NAGPARTAK ti iyaadu dagiti addaan iti diabetes mellitus nga uray la nagbalin daytan a sangalubongan nga epidemia. Adda dua a kangrunaan a kita ti diabetes. Kaaduanna a mangrugi ti type 1 bayat ti kinaubing, ken saan pay nga ammo ita dagiti doktor no kasano a malapdan dayta. Daytoy nga artikulo ket maipapan iti type 2 a pakaigapuan ti agarup 90% kadagiti amin nga addaan iti diabetes.

Dagiti adulto laeng idi ti maaddaan iti type 2 diabetes. Ngem ita, uray dagiti ubbing ket maaddaan metten iti kasta. Nupay kasta, kuna dagiti eksperto a kabaelam a liklikan ti type 2 diabetes. Sigurado a makatulong kenka ti uray bassit a pannakaammo maipapan iti daytoy traidor a sakit. *

Ti diabetes ket maysa a kondision a pakaigapuan ti sobra nga iyaadu ti asukar iti dara (blood sugar). Dayta a sakit dadaelenna ti normal a proseso ti pannakayakar ti asukar manipud iti dara a mapan kadagiti selula nga agkasapulan iti dayta tapno maaddaanda iti enerhia. Kas resultana, madadael dagiti napateg nga organ wenno paset ti bagi ken perdienna ti sirkulasion ti dara, nga agresulta no dadduma iti pannakaputed ti ramay ti saka wenno ti saka a mismo, pannakabulsek, ken sakit iti kidney. Adu a diabetiko ti matay gapu iti pannakaatake iti puso wenno istrok.

Ti sobra a taba iti bagi ti mabalin a maysa a kangrunaan a makagapu iti type 2 diabetes. Patien dagiti eksperto a dakdakkel ti posibilidad a maaddaan iti diabetes ti maysa no adu ti naurnong a taba iti tian ken siketna. Ti ngamin taba iti pali (pancreas) ken dalem ket mabalin a mangsinga iti abilidad ti bagi a mangkontrol iti asukar iti dara. Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno maliklikam dayta?

1. Ipaeksamenmo ti kaadu ti asukar iti daram no addaka iti grupo a dakkel ti posibilidadna nga agdiabetes. Ti type 2 diabetes ket masansan a mangrugi iti maysa a sakit a pagaammo kas prediabetes—maysa a kondision a medio nangatngato ngem iti normal ti asukar iti dara. Agpada a saan a nasayaat dagita a kondision, ngem adda nagdumaanda: Nupay ti diabetes ket mabalin a kontrolen, saan pay a maagasan dayta. Ngem ti dadduma nga addaan iti prediabetes napagbalinda a normal manen ti kaadu ti asukar iti darada. Mabalin a di madmadlaw dagiti sintoma ti prediabetes. Isu a mabalin nga addaankan iti dayta a dimo mapupuotan. Sigun kadagiti report, agarup 316 a milion a tattao iti intero a lubong ti addaan iti prediabetes. Ngem di ammo dayta ti adu kadakuada. Kas pagarigan, iti United States laengen, saan nga ammo ti 90% kadagiti agsagsagaba iti prediabetes nga addaandan iti kasta a sakit.

Nupay kasta, delikado ti prediabetes. Saan la a pangrugian dayta ti type 2 diabetes. Nabiit pay a naammuan nga adda met pakainaiganna iti dakkel a posibilidad a maaddaan ti maysa iti dementia (ikakapuy ti abilidad ti isip nga agpanunot). No sobra ti timbangmo, saanka nga agehersisio, wenno adda kapamiliam nga adda diabetesna, mabalin nga adda prediabetes-mon. Maammuam dayta no ipaeksamenmo ti daram.

2. Manganka iti nasustansia. No posible ken praktikal, mabalin a pagsayaatam no aramidem dagitoy: Manganka iti basbassit ngem iti gagangay. Uminumka iti danum, tsaa, wenno kape, imbes nga adut’ asukarna a fruit juice ken soft drinks. Imbes a naproseso a taraon, manganka iti whole-grain a tinapay, innapuy, ken pasta—a kalkalainganna ti kaaduna—agraman iti mani, bukbukel, saan unay a nataba a karne ken ikan.

3. Agehersisioka. Ti panagehersisio kissayanna ti kaadu ti asukar iti daram ken tulongannaka a mangmantener iti husto a timbang. Irekomenda ti maysa nga eksperto a kissayam ti tiempo ti panagbuyam iti TV ket usarem dayta nga agehersisio.

Saanmo a kabaelan a suktan dagiti genes-mo, ngem kabaelam a baliwan ti estilo ti panagbiagmo. Pagsayaatantayo met laeng no aramidentayo ti amin a kabaelantayo a mangpasalun-at iti bagitayo.