“Idi agtawenak iti 10 agingga iti 13, saan a kayat ti adu a kaeskuelaak ti makigayyem kaniak. Nasakit dayta isu nga idi agtawenakon iti 14, binaliwak ti itsurak ken kababalinko, ngem saan nga iti nasayaat a pamay-an. Kayatko unay ti maaddaan iti gagayyem isu a nagpaimpluensiaak kadagiti kaeskuelaak tapno laeng magustuandak.”—Jennifer, 16. *

Maipaspasangoka kadi iti di nasayaat nga impluensia ti kakaduam? No wen, matulongannaka daytoy nga artikulo tapno malabanam dayta.

Agaramid iti dakes dagiti nasingpet a tattao gapu iti di nasayaat nga impluensia ti kakadua.

“Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.”—1 Corinto 15:33.

“No dadduma, makaaramidtayo iti ammotayo a dakes gapu ta kayattay unay a maay-ayo ti sabsabali!”—Dana.

Saan la nga iti kakadua ti paggapgapuan ti di nasayaat nga impluensia.

“No kayatko nga aramiden ti umiso, ti dakes ti adda kaniak.”—Roma 7:21.

“Masansan a siak ti paggapuan ti mariknak a di nasayaat nga impluensia. Siak a talaga ti mangayat iti pagiistoriaan ti kakaduak ken iti panamagbalinda a makapagagar unay kadagita.”—Diana.

No malabanam ti di nasayaat nga impluensia, maipagpannakkelmo dayta.

“Salimetmetanyo ti naimbag a konsiensia.”—1 Pedro 3:16.

“Marigatanak unay idi a manglaban iti di nasayaat nga impluensia ti kakaduak. Ngem ita, diakon mabuteng nga agbalin a naiduma ken maitakderakon dagiti desisionko. Naimas ti turogmo no nadalus ti konsiensiam.”—Carla.

No maipasangoka iti impluensia ti kakaduam nga agaramid iti dakes, padasem dagitoy:

Panunotem dagiti epektona. Isaludsodmo iti bagim, ‘Kasanon no nagpaimpluensiaak ket natiliwandak? Anianto ngata ti panunoten dagiti nagannakko? Anianto ti panagkitak iti bagik?’—Prinsipio ti Biblia: Galacia 6:7.

“Damagen no kua dagiti dadakkelko, ‘Ania ti mabalin a mapasamak kenka no tumulokka?’ Tultulongandak a mangpanunot a pagdaksak ti itutulok iti di nasayaat nga impluensia ti kakaduak.”—Olivia.

Pabilgem ti determinasionmo. Isaludsodmo iti bagim, ‘Apay a patiek a makadangran daytoy kaniak wenno iti sabsabali?’—Prinsipio ti Biblia: Hebreo 5:14.

“Idi ubingak, umanayen nga ibagak ti saan wenno sumungbatak la bassit. Ngem ita, mailawlawagkon no apay nga aramidek wenno diak aramiden ti maysa a banag. Maitakderak dagiti patpatiek maipapan iti umiso ken di umiso. Aggapu a mismo kaniak ti sungbat, saan nga iti sabali.”—Anita.

Panunotem ti reputasionmo. Isaludsodmo iti bagim, ‘Ania a kita ti tao ti kayatko a pagbalinan?’ Kalpasanna, panunotem ti pakaipaspasanguam a di nasayaat nga impluensia sa isaludsodmo, ‘Ania ti aramiden ti kasta a tao iti daytoy a situasion?’—Prinsipio ti Biblia: 2 Corinto 13:5.

“Kontentoakon iti kinasiasinok isu nga awan bibiangko iti pampanunoten ti dadduma kaniak. Maysa pay, kaykayatdak ti kaaduan ta saanak a plastik.”—Alicia.

Panunotem ti masanguanan. No ages-eskuelaka pay, sumagmamano a tawen wenno bulan laengen, dimonton malagip dagiti mismo a kayatmo a maay-ayo ita.

“Kinitak ti retratomi kadagiti kaklasek idi. Diakon malagip ti nagan ti dadduma kadakuada. Ngem idi agkakaduakami pay idiay eskuelaan, napatpateg ti opinionda ngem iti panangsurotko kadagiti patpatiek. Talaga a nagkamaliak idi!”—Dawn, 22 itan.

Agsaganaka. Kuna ti Biblia: ‘Ammuenyo no kasano ti rebbeng nga isusungbat iti tunggal maysa.’—Colosas 4:6.

“Dakami ken adingko ket tultulongan dagiti nagannakmi nga agpanunot kadagiti situasion sa iyaktomi dagita tapno inton maipasangokami iti aktual a kasasaad, ammomin ti aramidenmi.”—Christine.