Dagiti Marirriribukan nga Agtutubo

▪ Idiay Estados Unidos, pinaltopaltogan ti maysa nga estudiante nga agtawen iti 15 dagiti kaklasena, 2 ti natay ken 13 ti nasugatan.

▪ Idiay Russia, siraranggas a pinatay dagiti nabartek a tin-edyer ti agtawen iti siam a balasitang sada kinabkabil ni tatangna ken ti kasinsinna.

▪ Idiay Britania, kinabkabil ken binagbagsol ti barito nga agtawen iti 17 ti maysa nga ub-ubing ngem isuna. “Idi damo, diak panggep a patayen,” imbagana iti polis, “ngem idi nakitak ti dara, diakon sinardengan.”

NAGBALINEN a gagangay dagitoy makapakigtot nga insidente. Saan a basta maibilang a karkarna dagitoy a pasamak. “Ti kinaranggas dagiti agtutubo ket maysa a dakkel a parikut iti kagimongantayo,” kinuna ti artikulo iti Professional School Counseling. Daytoy ket paneknekan dagiti estadistika.

Kuna ti U.S. National Center for Education Statistics a nupay bimmassit ti naipadamag a kinaranggas iti eskuelaan iti dayta a pagilian, “dagiti estudiante nga agtawen iti 12 ingganat’ 18 ti biktima ti agarup 2 a milion a di makapapatay a kinaranggas wenno panagtakaw iti eskuelaan idi 2001.” Immadu met ti naipadamag a pammutbuteng idiay eskuelaan.

Ngem saan nga amin a kinaranggas dagiti agtutubo iti Estados Unidos ket nairanta kadagiti sabali nga estudiante. “Bayat ti 5 a tawen nanipud 1997 ingganat’ 2001,” kinuna dayta met laeng a report, “dagiti mannursuro ti biktima ti dandani 1.3 a milion a di makapapatay a krimen iti eskuelaan, agraman ti 817,000 a panagtakaw ken 473,000 a naranggas a krimen.” Maysa pay, “9 a porsiento kadagiti mannursuro iti amin nga elementaria ken haiskul ti agpegpeggad a dangran ti maysa nga estudiante, ken 4 a porsiento ti ranggasan ti padada nga estudiante.”

Ania ngay ti kasasaad ti dadduma a pagilian? “Inaresto ti China ti 69,780 a delingkuente nga agtutubo idi 2003,” impadamag ti maysa nga ahensia ti damdamag. Dayta ket “ad-adu iti 12.7 a porsiento ngem idi 2002.” Kinuna ti padamag a “70 a porsiento kadagiti krimen dagiti agbabarkada ket ar-aramiden dagiti delingkuente nga agtutubo.” Maysa a report a naggapu iti Japan idi 2003 ti nagkuna met a dagiti agtutubo ti mapabasol iti kagudua kadagiti krimen a naaramid iti napalabas a sangapulo a tawen.

 Dagiti Droga​—Makadangran Kadagiti Agtutubo

Ti panangdangran ti adu nga agtutubo iti bagida ti maysa pay a pakakitaan ti pannakariribuk. Kuna ti maysa a report ti U.S. National Institute on Drug Abuse nga agarup kagudua iti amin a tin-edyer iti dayta a pagilian ti nakapadasen a nagdroga sakbay a nagturposda iti haiskul. Kuna pay ti report: “Nasaknap ti panaginum iti arak kadagiti tin-edyer ita. Dandani uppat iti kada lima nga estudiante (77 %) ti uminum iti arak (saan la a sumimsim) inton agturposda iti haiskul; ken dandani kagudua (46 %) ti umin-inumen idi addada iti maikawalo a grado.”

Pannakidenna iti Adu a Kapareha

Iti daytoy a tiempo nga agraraira ti AIDS, sigurado a napeggad ti pannakidenna iti adu a kapareha. Ngem adu nga agtutubo ti mangmatmat iti sekso a kas man la ay-ayam a di makadangran. Kas pagarigan, dadduma nga agtutubo nga Americano laglag-anenda ti “maminsan laeng a pannakinaig”​—a kas man la awan dakesna ti pannakidenna iti di asawa. Pagsasaritaanda ti kaadda ti “gayyem a mangipaay kadagiti pagragsakanda”​—maysa a kadennada ngem awan ti emosional nga obligasionda kenkuana.

Deskribiren ti autor a ni Scott Walter ti aglablabes a padaya nga inorganisar ti dadduma nga agtutubo nga agnanaed iti kabangibang ti siudad bayat nga agtartrabaho ti dadakkelda. Iti maysa kadagita a padaya, impakaammo ti maysa a balasitang a “nakidenna iti amin a lallaki sadiay. . . . Nakidaya met dagiti ubbing nga agtawen laeng iti 12.”

Makapakigtot aya? Saan a makapakigtot kadagiti eksperto a nangadalen iti seksual a kababalin dagiti tin-edyer. “Iti napalabas a 20 a tawen,” kinuna ni Dr. Andrea Pennington, “nakitatayo nga ub-ubingen ti promedio nga edad dagiti tin-edyer a makidendenna. Kadawyanen a mangrugi dagiti babbarito ken babbalasitang a makidenna inton agtawenda iti 12.”

Ti report ti periodiko a USA Today ti nangnangruna a makapaladingit: “Umad-adu kadagiti kaubingan a tin-edyer iti pagilian ti mangaramid iti oral a sekso wenno sekso babaen iti ngiwat. . . . Patien dagiti ubbing a ‘daytoy ket saan a pannakidenna.’” Sigun iti maysa a surbey iti 10,000 a balasitang, “80 a porsiento ti nagkuna a birhenda, ngem 25 a porsiento ti nakiraman iti sekso babaen iti ngiwatda. Ken 27 a porsiento ti nangdeskribir iti kasta nga aramid a ‘maysa a pagpalpaliwaan a kaduam ti maysa a lalaki.’”

Iti sadinoman, in-inut a maak-akseptar ti kasta a panangmatmat iti pannakidenna. “Umad-adun dagiti agtutubo iti Asia a naakaran iti HIV babaen iti panagdenna ti lalaki ken babai gapu ta ub-ubingen ti edad ti adu a makidenna,” kinuna ti UNESCO, sana innayon: “Umad-adun dagiti tin-edyer a di mangikankano kadagiti prinsipio ti dadakkelda a ‘taga-Asia’ babaen ti masansan a pannakidennada iti adu a kapareha, sakbay nga agkasarda.”

Adda pay kadi dadduma a pagilasinan iti pannakariribuk dagiti agtutubo? Impadamag ti Women’s Health Weekly ti Canada: “Duapulo ket lima a porsiento kadagiti babbai nga agtawen iti 16 agingga iti 19 ti agsagaba iti nakaro a depression.” Nupay kasta, ti depression ket maysa a sakit a mangapektar kadagiti lallaki ken babbai. Sigun iti U.S.News & World Report, kada tawen ingganat’ lima ribu nga agtutubo ti agpakamatay. Gapu iti sumagmamano a rason, kuna ti report, “mamin-innem a daras nga ad-adu dagiti babbarito nga agpakamatay ngem kadagiti babbalasitang.”

Sigurado a napalalo ti pannakariribuk ti kaputotan dagiti agtutubo ita. Ania ti makagapu iti daytoy a parikut?

[Picture Credit Line iti panid 3]

STR/AFP/Getty Images