Panagkitikit iti Alabastro​—Ti Kadaanan a Trabaho Idiay Volterra

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA

Panunotem ti maysa a material a natural a tumaud ken nalaka a matubay iti nadumaduma a nalamuyot ken nalami a sukog​—maysa a material nga addaan iti nadumaduma a maris. Ti kinapintas, kinasileng, ken nadumaduma a garitna ket maibagay unay iti panangukit kadagiti makaay-ayo a detalye ken nakaskasdaaw a pigura. Ammom aya no ania dayta?

TI ALABASTRO ti tuktukoyenmi. Bassit ti ammomi maipapan iti daytoy a bato sakbay a pinasiarmi ti nabayagen a sentro ti pannakapataudna ditoy Italia​—ti siudad ti Volterra idiay Tuscany.

Nabayagen ti pakasaritaan ti panagkitikit iti alabastro idiay Volterra. Nangrugi pay dayta idi panawen dagiti Etruscano a nagkauna nga umili iti dayta a rehion. Karaman iti adu a kadaanan nga ispesimen nga inapresiarmi unay iti maysa a museo dagiti Etruscano iti dayta a lugar isu ti ginasut nga alabastro a pagikkan iti dapo dagiti bangkay​—dagiti rektanggulo a bato a kahon a pagikabilan iti dapo dagiti natay kalpasan a napuoran dagitoy​—a napetsaan nanipud idi maikapat agingga iti umuna a siglo K.K.P. Nagadu ti reliebe a naikitikit kadagitoy a bato a kahon, a masansan a pakairaman dagiti eksena ti maipagarup a panagdaliasat ti pimmusay nga agturong iti sabali a biag.

Siempre, saan laeng a dagiti Etruscano ti nagusar kadagiti alabastro idi un-unana. Masansan a nagusar dagiti Egipcio iti dayta. Ngem adda nagdumaan ti kemikal a pakabuklan ti alabastro iti oriente​—a nadakamat met iti Biblia​—ken ti naluklukneng ken kasla tisa nga alabastro ti Volterra.

Masansan met a nausar ti marmol iti nagkauna nga arte dagiti Griego ken Romano, ngem no idilig kadagita nga ekselente a materiales, naibilang a nakapkapuy ti kasla tisa nga alabastro. Ngamin, naluklukneng, nalaklaka a maburak, nalaklaka a maguradan, ken kanayon a sumegsegunda ngem iti marmol ti pakausaranna iti arkitektura ken arte. Dagiti alabastro nga eskultura ket saan a naandur kadagiti paniempo. Iti arkitektura, iti uneg dagiti pasdek ti kangrunaan a pakausaran ti alabastro. Iti kasumbangirna, gapu ta nalaka a matubay ti alabastro, dayta ti maibagay a nangnangruna iti panagkitikit kadagiti nagbabassit a detalye.

Irarang-ay ti Maysa nga Industria

Awan ti ebidensia maipapan iti panagaramid iti alabastro idiay Volterra iti adu a siglo kalpasan ti panawen dagiti  Etruscano ken Romano. Nupay kasta, daytoy a trabaho ket nadakamat kadagiti historikal a rekord idi ngalay ti maika-16 a siglo. Iti dayta a tiempo, nakaala ti soberano a duke ti Tuscany a ni Francesco de’ Medici iti manmano ken nagpintas nga alabastro a tinorno ti maysa nga artesano idiay Volterra sana inregalo dayta iti Duke ti Bavaria. Idi maika-17 a siglo, okupado dagiti artesano iti dayta a lugar nga agar-aramid kadagiti artistiko a banag ken babassit a pangdekorasion. Naisangsangayan ti irarang-ay dayta a trabaho kabayatan ti maika-18 a siglo, gapu iti de kalidad a pannakapataud manen dagiti eskultura ti kadaanan a Grecia ken Roma. Iti daytoy idi a tiempo, limmataken ti alabastro ti Volterra iti intero a Europa ken iti dadduma pay a kontinente.

 Kabayatan daytoy a panawen, pimmigsa ti negosio a panagaramid iti alabastro gapu iti maysa a natan-ok a tao iti dayta a lugar a nagdinamag ti artistiko a saguday ken laingna nga agnegosio nga isu ni Marcello Inghirami Fei. Rinugianna a minasen dagiti baro a nadiskobre a deposito a mineral iti daga ket idi 1791, impasdekna ti maysa nga eskuelaan a nakasursuruan ti nasurok a 100 nga agdadamo iti panagkitikit iti alabastro babaen ti panangtarawidwid dagiti nalaing nga artesano a naayaban manipud iti nadumaduma a rehion ti Italia ken sabali a pagilian. Rimmang-ay ti industria.

Idi 1830, nagbalin nga 60 ti dati a walo wenno siam a puesto a pagaramidan iti alabastro nga adda idi 1786. Kadagidi a tawen, agarup 50 a mannakigasanggasat a negosiante ti Volterra ti nagpasiar iti intero a lubong manipud Europa agingga kadagiti kontinente ti America, India, ken iti Adayo a Daya tapno aglako kadagiti nangato ti kalidadna nga alabastro. Dadduma ti nakaurnong iti adu a kinabaknang. Nagpaut ti kapigsana agingga idi 1870, ngem nanipud idi, pasaray kumapuy ken rumang-ay. Nupay kasta, kaskasdi a nagbalin ti panagaramid iti alabastro a maysa kadagiti kangrunaan a nangsuportar iti ekonomia dayta a lugar.

Panagpasiar iti Maysa a Malem Idiay Volterra

Nagpaiduma ti atmospera ti Volterra gapu kadagiti naulimek, akikid, nakabite nga eskinita ken pasdek, dagiti namarangmang a suli, ken nainit a beranda, nga amin ket nalikmut iti makaay-ayo a buya iti kaparanget ti Tuscany. Kas man la nagsublikami iti Edad Media. Iti maysa a malem ti kalgaw, nagpasiarkami a kadua ti gagayyemmi ket siniertomi a mapasiarmi ti Porta all’Arco, maysa a nangayed nga arko a pagserkan, a napetsaan ti maikapat a siglo K.K.P., a paset dagiti pader ti siudad dagiti Etruscano.

Binuyami a naimbag ti tawa dagiti puesto ket nasdaawkami iti nadumaduma a grupo dagiti agtaytayab a billit, kabalio nga agtartaray a sigaganaygay, ken nangayed a pigura ti tattao​—nga amin dagitoy ket naikitikit kadagiti alabastro ngem nasileng a kas iti kinasilap ti naukit a sarming. Dagiti siled a pagipabuyaan nga addaan kadagiti immarko a bobida ti pakakitaan kadagiti pangdekorasion a basehas a pagikabilan iti dapo dagiti napuoran a bangkay. Naarkosan dagitoy kadagiti kaubasan nga umaruyot ti bungada ken ti pannakatulad manen ti eskultura dagiti nagkauna a Griego ken Romano agraman dagiti narikut ti pannakaaramid ken pannakakitikitda a basehas, pangisaadan kadagiti kandela, set ti chess, pagkargaan iti alahas ken nagadu a dadduma pay a pangdekorasion.

Gapu ta nadlaw dagiti gagayyemmi nga interesadokami, siraragsak nga impandakami kadagiti natapok a puesto a pagaramidan kadagiti alabastro tapno makitami a mismo no kasano a pagbalinen dagiti artesano ti di pay nakitikit a materialesda a kas kadagitoy makaay-ayo a produkto. Naammuanmi a dagiti bato a sukog itlog nga agtimbang iti 2 agingga iti 1,000  a kilo ket manmano a tumaud iti intero a panawen a kasla tisa pay laeng dagitoy iti uneg ti rehion ti Volterra. Dagiti bato ket naala manipud kadagiti pagtebbagan iti kannag wenno kadagiti usok nga agingga iti 280 a metro ti kaunegda. Ti kolor dagiti alabastro ket manipud iti saragasag a puraw agingga iti krema ken duyaw, manipud iti nalabaga agingga iti kolor kape, ken manipud dapuen-berde agingga iti nangisit, nga adu ti addaan iti nadumaduma a garit ken kinatayengteng.

Iti nadumaduma a puesto a pinasiarmi, napaliiwmi ti nadumaduma a pamay-an iti panagaramid kadagiti produkto nga alabastro. Naam-ammomi ni Gloria, a manguk-ukit kadagiti narigat nga aramiden a dekorasion iti maysa a plato, ken ni Franco nga okupado a mangtortorno kadagiti pangdekorasion. Adu a nagtimbukel a banag ti maaramid iti kastoy a pamay-an, manipud kadagiti plato ken malukong agingga kadagiti pantalia ken silaw​—a pakaibagayan unay ti saragasag nga alabastro. Agkaiwara dagiti remienta ken produktoda​—dagiti pangkaskas ken garugad, dagiti maso ken katam, dagiti paggudua ken pangsukog a paandaren ti compressed air, liha, ken dagiti di pay nalpas nga estatua a buklen ti makinngato laeng a paset ti bagida. Dagiti pigurin a tao ken animal a nakawara kadagiti salansan ket mausar kano a pagtuladanda kadagiti kaasping met laeng dagitoy.

Amin a disso ket napno iti puraw a pulbo ti alabastro. Uray daytoy a tapok ket adda pakausaranna. Adu ti maaramid a babassit nga estatua babaen ti panangibukbok iti pulbos ti alabastro ken polyester resin kadagiti pagmolde​—ngem dagiti resulta ket saan a kapada dagiti banag nga agpayso nga inaramid ti ima, yantangay sigurado nga ipakaammo dayta ti adu nga artesano kadagiti tattao.

Nabara a Debate

Essem kano a talaga dagiti taga Volterra ti agaramid iti alabastro, ket idi agangay bimmatad dayta bayat a makisarsaritakami kadagiti mannakigayyem nga artesano ta adda nabara a debateda maipapan iti historiko a trabahoda. Ipapilit ti dadduma a madaddadael ti nasayaat a reputasion dayta a produkto a gagangay a nangato ti kalidadna sipud pay idi un-unana gapu kadagiti banag a nalaka ti presioda ken saan unay a napateg. Ikalintegan ti dadduma nga adda gundaway a mainegosio ti nadumaduma a produkto, manipud kadagiti naisangsangayan a gapuanan ti arte agingga kadagiti nagadut’ pannakapataudda a pangdekorasion. Saan a baro ti debate, ket sigurado a saan pay a nalpas dayta. Ngamin, ad-adda nga agballigi ti naulpit a kompetision. Kasta met nga ad-adda a mayun-una dagiti nakomersialan a pakaseknan ngem iti nagadu a panangikagumaan ti tattao, isu a posible nga agtultuloy ti dakkel nga impluensia dagitoy.

Ngem maysa ti sigurado. Dagiti artistiko nga abilidad nga insagut ti Namarsua kadatayo ket agtalinaed iti agnanayon. Ti nakitami iti panagpasiarmi idiay Volterra ket maysa laeng a pagarigan dagiti makaay-ayo a paglaingan a mabalinto a naan-anay a parang-ayen ti amin a sibibiag nga agsubli iti kinaperpekto inton makitada ti kaitungpalan ti naimpadtuan a sasao ti Dios: “Ti aramid dagiti bukodda nga ima usarento a naan-anay dagidiay pinilik.”​—Isaias 65:22.

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

1. Dagiti bato ti alabastro ket naala kadagiti usok nga agingga iti 280 a metro ti kaunegda. 2. Tortornuen ti maysa nga artesano ti maysa a basehas. 3. Nalabor a basehas nga alabastro a pagikkan iti dapo ti napuoran a bangkay. 4. Moderno nga alabastro nga eskultura