1-3. (a) Ania ti nangtignay ken Jesus nga agtarigagay a mangtulad iti Amana? (b) Ania dagiti usigentayo nga aspeto ti ayat ni Jesus?

NAKAKITAKA kadin iti bassit nga ubing a mangpadpadas a mangtulad iti amana? Mabalin a tuladen ti anak ti pannagna, panagsasao, wenno tigtignay ti amana. Inton agangay, mabalin a matulad pay ti ubing dagiti moral ken naespirituan a prinsipio ti amana. Wen, ti ayat ken panagraem ti anak iti naayat nga ama ti mangtignay iti ubing nga agtarigagay a mangtulad iti amana.

² Ti met ngay relasion ni Jesus ken ti nailangitan nga Amana? “Ay-ayatek ti Ama,” naikuna ni Jesus iti naminsan. (Juan 14:31) Awan makaartap iti panagayat daytoy nga Anak ken ni Jehova, yantangay nabayagen nga adda iti sibay ti Ama sakbay a napataud ti aniaman a sabsabali pay a parparsua. Dayta nga ayat ti nangtignay iti daytoy debosionado nga Anak nga agtarigagay a mangtulad iti Amana.—Juan 14:9.

³ Kadagiti immun-una a kapitulo daytoy a libro, naammuantayo no kasano ti naan-anay a panangtulad ni Jesus iti pannakabalin, kinahustisia, ken sirib ni Jehova. Ngem kasano nga inyanninaw ni Jesus ti ayat ni Amana? Usigentayo ti tallo nga aspeto ti ayat ni Jesus—ti kinamanagsakripisiona, ti nadungngo a panangngaasina, ken ti kinamasindadaanna a mamakawan.

4. Kasano nga impakita ni Jesus ti katan-okan a natauan nga ehemplo ti managsakripisio nga ayat?

⁴ Nangipakita ni Jesus iti naisangsangayan nga ehemplo ti managsakripisio nga ayat. Ti panagsakripisio ramanenna ti di agimbubukodan a panangipangpangruna kadagiti kasapulan ken pakaseknan dagiti sabsabali imbes a ti kabukbukodantayo.  Kasano nga impakita ni Jesus ti kasta nga ayat? Inlawlawagna a mismo: “Awan asinoman nga addaan dakdakkel nga ayat ngem iti daytoy, a ti maysa isukona ti kararuana maigapu kadagiti gagayyemna.” (Juan 15:13) Situtulok nga inted ni Jesus ti perpekto a biagna maigapu kadatayo. Dayta ti katan-okan pay laeng nga ebkas ti ayat a naaramid ti asinoman a tao. Ngem impakita met ni Jesus ti managsakripisio nga ayat iti dadduma pay a pamay-an.

5. Apay a maibilang a naayat a sakripisio ti bugbugtong nga Anak ti Dios ti ipapanawna idiay langit?

⁵ Sakbay a nagbalin a tao, naisalsalumina ken nangato idi ti saad ti bugbugtong nga Anak ti Dios idiay langit. Nadekket ti pannakikaduana ken Jehova ken kadagiti umariwekwek nga espiritu a parsua. Iti laksid dagitoy a personal a pagimbagan daytoy a patpatgen nga Anak, “inuksobanna ti bagina ket innalana ti langa ti maysa nga adipen ket nagbalin a kaas-asping ti tattao.” (Filipos 2:7) Situtulok nga immay nakipagtaeng kadagiti managbasol a tattao iti lubong nga “adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1 Juan 5:19) Saan aya a maysa dayta a naayat a sakripisio ti Anak ti Dios?

6, 7. (a) Kadagiti ania a wagas nga impakita ni Jesus ti managsakripisio nga ayat kabayatan ti ministeriona ditoy daga? (b) Ania a makapikapik nga ehemplo ti di managimbubukodan nga ayat ti nailanad iti Juan 19:25-27?

⁶ Kabayatan ti ministeriona ditoy daga, impakita ni Jesus ti managsakripisio nga ayat iti nadumaduma a pamay-an. Di pulos nagimbubukodan. Napalalo ti kinaokupadona iti ministeriona isu nga insakripisiona dagiti gagangay a pagnam-ayan a nainkasigudan kadagiti tattao. Kinunana: “Dagiti sora addaanda kadagiti rukib ket dagiti tumatayab iti langit addaanda kadagiti pagaponan, ngem ti Anak ti tao awan pangisaadanna iti ulona.” (Mateo 8:20) Yantangay nasigo a karpintero, nausar koma ni Jesus ti sumagmamano a panawenna a mangibangon iti komportable a pagtaenganna wenno agaramid kadagiti napipintas a muebles nga ilakona tapno adda met makuartana. Ngem dina inusar ti abilidadna tapno makagun-od kadagiti material a banag.

 ⁷ Nailanad iti Juan 19:25-27 ti maysa a makapikapik nga ehemplo ti managsakripisio nga ayat ni Jesus. Panunotem ti adu a banag a sigurado a nakakumikoman ti panunot ken puso ni Jesus iti daydi kamalman ti ipapatayna. Bayat nga agrigrigat iti kayo a pagtutuokan, maseknan maipapan kadagiti adalanna, ti trabaho a panangasaba, ken nangnangruna ti kinatarnawna ken no anianto ti ibunga dayta iti nagan ni Amana. Kinapudnona, nagpannuray kenkuana ti intero a masakbayan ti sangatauan! Kaskasdi, sakbay la unay ti ipapatayna, impakita met ni Jesus ti pannakaseknan ken ni Maria nga inana, a nalabit balo idin. Kiniddaw ni Jesus ken apostol Juan nga aywananna ni Maria, nga ibilangna a kasla isu a mismo ti ina ni Juan, ket kalpasan dayta innala ti apostol ni Maria iti pagtaenganna. Iti kasta inyurnos ni Jesus ti pisikal ken naespirituan a pannakaaywan ti inana. Anian a nagdungngo nga ebkas ti di managimbubukodan nga ayat!

8. Ania ti kaipapanan ti Griego a sao nga inusar ti Biblia a pangdeskribir iti panangngaasi ni Jesus?

⁸ Kas ken Amana, naasi ni Jesus. Iti Kasuratan, nadeskribir ni Jesus a mangikagkagumaan a tumulong kadagidiay marigrigatan gapu ta naasian unay. Tapno mailadawanna ti panangngaasi ni Jesus, inusar ti Biblia ti Griego a sao a naipatarus a “simnek ti asina.” Kuna ti maysa nga eskolar: “Deskribiren dayta . . . ti maysa nga emosion a mangtukay iti kaunggan a rikrikna ti maysa a tao. Dayta ti kabibilgan a sao iti Griego para iti panangngaasi.” Usigem ti sumagmamano a situasion a gapu iti napalalo a panangngaasi ni Jesus, dayta ti nanggutugot kenkuana nga agtignay.

9, 10. (a) Apay a napan ni Jesus ken dagiti apostolna iti naulimek a disso? (b) Ania ti reaksion ni Jesus idi dinisturbo ti adu a tattao, ken apay?

⁹ Natignay a mangasikaso kadagiti naespirituan a kasapulan. Ipakita ti salaysay iti Marcos 6:30-34 no ania ti kangrunaan a nangtignay ken Jesus a mangngaasi. Iladawantayo ti eksena. Nakaragragsak dagiti apostol, yantangay kalkalpas ti panangasabada iti adu a lugar. Nagsublida ken Jesus ket sigagagarda a nangipadamag iti amin a nakita ken nangngegda. Ngem  inaribungbongan ida dagiti tattao, a di pay ketdin masango ni Jesus ken dagiti apostolna ti mangan. Yantangay nasiput ni Jesus, ammona a nabannogen dagiti apostol. “Umaykayo a pribado, dakayo, iti langalang a lugar ket aginanakayo iti apagbiit,” kinunana kadakuada. Limmuganda iti bangka, ket binallasiwda ti makin-amianan a pungto ti Baybay ti Galilea nga agturong iti naulimek a disso. Ngem nakita dagiti tattao ti ipapanawda. Naammuan met dayta dagiti dadduma. Nagtatarayda amin iti makin-amianan nga igid ti baybay ket immun-unada a nakadanon ngem iti bangka!

¹⁰ Narurod kadi ni Jesus gapu ta nadisturbo? Saan a pulos! Natukay ti pusona idi makitana ti rinibu a tattao nga agur-uray kenkuana. Insurat ni Marcos: “Nakitana ti maysa a dakkel a bunggoy, ngem simnek ti asina kadakuada, agsipud ta kaslada karkarnero nga awanan pastor. Ket rinugianna nga isuro ida iti adu a banag.” Minatmatan ni Jesus dagitoy a tattao kas napanglaw iti naespirituan. Kasda la karnero a naiwawa, nga awan pastor a mangiwanwan wenno mangsalaknib kadakuada. Ammo ni Jesus a dagiti ordinario a tattao ket binaybay-an dagiti awanan asi a panguluen ti relihion, a rebbeng koma nga agbalin a nadungngo a papastor. (Juan 7:47-49) Naasian kadagiti tattao, isu a rinugianna nga isuro ida “maipapan iti pagarian ti Dios.” (Lucas 9:11) Imutektekam ta simnek ti asi ni Jesus kadagiti tattao uray dina pay nakita ti reaksionda iti isurona. Iti sabali a pannao, ti nadungngo a panangngaasi ket saan a resulta ti panangisurona kadagiti tattao no di ket isu ti makagapu no apay nga inaramidna dayta.

11, 12. (a) Kasano ti pannakatrato dagiti agkukutel idi tiempo ti Biblia, ngem ania ti reaksion ni Jesus idi inasitgan ti lalaki a “napno iti kukutel”? (b) Ania ti mabalin nga epektona iti agkukutel ti panangsagid ni Jesus, ket kasano nga iyilustrar daytoy ti kapadasan ti maysa a doktor?

¹¹ Natignay a mangep-ep iti panagsagaba. Narikna dagiti masaksakit a naasi ni Jesus, isu a naguyugoyda nga umadani kenkuana. Nangnangruna a naibatad daytoy idi immasideg ken Jesus ti lalaki a “napno iti kukutel,” bayat a sumursurot kenkuana ti adu a tattao. (Lucas 5:12) Idi tiempo ti Biblia, makuarentina  dagiti agkukutel tapno saan a maakaran dagiti dadduma. (Numeros 5:1-4) Ngem idi agangay, imparegta dagiti panguluen a rabbi ti nakas-ang a panangmatmat iti kukutel ken impaalagadda dagiti bukodda a mangirurumen a pagannurotan. * Ngem imutektekam ti inaramid ni Jesus iti agkukutel: “Adda met maysa nga agkukutel nga immay kenkuana, a sipaparintumeng nga agpakpakaasi kenkuana, a kunkunana kenkuana: ‘No kayatmo laeng koma, kabaelannak a dalusan.’ Iti kasta simnek ti asina, ket inunnatna ti imana ket sinagidna, ket kinunana kenkuana: ‘Kayatko. Madalusanka koma.’ Ket dagus a nagpukaw kenkuana ti kukutel.” (Marcos 1:40-42) Ammo ni Jesus nga iparit ti linteg uray ti ipapan sadiay ti agkukutel. Ngem imbes a pinapanawna, naasian unay ni Jesus isu nga inaramidna ti banag a dida impagarup. Sinagid ni Jesus ti agkukutel!

¹² Mapanunotmo kadi ti kaipapananna iti agkukutel ti kasta a panangsagid ni Jesus? Kas panangyilustrar, usigem ti maysa a kapadasan. Salaysayen ni Dr. Paul Brand, espesialista iti kukutel, ti maipapan iti maysa nga agkukutel nga inagasanna idiay India. Kabayatan ti panangeksamen ti doktor, kinallabayna ti agkukutel sa, babaen ti para ipatarus, inlawlawagna no kasano ti panangagas iti dayta a lalaki. Pagammuan ta nagsangit ti agkukutel. “Adda aya naisaok a di umiso?” insaludsod ti doktor. Nagimtuod ti para ipatarus iti dayta a lalaki iti pagsasaona sa simmungbat iti doktor: “Awan, doktor. Agsangsangit kano gapu ta kinallabaymo. Adu a tawen ngaminen nga awan pay nangsagid kenkuana sakbay nga immay ditoy.” Iti daydiay agkukutel nga immasideg ken Jesus, napatpateg pay kenkuana ti pannakasagidna. Kalpasan dayta a naminsan a panangsagid, awanen ti sakit a nakairurumenanna!

13, 14. (a) Ania a pamumpon ti nasabat ni Jesus idi umas-asideg iti siudad ti Nain, ket apay a nakaladladingit daydi a kanito? (b) Gapu iti asina, natignay ni Jesus a mangaramid iti ania maigapu iti balo idiay Nain?

 ¹³ Natignay a mangikkat iti ladingit. Natukay ti rikna ni Jesus iti panagladingit dagiti sabsabali. Kas pagarigan, usigem ti salaysay iti Lucas 7:11-15. Napasamak dayta iti ngalay ti ministerio ni Jesus idi napan kadagiti pagbeddengan ti siudad ti Nain idiay Galilea. Bayat nga umas-asideg ni Jesus iti ruangan ti siudad, nakasabat iti pamumpon. Nakaladladingit daydi a kanito. Natay ti bugbugtong nga anak a lalaki, ken balo pay ti ina. Nalabit napasaranna idin ti kasta a kasasaad iti daydi pannakaipumpon ti asawana. Ita, simmaruno ti anakna, a nalabit isu ti kakaisuna a mangbibiag kenkuana. Kadagidiay nakipamumpon nalabit addada pay agdungdung-aw ken musikero nga agtoktokar kadagiti nakaladladingit a musika. (Jeremias 9:17, 18; Mateo 9:23) Nupay kasta, impamaysa ni Jesus ti panagkitana iti maladladingitan nga ina, a sigurado a magmagna iti asideg ti lungon ti anakna.

¹⁴ ‘Simnek ti asi’ ni Jesus iti naulila nga ina. Iti makaliwliwa a timek, kinunana kenkuana: “Sumardengka nga agsangsangit.” Boluntario nga immasideg ken sinagidna ti lungon. Simmardeng dagiti paraawit—ken nalabit simmardeng met amin a tattao. Buyogen ti natbag a timek, kinuna ni Jesus iti bangkay: “Baro, kunak kenka, Bumangonka!” Ania ti simmaruno a napasamak? “Bimmangon ti natay a tao ket nangrugi nga agsao” a kasla nariing iti nargaan a turog! Kalpasanna, simmaruno ti makapikapik unay a sasao: “Ket inted [ni Jesus] ken inana.”

15. (a) Ania a panagkanaig ti asi ken tignay ti ipakita dagiti salaysay ti Biblia maipapan iti panangngaasi ni Jesus? (b) Kasanotayo a matulad ni Jesus no maipapan iti daytoy?

¹⁵ Ania ti maadaltayo kadagitoy a salaysay? Iti tunggal kaso, imutektekam ti panagkanaig ti asi ken tignay. Kanayon a naasian ni Jesus a makakita iti di nasayaat a sasaaden dagiti sabsabali, ket dayta nga asi ti nanggutugot kenkuana nga agtignay. Kasanotayo a masurot ti ulidanna? Kas Kristiano, adda obligasiontayo a mangikasaba iti naimbag a damag ken agaramid kadagiti adalan. Ti ayat iti Dios ti kangrunaan a pakatignayantayo. Ngem laglagipentayo nga ebkas met daytoy ti panangngaasi. No  makipagriknatayo kadagiti tattao a kas iti inaramid ni Jesus, ti pusotayo ti mangtignay kadatayo a mangaramid iti amin a kabaelantayo a mangiburay iti naimbag a damag kadakuada. (Mateo 22:37-39) Ti ngay panangipakita iti asi kadagiti kapammatian nga agsagsagaba wenno agladladingit? Ditay makaaramid iti milagro a mangpaimbag kadagiti masakit wenno mangpagungar kadagiti natay. Nupay kasta, maipakitatayo ti asi babaen ti panangyebkas iti pannakaseknan wenno panangipaay iti maitutop a praktikal a tulong.—Efeso 4:32.

16. Kasano a naiparangarang ti kinamasindadaan ni Jesus a mamakawan uray idi adda iti kayo a pagtutuokan?

¹⁶ Naan-anay nga inyanninaw ni Jesus ti ayat ni Amana iti sabali pay a napateg a wagas—“sisasagana a mamakawan.” (Salmo 86:5) Naiparangarang daytoy a kinamasindadaanna uray idi adda iti kayo a pagtutuokan. Idi maipasango iti nakababain nga ipapatay, a nailansa dagiti ima ken sakana, ania ti kinuna ni Jesus? Kiniddawna kadi ken Jehova a dusaenna dagiti mangpapatay kenkuana? Imbes a kasta, kastoy ti dadduma kadagiti naudi a sinao ni Jesus: “Ama, pakawanem ida, ta saanda nga ammo ti ar-aramidenda.”—Lucas 23:34. *

17-19. Kadagiti ania a wagas nga impakita ni Jesus a pinakawanna ni apostol Pedro iti namitlo a panangilibakna Kenkuana?

¹⁷ Nalabit makitatayo ti ad-adda pay a makatukay nga ehemplo ti pammakawan ni Jesus iti panangtratona ken apostol Pedro. Awan duadua nga ay-ayaten unay ni Pedro ni Jesus. Idi Nisan 14, ti naudi a rabii a panagbiag ni Jesus, kinuna ni Pedro kenkuana:  “Apo, sisasaganaak a makikuyog kenka agpadpada idiay pagbaludan ken iti ipapatay.” Ngem kalpasan laeng ti sumagmamano nga oras, namitlo nga inlibak ni Pedro nga am-ammona ni Jesus! Ibaga kadatayo ti Biblia ti napasamak kalpasan ti maikatlo a panangilibak ni Pedro: “Ti Apo timmaliaw ket minatmatanna ni Pedro.” Gapu iti luksaw ni Pedro iti kinakaro ti basolna, “rimmuar ket nagsangit a sipapait unay.” Idi natayen ni Jesus iti dayta nga aldaw, nalabit pinampanunot ti apostol, ‘Pinakawannak ngata ni Apok?’—Lucas 22:33, 61, 62.

¹⁸ Saan a nabayag ti panaguray ni Pedro iti sungbat. Napagungar ni Jesus iti agsapa ti Nisan 16, ket nabatad nga iti dayta met laeng nga aldaw, sinarungkaranna a mismo ni Pedro. (Lucas 24:34; 1 Corinto 15:4-8) Apay nga impaay ni Jesus ti kasta a naisangsangayan nga atension iti apostol a napalalo ti panangilibakna Kenkuana? Nalabit kayat ni Jesus nga ipasigurado nga ay-ayatenna ken napateg pay laeng kenkuana ni agbabbabawi a Pedro. Ngem saan laeng a kasta ti panangliwliwa ni Jesus ken Pedro.

¹⁹ Idi agangay, nagparang ni Jesus kadagiti adalan iti Baybay ti Galilea. Iti daytoy a gundaway, namitlo a pinagsaludsodan ni Jesus ni Pedro (a namitlo a nangilibak iti Apona) maipapan iti panagayat ni Pedro kenkuana. Kalpasan ti maikatlo, insungbat ni Pedro: “Apo, ammom amin a bambanag; ammom nga adda panagayatko kenka.” Wen, yantangay mabasa ni Jesus ti puso, ammona ti ayat ken panangipateg ni Pedro kenkuana. Kaskasdi, impaayan ni Jesus ni Pedro iti gundaway a mangpasingked iti ayatna kenkuana. Malaksid iti dayta, imbilin ni Jesus ken Pedro a ‘pakanen’ ken ‘ipastoranna dagiti babassit a karnero’ ni Jesus. (Juan 21:15-17) Sakbay dayta, immawat ni Pedro iti annongen a mangasaba. (Lucas 5:10) Ngem ita, iti nakaskasdaaw a panangipakita iti panagtalek, impaayan ni Jesus iti maysa pay a nadagsen a rebbengen—ti panangaywan kadagidiay agbalin a pasurot ni Kristo. Di nagbayag kalpasanna, impaayan ni Jesus ni Pedro iti naisangsangayan nga akem iti aramid dagiti adalan. (Aramid 2:1-41) Anian a bang-ar ti narikna ni Pedro idi maammuanna a pinakawanen ni Jesus ken agtalek pay laeng kenkuana!

20, 21. Kasano a naan-anay a ‘maammuantayo ti ayat ti Kristo’?

²⁰ Pudno unay, nakapimpintas ti panangiladawan ti Sao ni Jehova iti ayat ti Kristo. Ngem kasanotayo koma a subadan ti ayat ni Jesus? Idagadag kadatayo ti Biblia nga ‘ammuentayo ti ayat ti Kristo a manglab-aw iti pannakaammo.’ (Efeso 3:19) Kas nakitatayon, dagiti salaysay ti Ebanghelio maipapan iti biag ken ministerio ni Jesus adu ti isuroda kadatayo maipapan iti ayat ni Kristo. Nupay kasta, saan laeng a panangadal iti kunaen ti Biblia maipapan ken Jesus ti saklawen ti naan-anay a ‘panangammo iti ayat ti Kristo.’

²¹ Ti Griego a sao a naipatarus a “tapno maammuanyo” kaipapananna ti panangammo “iti praktikal a pamay-an, babaen ti kapadasan.” No ipakitatayo ti ayat a kas iti panangipakita ni Jesus—nga agsakripisiotayo maigapu kadagiti sabsabali, siaasi a tumulongtayo kadagiti pakasapulanda, pakawanentayo ida a naimpusuan—iti kasta pudno a matarusantayo ti riknana. Iti kastoy a wagas, babaen ti kapadasan ‘maammuantayo ti ayat ti Kristo a manglab-aw iti pannakaammo.’ Ket ditay koma pulos liplipatan a bayat nga ad-adda nga ikagumaantayo a tuladen ni Kristo, ad-adda a sumingedtayo iti daydiay naan-anay a tinulad ni Jesus, ti naayat a Diostayo a ni Jehova.