ITI kaaldawantayo, kuna dagiti eskolar a saan nga agpayso a persona ni Satanas. Ibagbagada nga isu ket partuat laeng ti imahinasion ti tattao. Saanen a kabbaro dayta a kontrobersia. Insurat ti mannaniw idi maika-19 a siglo a ni Charles-Pierre Baudelaire a “ti kangrunaan a pangallilaw ti Diablo ket ti panangipapati a di agpayso ti kaaddana.”

Agpayso kadi a persona ni Satanas? No agpayso, nagtaudanna? Isu kadi ti di makita a puersa a makinggapuanan kadagiti parikut iti lubong a pagbibiagantayo? Kasano a maliklikanyo ti nagdakes nga impluensiana?

Ti Biblia deskribirenna ni Satanas kas agpayso a persona nga agnanaed iti lubong dagiti di makita nga espiritu. (Job 1:6) Nailanad iti dayta dagiti naulpit ken nadamsak a kualidadna agraman dagiti nagdakes nga aramidna. (Job 1:13-19; 2:7, 8; 2 Timoteo 2:26) Naisurat pay ketdi iti dayta dagiti pannakisarita ni Satanas iti Dios agraman ken Jesus.—Job 1:7-12; Mateo 4:1-11.

Kasano a timmaud ti kasta a nadangkes a persona? Nabayagen sakbay pay a naparsua ti tao, pinarsua ti Dios ti “inauna” nga Anakna, a napanaganan idi agangay iti Jesus. (Colosas 1:15) Kalpasanna, naparsua ti dadduma pay nga “annak ti Dios,” a naawagan iti anghel. (Job 38:4-7) Perpekto ken nalintegda amin. Nupay kasta, maysa kadagita nga anghel ti nagbalin a Satanas.

Saan pay a Satanas ti naganna idi naparsua. Ti Satanas ket maysa a mangiladawan a nagan  a kayuloganna ti “Kabusor; Kalaban; Manangpabasol.” Napanaganan iti Satanas agsipud ta pinilina ti maysa a wagas ti panagbiag a maibusor iti Dios.

Pinatanor daytoy nga espiritu a parsua ti rikna nga agpannakkel ken makirinnisiris iti Dios. Kayatna nga isu ti dayawen ti dadduma a parsua. Idi immay ditoy daga ni Jesus, ti inauna nga Anak ti Dios, ginandat pay ketdi ni Satanas a guyugoyen ni Jesus tapno ‘mangaramid iti maysa a tignay a panagdayaw’ kenkuana.—Mateo 4:9.

Ni Satanas ket “saan a nagtakder a di maisin iti kinapudno.” (Juan 8:44) Impasimudaagna a managulbod ti Dios, idinto ta ti kinaagpaysuanna, isu ti managulbod. Imbagana ken Eva a posible nga agbalin a kas iti Dios, idinto ta isu ti agtarigagay nga agbalin a kas iti Dios. Ket babaen kadagiti panangallilawna, imbanagna ti agimbubukodan a tarigagayna. Naimpluensiaanna ni Eva a mangibilang kenkuana a nangatngato ngem iti Dios. Babaen ti panagtulnogna ken Satanas, ni Eva inakseptarna ni Satanas kas diosna.—Genesis 3:1-7.

Babaen ti panangisungsongna iti iyaalsa, daytoy dati a mapagtalkan nga anghel pinagbalinna ti bagina kas Satanas—maysa a bumusbusor ken kalaban ti Dios ken tao. Ti nagan a “Diablo,” a kayuloganna ti “Manangpardaya,” ket nainayon met a pangdeskribir iti daytoy nadangkes a persona. Daytoy a nangirugi iti panagbasol naallukoyna ti dadduma pay nga anghel a sumukir iti Dios ken makikadua iti iyaalsana. (Genesis 6:1, 2; 1 Pedro 3:19, 20) Ad-adda a pinakaro dagitoy nga anghel ti kasasaad ti sangatauan. Babaen ti panangtuladda iti managimbubukodan a daldalan ni Satanas, “ti daga napno iti kinaranggas.”—Genesis 6:11; Mateo 12:24.

Ti maysa a kriminal mabalinna a punasen dagiti lamma ti ramayna iti nakapasamakan ti krimen tapno di maduktalan ti kinasiasinona. Ngem inton dumteng dagiti polis, mapanunotda a no napasamak ti maysa a krimen, adda la ketdi ti kriminal. Ni Satanas, ti kaunaan a “mammapatay,” ikagkagumaanna nga ilimed ti kinasiasinona. (Juan 8:44; Hebreo 2:14) Idi nakisarita ken Eva, inlimed ni Satanas ti kinasiasinona babaen iti maysa a serpiente. Kasta pay laeng ti panangilimedna iti kinasiasinona ita. “Binulsekna ti pampanunot dagiti di manamati” tapno mailimedna ti kinasaknap ti nabileg nga impluensiana.—2 Corinto 4:4.

Nupay kasta, ni Jesus impabigbigna ni Satanas kas ti kriminal ken makinggapuanan iti kinadangkes ditoy lubong a pagnanaedantayo. Pinanagananna daytoy iti “agturay daytoy a lubong.” (Juan 12:31; 16:11) “Ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” insurat ni apostol Juan. (1 Juan 5:19) Sieepektibo nga us-usaren ni Satanas “ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti sanikua a pagbiag ti maysa,” iti “panangallilawna iti intero a mapagnaedan a daga.” (1 Juan 2:16; Apocalipsis 12:9) Isu daydiay pagtultulnogan ti kaaduan iti sangatauan.

Kas iti napasamak ken Eva, dagidiay agtultulnog ken Satanas, arigna a pinagbalinda isuna kas diosda. Gapuna, ni Satanas “ti dios daytoy a sistema ti bambanag.” (2 Corinto 4:4) Dagiti epekto ti panagturayna ket pakairamanan ti kinamanaginsisingpet ken kinaulbod; gubat, pannakatutuok ken pannakadadael; krimen, kinaagum ken kinarinuker.

Mamakdaar ti Biblia: “Agtalinaedkayo a sipupuot, managbantaykayo koma.” Apay? Agsipud ta “ti kabusoryo, ti Diablo, agsursursor a kasla leon a ngumerngernger, nga agsapsapul iti alun-onenna.” (1 Pedro 5:8) Nupay mamagpanunot dayta a teksto, masiertotayo a dagidiay laeng saan a nasalukag—dagidiay saan a managbantay—ti “magundawayan ni Satanas.”—2 Corinto 2:11.

Napateg ngarud a bigbigentayo ti kinapudno nga adda ni Satanas ken palubosantayo a ti Dios ti ‘mangpatibker’ ken ‘mangpapigsa’ kadatayo. Iti kasta, ‘makapagtakdertayo a bumusor [ken Satanas]’ ket dumasigtayo iti Dios.—1 Pedro 5:9, 10.