Paruarem ti Makapapatay nga Asuk

MAKAPADANAG ti estadistika: Tallo a tattao ti matay kadagiti pagtaenganda iti tunggal minuto iti kada aldaw. Apay? Gapu iti asuk ti biomass.

Ania ti biomass? Mabalin a nagango a kayo, sangsanga, ruot, naganggangan nga ibleng ti animal, wenno basura a maurnong manipud iti apit. Kakatlo iti populasion ti lubong wenno nasurok a dua a bilion a tattao ti agus-usar iti biomass a pagsungrod iti panagluto ken panangpaimeng, impadamag ti The Kathmandu Post ti Nepal. Masansan a dayta ti kakaisuna a sungrod a magun-odan dagiti nakapangpanglaw.

Nakalkaldaang ta ti pananguram iti biomass ket mangiruar kadagiti makapapatay a gas. Ania ngarud ti solusion? “Medio simple ti solusion ti polusion iti uneg ti balay: lapdan ti iseserrek ti asuk iti uneg ti balay wenno paruaren dayta iti uneg ti balay,” kinuna ti Intermediate Technology Development Group (ITDG), maysa nga organisasion a tumultulong a mangpasayaat iti biag ti tattao iti adu a pagilian.

Ti umuna a singasing dayta nga organisasion ket aglutokayo iti ruar. Ngem kasano ngay no saan a mabalin wenno saanyo a kayat? Pasayaatenyo ngarud ti bentilasion ti balayyo, insingasing ti ITDG. Adda dua a pamay-an tapno maaramid daytoy​—babaen ti panangabut iti diding nga asideg iti atep (no ikkam iti napuskol a barut, saan a makastrek dagiti babassit nga animal) ken mangaramidka kadagiti tawa (adda kinapribadom no adda rikep dagitoy). Daytoy ti mangpasayaat iti sirkulasion ti angin ken adda pagruaran ti asuk. Nupay kasta, saan a praktikal dagiti abut iti diding no madama a maur-uram ti sungrod a pagpaimeng iti uneg ti balay, isu a mabalin a makatulong ti sabali pay a simple a pamay-an.

Dagiti pagruaran ti asuk ket maysa kadagiti maakseptar a wagas ken epektibo unay a pamay-an a pangikkat iti asuk, kinuna ti ITDG. Dagiti pagruaran ti asuk ket mabalin a maaramid babaen kadagiti nalaka a materiales a kas iti metal wenno uray kadagiti ladrilio ken pitak. Dagitoy nga akaba nga akkub ket maaramid a nangatngato ngem iti apuy ken addaan iti simburio a pagruaran ti asuk manipud iti balay babaen iti atep. Sigun kadagiti eksperto, no sumayaat ti bentilasion iti kangato ti atep ken mausar dagiti pagruaran ti asuk, maksayan ti dandani 80 a porsiento kadagiti napeggad a polusion iti pagtaengan. Kinuna dagiti agus-usar iti pagruaran ti asuk a nagbalinda a nasalsalun-at, nadaldalus, ad-adu ti matrabahoda, ken ad-adda a kaay-ayoda ti agnaed iti pagtaenganda​—pammaneknek a ti nakasimsimple a banag mabalin nga ad-adda a mapasayaatna ti panagbiag.

[Ladawan iti panid 14]

Ti kosina iti uneg ti maysa a balay idiay Kenya nga addaan iti pagruaran ti asuk, sagumaymay nga addaan iti dadakkel nga espasio, ken tawa

[Credit Line]

Dr. Nigel Bruce/www.itdg.org