3. Agtutunos Dagiti Linaonna
No Apay a Mapagtalkan ti Biblia
3. Agtutunos Dagiti Linaonna
Ipapantayo a kiniddawyo iti 40 a lallaki a mangisuratda iti nagduduma a benneg ti maymaysa a libro. Nadumaduma ti kultura, kasasaad, ken pagilianda ken saanda pay nga agaammo. Saan met nga ammo ti dadduma kadakuada no ania ti insurat ti dadduma. Gapuna, manamnamayo kadi nga agtutunos ti linaon dayta a libro?
KASTA ti Biblia. * Nupay naisurat dayta iti sidong ti nakarkaro pay a kasasaad ngem kadagiti nadakamat, talaga nga agtutunos ti linaonna.
Naisangsangayan a kasasaad. Naisurat ti Biblia iti las-ud ti agarup 1,600 a tawen, manipud 1513 K.K.P. agingga iti agarup 98 K.P. No kasta, sinigsiglo ti nagbabaetan ti adu kadagiti agarup 40 a mannurat. Nagduduma met ti pagsapulanda. Addada mangngalap, papastor wenno ar-ari, ken maysa kadakuada ti mangngagas.
Agtutunos a mensahe. Nupay nagduduma ti nagsurat, maymaysa ti tema ti Biblia: ti pannakaalangon ti kalintegan ti Dios a mangituray iti sangatauan ken ti pannakatungpal ti panggepna babaen ti nailangitan a Pagarianna, maysa a sangalubongan a gobierno. Damo a nadakamat dayta a tema iti Genesis, nailawlawag kadagiti simmaruno a liblibro, sa naitampok iti Apocalipsis.—Kitaenyo ti “Ania ti Linaon ti Biblia?” iti panid 19.
Agtutunos a detalye. Agtutunos dagiti mannurat iti Biblia uray kadagiti babassit a detalye, nupay saanda nga inggagara a pagtutunosen dagita. Usigentayo daytoy a pagarigan. Kinuna ti mannurat iti Biblia a ni Juan nga idi ti maysa a bunggoy immay dimngeg ken Jesus, espesipiko a dinamagna ken Felipe no sadino ti panggatanganda iti tinapay nga ipakanda kadagiti tattao. (Juan 6:1-5) Iti umasping a salaysay, dinakamat ni Lucas a napasamak dayta iti asideg ti siudad ti Betsaida. Iti rugrugi a paset ti librona, dinakamat met ni Juan a taga-Betsaida ni Felipe. (Lucas 9:10; Juan 1:44) Gapuna, natural laeng nga agimtuod ni Jesus iti maysa a taga-Betsaida. Agtutunos dagiti detalye, nupay nalawag a di naigagara a napagtutunos dagita. *
Nainkalintegan a panagduduma. Adda sumagmamano a pagdudumaan ti dadduma a salaysay, ngem saan kadi a gagangay laeng dayta? Kas pagarigan, adda grupo a nakaimatang iti maysa a krimen. No agpapada a sasao ti inusar ti tunggal mannurat a nangisalaysay iti isu met la a pasamak, dikay kadi kunaen a nagkukumplotda? Nainkalitegan ngarud nga adda bassit panagduduma ti salaysay ti kada mannurat sigun iti panangmatmatna. Kasta met dagiti mannurat iti Biblia.
Usigentayo daytoy a pagarigan. Purpura kadi ti kawes ni Jesus idi aldaw ti ipapatayna, kas kunaen da Marcos ken Juan? (Marcos 15:17; Juan 19:2) Wenno eskarlata, sigun ken Mateo? (Mateo 27:28) Mabalin nga umisoda a dua. Lumabaga ti purpura. Depende iti panagkita ti maysa, kinalawag, ken aglawlaw, mabalin a pumussiaw ti dadduma a kolor, isu nga agbaliw ti kolor ti dadduma a kawes. *
Ti panagtutunos dagiti mannurat iti Biblia, agraman ti di inggagara a panagpapadada, paneknekanna a mapagtalkan dagiti insuratda.
[Dagiti Footnote]
^ par. 4 Ti Biblia ket buklen ti 66 a libro, wenno benneg, a mangrugi iti Genesis ken agngudo iti Apocalipsis.
^ par. 7 Para iti ad-adu pay a pagarigan ti kasta a panagtutunos, kitaenyo ti panid 16-17 ti broshur a Libro Para iti Amin a Tao nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
^ par. 9 Para iti ad-adu pay nga impormasion, kitaenyo ti kapitulo 7 a napauluan iti “Kontraen Kadit’ Biblia ti Sasawenna?” iti libro a Ti Biblia—Saot’ Dios Wenno iti Tao? nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
[Ladawan iti panid 7]
Purpura kadi wenno eskarlata ti kawes ni Jesus?