Agsubli ti Olimpiada iti Nangrugianna

DAGITI nakabakab ti adu nga arkeologo ti makagapu a naangay manen ti Olimpiada iti moderno a panawen. Dagiti nakabakab a ramramit idiay kadaanan nga Olimpia, Grecia, ti nangtignay iti Pranses a ni Baron Pierre de Coubertin nga idagadag ti pannakaangay manen dagiti paay-ayam. Nagbanaganna, naangay idiay Atenas idi 1896 ti kaunaan a moderno nga Olimpiada.

Kadagiti tawen sakbay unay ti 2004, nausar dagiti buldoser ken jackhammer iti panagaramid kadagiti pasilidad a pakaangayan manen ti paay-ayam iti nangrugianna. Nagbalin ti kabesera ti Grecia a nagdakkel a lugar a pagbangonan, bayat a napabaro dayta kas panagsagana iti Olimpiada.

Ti XXVIII nga Olimpiada, kas ti opisial a pangawag iti 2004 nga Olimpiada ket nakaeskediul a maangay idiay Atenas inton Agosto 13 agingga iti 29. Makisalip ti agarup 10,000 nga atleta manipud iti 201 a pagilian. Ad-aduda ita ngem idi. Makipasetda iti 28 nga isport a maangay iti 38 a lugar, a pakaitedan ti nasurok a 300 a medalia. Umay ti agarup 21,500 a kameng ti media ngem ad-adu ti mangtarawidwid iti seguridad ta agarup 55,000 ti makumikomto iti dayta a trabaho.

Naballigi a Panangikagumaan

Nabayagen a kidkiddawen ti Atenas ti pannakaisubli ti Olimpiada iti nangrugianna. Kas panangrambak iti maikasangagasut a tawen dagiti moderno a paay-ayam, kasla maitutop unay ti tawen 1996 tapno maisubli ti Olimpiada iti pagilian a nangrugianna.

Nupay kasta, nasaaw ti kiddaw ti Atenas para iti Olimpiada idi 1996. Kurang kano ti kasapulan ti siudad nga imprastraktura agpaay iti nagadu a kasapulan iti dua a lawas a paay-ayam.

Gapu iti dayta a pannakapaay, nagtignay ti Grecia ken ti kabeserana. Inkari ti Atenas nga aturenna ti kasasaad. Gapu ta addaan iti naimbag a panggep ken sumagmamano a nasayaat a plano, rinugian ti siudad idi 1997 a kiddawen manen a maangay iti pagilianda ti 2004 nga Olimpiada. Napatgan dayta.

Dagus a nagsagana ti Atenas iti pannakapapintasna. Ti tarigagay ti Atenas a mangsangaili iti Olimpiada ti nangilungalong iti kellaat a kumaribuso a trabaho ken panangpapintas. Iti sadinoman a lugar, nagkali dagiti makina tapno maipasdek ti pundasion ti adu a pasdek a  mangpapintas iti imprastraktura ken tapno maaramid dagiti lansangan ken lugar a pakaangayan dagiti paay-ayam. Uray kabayatan dagiti nakapudpudot a ngudo ti lawas iti ngalay ti kalgaw, makitam dagiti makina nga agkali ken agbunag, agraman dagiti tattao a sigagaget nga agtartrabaho iti sadinoman a lugar.

Idi Marso 2001, nagdisso ti kaunaan nga eroplano iti baro nga internasional nga eropuerto ti Atenas, a maibilangen a maysa kadagiti kalatakan iti lubong. Kasta met nga adda agdagup iti 120 a kilometro a baro a kalsada a naiplano, sa napapintas ti 90 a kilometro kadagiti datin a kalsada. Agarup 40 nga overpass ti nairaman iti baro a sistema dagiti kalsada tapno saan a natrapik. Naaramid dagiti baro a subway, nga addaan iti probision agpaay iti kanayonan a 24 a kilometro a tram. Makitan ti 32 a kilometro a tren iti siudad kadagiti moderno nga estasionna tapno mangkissay iti trapiko ken polusion iti atmospera.

Iti ababa a pannao, nagreggetan ti Atenas iti sumagmamano a tawen a papintasen ti buyana tapno agbalin a baro a siudad, nga aduan iti mulmula, ken addaan iti nadaldalus nga aglawlaw, ken baro a sistema ti transportasion. Kinuna ti presidente ti International Olympic Committee (IOC) a ni Jacques Rogge: “Makita dagiti tattao a makaammo iti dati a kasasaad ti Atenas sakbay ti Olimpiada a naiduma daytan.”

 Napaut ken Narigat a Panagsagana

Bayat nga umas-asideg ti petsa ti panglukat a seremonia iti Olimpiada, pimmartak ti trabaho. Ti iyaadelantar ti panagbangon ken panagsagana ket inyarig ti Presidente iti IOC a ni Rogge iti tradisional a sala ti Grecia a maawagan iti syrtaki. Siaangaw a kinunana: “Iladawanko dayta kas maysa a musika​—kas iti syrtaki. Mangrugi a nakabumbuntog, pumarpartak, sa inton agngudo, dimon madanggayan ti kapartakna.”

Maitunos iti dayta a panangtingiting, ti Olympic Village​—“ti kangrunaan a paset ti intero a panagsagana iti Olimpiada”​—ti kabarbaro a naibangon iti maysa kadagiti makin-amianan a paset ti siudad ti Atenas. Daytoy a proyekto, a pagdagusan ti 16,000 nga atleta ken opisial ti grupo dagiti umaayam kabayatan ti Olimpiada, ti kadakkelan a proyekto a panagpabalay nga inaramid ti Grecia. Kalpasan ti paay-ayam, agbalinto dayta a pagtaengan ti agarup 10,000 a residente ti siudad.

Saan a nalipatan dagiti nangorganisar iti Olimpiada ti koneksion ti kadaanan a historia ken ti patawid dagiti moderno a paay-ayam. Dadduma a seremonia ti maangay iti kadaanan nga Olimpia. Maipakita ti dadduma a dadakkel a lugar a nakabakab a kagiddan dagiti pabuya a nainaig iti kultura ti Olimpiada. Adda baro a paggaudan iti barangay a naaramid iti asideg ti nakapasamakan idi ti agdinamag a dangadang idiay Marathon. Mabalin met a maikuna dagiti tumataray a linasatda ti orihinal a desdes. Pinili dagiti nangorganisar iti paay-ayam ti eksakto a ruta nga inusar ti taga Atenas a soldado idi 490 K.K.P., tinarayna ti 42 a kilometro, manipud Marathon agingga  iti Atenas tapno iyanunsio ti pannakaabak dagiti Persiano.

Ket ti Nangabak iti Balitok Isu ni. . .

Inton mapabettak dagiti luses iti panglukat a seremonia ti paay-ayam, ti 75,000 ti tugawna nga Olympic Stadium ti kangrunaanto a makaallukoy. Para iti adu, daytoy napapintas nga istadium ti kapintasan a paset dagiti pasilidad ti Olimpiada ti Atenas. Naisangsangayan daytoy nga istadium gapu iti atepna, nga implano ken dinisenio ti nalatak nga Espaniol nga arkitekto a ni Santiago Calatrava.

Kas nakaskasdaaw a gapuanan ti inhenieria, ti atep ket naaramid kadagiti sarming a seksion nga agdagup iti 16,000 a tonelada ti timbangda ken nadisenio a mayatep iti kalawa a 10,000 a metro kuadrado. Maisaadto dayta iti dua a nagdadakkel nga arko, a tunggal benneg saklawenna ti 304 a metro ken kangato a 80 a metro​—dandani dua ket kakatlo a dakdakkel ngem iti Sydney Harbour Bridge iti Australia! Tunggal maysa kadagiti asero a tubo a nangbukel kadagiti arko ket agtimbang iti 9,000 agingga iti 10,000 a tonelada ken “makalasat ti maysa a bus iti unegna,” sigun iti maysa nga eksperto iti panagbangon. Manamnama a mamindua a nadagdagsen ti dagup ti timbang ti atep ngem iti timbang ti Eiffel Tower idiay Paris.

Apay a kasapulan ti kasta a nagdakkel nga atep? Panunotem ti kasta unay a kinabara ti init no bulan ti Agosto idiay Atenas! Adda espesial a naikalupkop kadagiti sarming a seksion a mangyanninaw iti 60 a porsiento iti bara ti init. Adda dadduma pay a makagapu. Ti disenio ti atep ket manamnama nga agbalinto kas estruktura nga addaan iti nagpaiduma a historikal ken artistiko a pangallukoy ti paay-ayam. Kas kinuna ti dati a ministro iti kultura ti Grecia a ni Evangelos Venizelos, “ti atep ket dakkel a pakabigbigan ti arkitektura ken simbolo ti paay-ayam ti Olimpiada iti Atenas.”

Kalpasan ti pangserra a seremonia, dagita a pakabigbigan ti mangipalagip iti kinagaget a kasapulan iti panangsangaili iti kasta a nagdakkel a paay-ayam. Namnamaen dagiti taga Atenas a makatulong ti amin nga imprastraktura a naisagana para iti Olimpiada a mangpasayaat iti kalidad ti panagbiag iti siudadda. Ket kas iti kanayon nga ar-aramidenda, itultuloydanto a tamingen a naimbag dagiti karit a maipasango kadakuada.

[Kahon iti panid 15]

Nasubok Dagiti Kalat

Dagiti nangorganisar iti Olimpiada kayatda nga ipaganetget dagiti kalat a nainaig iti paay-ayam​—“nadayaw a kompetision, isport, talna, kultura, ken edukasion.” Ngem ti pagdaksanna, nairaman ti politika, nasionalismo, komersio, ken panagkunniber.

Gagangay a nagadu ti agbuya iti Olimpiada iti telebision ken adu ti mayat a makikontrata nga isponsor kadagiti anunsio, isu a nagdakkel a panguartaan dayta. “Nagdakkel itan a negosio ti Olimpiada,” kinuna ti Australiano a managsirarak a ni Murray Phillips, “ket maar-aramid ti adu a desision agpaay kadagiti naannad ti pannakakalkularna a rason iti komersio.”

Tagibassiten ti dadduma ti agdadata a nasionalismo a maiparangarang iti paay-ayam. Maar-aramid dagiti panagregget tapno maisardeng dagiti riri ken dangadang kabayatan ti Olimpiada. Nupay kasta, malaksid iti simboliko a kaipapananna, saan nga agballigi dagita a pamuspusan no saan a maikkat dagiti ramut ti riri. “Ti Olimpiada ket nagbalin a lugar a panggun-odan iti napolitikaan a pannakabalin ken impluensia,” kinuna ti propesor iti siensia a ni Brian Martin. Kinunana pay: “Iti Olimpiada, ti kompetision dagiti atleta ket nagbalin a kompetision dagiti gobierno. Saan a mabalin a makisalip dagiti atleta no saan a makisalip ti pagilianda. Ti balligi ti indibidual ken grupo ket maibilang a balligi ti pagilian, nga isimbolo dagiti bandera ken nailian a kantada . . . Mangipaay laeng [ti Olimpiada] iti sabali manen a lugar para iti agtultuloy a kinaranggas dagiti indibidual ken gobierno iti panangikagumaanda a manggun-od iti pannakabalin ken saad. . . . Awan ti maaramidan dagiti nangorganisar iti Olimpiada tapno ipatungpal ti orihinal a kalatna a mangitandudo iti talna.”

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Ti pakaangayan ti Olimpiada idiay Atenas

Disenio ti medalia para iti 2004

[Credit Lines]

Retrato a naala manipud iti tangatang: AP Photo/Thanassis Stavrakis; disenio ti medalia: © ATHOC

[Dagiti Ladawan iti panid 16]

Metro iti Atenas

Ti internasional nga eropuerto ti Atenas

[Credit Line]

©ATHOC

[Dagiti Ladawan iti panid 17]

Ti maar-aramid nga Olympic Village

Agios Kosmas Sailing Centre

[Credit Line]

© ATHOC/Photo: K. Vergas

[Ladawan iti panid 16, 17]

Ti maar-aramid nga atep ti Olympic Istadium

[Ladawan iti panid 17]

Bassit a modelo ti nairingpasen nga atep

[Credit Line]

© ATHOC

[Picture Credit Line iti panid 14]

© ATHOC