasona kadagiti nasion tapno mangala kadakuada iti ili a maipaay iti naganna.’ (Ara. 15:14) Dayta a kabbaro a napili nga ili ket naawagan iti “Israel ti Dios,” a buklen dagiti napulotan a pasurot ni Kristo manipud iti nagduduma a nasion.​—Gal. 6:16.

17. Ania ti nagballigi a gakat ni Satanas?

 ¹⁷ Idi agarup 44 C.E., dagiti adalan ni Jesus ket ‘naawagan iti Kristiano babaen ti nadibinuan a panangiwanwan.’ (Ara. 11:26) Idi damo, naidumduma dayta nga awag ta dagiti laeng pudno a Kristiano ti tuktukoyenna. (1 Ped. 4:16) Ngem kas ipasimudaag ti ilustrasion ni Jesus maipapan iti trigo ken dakes a ruot, nagballigi ni Satanas a mangipabigbig a Kristiano met dagiti amin a kita ti sinsinan Kristiano. Kas resultana, ginasut a tawen a narigat a mailasin ti pudno a Kristiano kadagiti sinsinan Kristiano. Ngem nagbaliw dayta kabayatan ti “panawen ti panagani,” a nangrugi idi 1914. Apay? Gapu ta inrugi dagiti anghel nga isina dagiti sinsinan Kristiano manipud kadagiti pudno a Kristiano.​—Mat. 13:30, 39-41.

18. Ania ti nakatulong kadagiti kakabsattayo a nangtarus a kasapulanda ti baro nga awag?

¹⁸ Kalpasan ti pannakadutok ti matalek nga adipen idi 1919, tinulongan ni Jehova ti ilina a mangtarus iti trabaho nga intedna kadakuada. Dagus a natarusanda a ti panangasaba iti binalaybalay ti mangiduma kadakuada kadagiti amin a sinsinan Kristiano. Di nagbayag kalpasan dayta, natarusanda nga awan unay ti pakaidumaanda no maawaganda iti “Estudiante ti Biblia.” Ti kangrunaan a panggepda ket saan laeng a basta mangadal iti Biblia no di ket saksianda ti Dios ken padayawan ken itan-okda ti naganna. Ania ngarud a nagan ti maitutop iti trabahoda? Nasungbatan dayta idi 1931.

19, 20. (a) Ania ti makaparagsak a resolusion a naibasa iti maysa a kombension idi 1931? (b) Ania ti reaksion dagiti kakabsat iti dayta a baro nga awag?

¹⁹ Idi Hulio 1931, agarup 15,000 nga Estudiante ti Biblia ti simmangpet iti Columbus, Ohio, U.S.A., para iti kombension. Idi nakitada ti programa ti kombension, nasdaawda ta adda dua a dadakkel a letra​—J ken W​—a nayimprenta iti akkubna. ‘Ania ngata ti kaipapanan dagitoy a letra?’ pinampanunotda. Impagarup ti dadduma a ti kayat a sawen dayta ket ‘Just Watch’; ‘Just Wait’ kuna met ti dadduma. Kalpasanna, iti Domingo, Hulio 26, indatag ni Kabsat Joseph Rutherford ti resolusion a naglaon iti daytoy a makagutugot a sasao: “Tarigagayanmi ti mabigbig ken maawagan kas dagiti saksi ni Jehova.” Iti dayta a kanito, natarusan ti amin a timmabuno a ti kaipapanan dagiti mamagpanunot a letra ket Jehovah’s Witnesses, wenno Dagiti Saksi ni Jehova, a Nainkasuratan nga awag a naibatay iti Isaias 43:10.

²⁰ Dayta a resolusion ket sinarabo ti gumgumluong nga ikkis ti ragsak ken napaut a palakpak dagiti timmabuno. Dayta a nabara a reaksion iti Columbus ket nangngeg ti kagudua ti lubong babaen ti radio! Malagip da Ernest ken Naomi Barber iti Australia: “Idi nagpapalakpakda idiay Amerika, naglalagto ken nagpapalakpak met dagiti kakabsat iti Melbourne. Pulos a saanmi a malipatan dayta!” a

21. Kasano a rimmayray ti trabaho a panangasaba gapu iti dayta a baro a nagan?

²¹ Gapu iti Nainkasuratan a naganda a Saksi ni Jehova, ad-adda a napabileg dagiti adipen ti Dios a makiraman iti trabaho  a panangasaba. Kinuna ti agassawa a payunir a da Edward ken Jessie Grimes a taga Estados Unidos, a timmabuno iti kombension iti Columbus idi 1931: “Rimmuarkami iti balaymi kas Estudiante ti Biblia, ngem nagawidkami kas Saksi ni Jehova. Maragsakankami ta naaddaantayon iti nagan a tumulong kadatayo a mangitan-ok iti nagan ti Diostayo.” Kalpasan dayta a kombension, adda dagiti Saksi a nangusar iti baro a pamay-an a mangaramid iti dayta. Inyam-ammoda ti bagida kadagiti bumalay babaen ti panangyawatda iti kard nga addaan iti kastoy a mensahe: “Maysa kadagiti saksi ni JEHOVA a mangikaskasaba iti Pagarian ni JEHOVA a Diosmi.” Wen, pagpannakkel ti ili ti Dios ti mapanaganan iti nagan ni Jehova, ken nakasaganada a mangiwaragawag iti kinapateg dayta iti intero a daga.​—Isa. 12:4.

22. Ania ti pammaneknek a naidumduma ti ili ni Jehova?

²² Adu a tawenen ti naglabas manipud idi tinignay ni Jehova dagiti napulotan a kakabsattayo a mangusar iti nagan a mangipabigbig kadakuada. Manipud idi 1931, nadadael kadi ni Satanas ti pakabigbigan ti ili ti Dios? Nagballigi kadi a nangikkat iti nakaidumaantayo kadagiti dadduma a relihion iti lubong? Saan a pulos! Ad-adda ketdi a lumawlawag ti nakaidumaantayo kas saksi ti Dios. (Basaen ti Mikias 4:5; Malakias 3:18.) Kinapudnona, naigalad kadatayon ti nagan ti Dios ta uray la dagus a maipagarup a Saksi ni Jehova ti siasinoman a mangus-usar iti dayta. Imbes a matabonan kadagiti arig bantay a palso a relihion, ti pudno a panagdaydayaw ken ni Jehova ket ‘sititibker ti pannakaipasdekna a nangatngato ngem iti tapaw ti bambantay.’ (Isa. 2:2) Wen, talaga a maitantan-ok ti panagdaydayaw ken ni Jehova ken ti sagrado a naganna.

23. Sigun iti Salmo 121:5, ania a napateg a kinapudno maipapan ken ni Jehova ti mangpabpabileg unay kadatayo?

²³ Anian a makapabileg a maammuan a salaknibannatayo ni Jehova maibusor iti iraraut ni Satanas ita ken iti masanguanan! (Sal. 121:5) Adda ngarud nasayaat a panggapuantayo a mangikuna iti insurat ti salmista: “Naragsak ti nasion a ti Diosna isu ni Jehova, ti ili a pinilina kas tawidna.”​—Sal. 33:12.