Dagiti Misterio a Sirkulo iti Africa

Iti 2,000 a kilometro nga akikid a daga iti makinlaud a pingir ti Namib Desert iti abagatan a laud ti Africa, adda langalang ken kadaratan a 2 a metro agingga iti 10 a metro ti diametrona iti nadumaduma a paset dayta a lugar. Adda sirkulo a kaliddaan iti tunggal disso. Para kadagiti agpaspasiar, dagitoy a sirkulo ket kasla kamuras wenno parsiak ti dadakkel a tedted ti tudo. Sigun iti sarsarita iti dayta a lugar, adda pannakabalin dagitoy a sirkulo. Patien ti dadduma a tribu nga iti uneg ti tunggal sirkulo ti nakaitaneman ti maysa a Katutubo a natay iti maysa kadagiti adu a pannakirupakda kadagiti mayat a mangkolonia kadakuada iti napalpalabas a siglo.

Nabayag metten a kayat dagiti sientista nga ammuen no apay a timmaud dagiti sirkulo. Idi 1978, gapu ta impagarupda nga agbaliw ti posision dagiti sirkulo, minarkaan dagiti managsukisok ti tengnga dagitoy babaen kadagiti metal a poste. Duapulo ket dua a tawen kalpasanna, saan a nagbaliw ti posision dagitoy a sirkulo. Nagadu ti pagarup maipapan iti itataud dagitoy a sirkulo, sigun iti periodiko a The Daily Telegraph iti London, a pakairamanan “ti gagangay nga ar-aramiden dagiti anay, pannakasabidong manipud kadagiti makapapatay a katutubo a mula, kontaminasion manipud kadagiti radioaktibo a mineral ken uray ti masansan a panagkayabkab dagiti abestrus iti katapukan tapno maikkat dagiti parasitoda.” Ti propesora iti botanika a ni Gretel van Rooyen iti University of Pretoria, South Africa, indaulona ti nabiit pay a panagsirarak gapu ta kayatda a maammuan ti maipapan kadagitoy a sirkulo. Kastoy ti impadamagna: “Pinadasmi ti tunggal teoria ngem palsoda amin.”

Nalabit ti nakaskasdaaw a naduktalan dagiti managsirarak ket nalaylay ti ruot nga immulada iti daga a naala iti tengnga dagiti sirkulo. Ngem mayat ti panagtubona iti daga a naala kadagiti sirkulo a kaliddaan. Dayta ti mangpasingked nga adda nagdumaan ti daga iti dua a disso. Nupay awan ti makailawlawag a sungbat iti damo a panangeksamenda iti daga, namnamaen ni Van Rooyen nga ad-adunto ti maammuanda iti panangusigda babaen iti instrumento a mass spectrometer. Pampanunotenna di la ket ta adda dagiti makapapatay nga elemento iti daga nga ayan dagiti sirkulo. “Ngem uray no maammuanmi,” kinuna ni Van Rooyen iti New Scientist, “no kasano a nakadanon dagitoy sadiay ti sabali manen a pagparikutanmi.” Agingga ita, dagiti sirkulo ket maysa pay laeng kadagiti adu a naisangsangayan a misterio iti daga.

[Picture Credit Line iti panid 27]

Impaay ni Austin Stevens