IDI damo a nadiskobre dagiti sientista dagiti kemikal nga antibiotiko idi katengngaan ti maika-20 a siglo, ninamnama dagiti doktor a maagasan dagita a baro nga agas ti dadduma a sakit. Idi damo, kasla naaramidan met dagita nga agas ti nakairantaanda. Ngem gapu iti nasaknap a pannakausarda sipud idi, timmanor dagiti bakteria a saan a mapaksiat ti antibiotiko.

Tapno makabirokda kadagiti baro a panglaban iti impeksion, ad-adalen manen ti dadduma a sientista dagiti nagkauna a pamay-an ti panangagas ken panangliklik iti sakit. Ti maysa kadagita ket ti pananggundaway iti pagimbagan a maited ti silnag ti init ken presko nga angin.

Adda idi dagiti taga-England a mangisursuro a makaagas ti silnag ti init ken presko nga angin. Inrekomenda ti doktor a ni John Lettsom (1744-1815) a ti angin iti baybay ken silnag ti init ket makaagas kadagiti ubbing nga addaan iti tuberculosis (TB). Idi 1840, napaliiw ti surgeon a ni George Bodington a dagiti agtrabtrabaho iti ruar kas kadagiti mannalon, agar-arado, ken papastor ket narigat a makaptan iti TB, idinto ta kasla al-alisto a makaptan iti kasta a sakit dagiti agtrabtrabaho iti uneg ti pasdek.

Limmatak ni Florence Nightingale (1820-1910) gapu kadagiti pinasayaatna a pamay-an ti panagaywan kadagiti Briton a soldado a nasugatan bayat ti Crimean War. Insaludsodna: “Napadasam kadin ti simrek kadagiti kuarto dagiti tattao . . . iti rabii, wenno iti agsapa sakbay a malukatan dagiti tawa, ket nadlawmo a nalungnguop ken nabangsit ti angin?” Insingasingna a ti angin iti kuarto ti pasiente ket mapagtalinaed koma a presko kas iti angin iti ruar, ngem saan met koma a mabaybay-an a malammin ti pasiente. Kinunana  pay: “Nalawag nga ipakita ti amin a kapadasak iti panangaywan kadagiti agsakit a ti kangrunaan a kasapulanda ket presko nga angin. Maikadua ket ti lawag . . . Ken saan la a basta lawag no di ket ti direkta a silnag ti init.” Adu met ti mamati kadagidi a tiempo a makapasalun-at ti panangibilag kadagiti supot wenno punda ti pungan, kubrekama, ken bado.

Sipud idi 1800’s, rimmang-ayen ti siensia, ngem kasta met laeng ti konklusion dagiti baro a panagadal. Kas pagarigan, natakuatan iti maysa a panagadal idiay China idi 2011 nga “adu ti nakaptan iti impeksion iti aangsan” kadagiti agnanaed iti aglilinnetlet a dormitorio kadagiti kolehio a saan a nasayaat ti bentilasionda.

Admitiren ti World Health Organization (WHO) a ti natural a bentilasion, agraman ti angin a sumrek ken rummuar iti maysa a pasdek ket napateg tapno makontrol ti impeksion. Kinapudnona, dagiti pagannurotan ti WHO a naipablaak idi 2009 iparegtana ti panangusar iti kasta a natural a bentilasion kas epektibo a pamay-an tapno maksayan ti posibilidad nga agraira ti impeksion kadagiti pasilidad a pagpaagasan. *

Nalabit ibagam, ‘Nagsayaat amin dagita. Ngem maitunos kadi dayta iti siensia? Kasano a ti silnag ti init ken angin lapdanda ti impeksion?’

Mangipaay iti sumagmamano a sungbat dagiti panagadal a naaramid iti Ministry of Defence iti United Kingdom. Inkagumaan dagiti sientista sadiay a siguraduen no kasano kapaut nga agtalinaed a delikado ti angin no adda biolohikal nga igam a naglaon kadagiti makadangran a bakteria a mapabettak iti London. Tapno maammuan no kasano kapaut ti panagtalinaed a sibibiag dagiti iwaras ti angin nga organismo a mangpataud iti sakit, nangikabil dagiti researcher iti bakteria nga E. coli kadagiti saput ti lawwalawwa sada binaybay-an dagita iti ruar. Rabii idi naaramid ti eksperimento ta pagaammo a matay dagita a bakteria no mainitanda. Ania dagiti resulta?

Kalpasan ti dua nga oras, natay ti dandani amin a bakteria. Ngem idi naikabil dagiti bakteria iti nakaserra a kahon iti dayta met la a lokasion ken iti isu met la a temperatura ken agneb, sibibiag pay laeng ti kaaduan kadagita kalpasan ti dua nga oras. Apay? Nalawag nga adda banag iti angin a mangpapatay kadagiti mikrobio. Saan pay a naammuan no ania dayta. Ngem sigun kadagiti researcher, adda substansia a gagangay nga adda iti angin ken “agserbi kas natural a pangdis-impekta kontra kadagiti organismo a mangpataud iti sakit wenno mikrobio nga adda iti angin.”

Ti silnag ti init ket natural met a pangdis-impekta. Ilawlawag ti Journal of Hospital Infection a “ti kaaduan kadagiti mikrobio a pakaigapuan ti impeksion nga iwaras ti angin ket matay iti silnag ti init.”

Ania ngarud ti aramidem tapno mabenepisiaranka? Baka kayatmo ti rummuar tapno agpainitka biit ken lumang-ab iti presko nga angin. Sigurado a pagsayaatam dayta.