1-3. (a) Ania dagiti pakaipaspasanguan ti amin nga agtutubo? Iyilustrarmo. (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.) (b) Kasano a mapagballigian dayta dagiti Kristiano nga agtutubo?

IPAPANTAYO a planom ti mapan iti adayo a lugar para iti napateg nga okasion. Napaut dayta a biahe. Iti estasion ti bus, makatikaw ta nagadu ti bus ken pasahero. Imbag laengen ta ammom ti aramidem—birokem ti bus nga agturong iti destinasionmo! Saanka a makadanon iti destinasionmo no agluganka iti bus a sabali ti papananna.

² Dagiti agtutubo ita ket kas kadagita a pasahero. Maipaspasangoda iti napaut a panagbiahe iti biag. No dadduma, mabalin a matikawda gapu iti adu nga oportunidad ken panagdesision. Dakayo nga agtutubo, saankayo a marigatan no adda nalawag a planoyo iti biag. Sadino ti masapul a pagturonganyo?

³ Sungbatan daytoy nga artikulo dayta a saludsod babaen ti panangparegtana kadagiti agtutubo nga ipokusda ti biagda iti panangparagsak ken Jehova. Kaipapanan dayta ti panangiraman ken Jehova iti amin nga aspeto ti biag—iti edukasion, trabaho,  responsabilidad iti pamilia, ken dadduma pay. Karaman met iti dayta ti panangragpat kadagiti naespirituan a kalat. Manamnama dagiti agtutubo a nakapokus nga agserbi ken Jehova a bendisionanna ida iti naballigi a biag.—Basaen ti Proverbio 16:3.

4. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

⁴ Nagsayaat a maaddaan kadagiti naespirituan a kalat ti maysa bayat nga ubing pay. Apay? Usigentayo ti tallo a rason. Ti umuna ken ti maikadua a rason ipakitada a bumileg ti relasion ti maysa ken Jehova no ragpatenna dagiti naespirituan a kalat; ilawlawag ti maikatlo no apay a pagimbaganna no addaan kadagiti naespirituan a kalat bayat nga ubing pay.

5. Ania ti kangrunaan a rason a maaddaantayo iti naespirituan a kalat?

⁵ Ti kangrunaan a rason a maaddaantayo iti naespirituan a kalat ket tapno maipakita nga agyamyamantayo ken Jehova gapu iti ayatna ken iti inaramidna para kadatayo. Napaliiw ti salmista: “Nasayaat ti agyaman ken Jehova . . . Ta pinagrag-onak, O Jehova, gapu iti aramidmo; gapu iti ar-aramid dagita imam agdir-iak a sirarag-o.” (Sal. 92:1, 4) Kas maysa nga agtutubo, panunotem ti amin nga impaay kenka ni Jehova—ti biagmo, ti pammatim, ti Biblia, ti kongregasion, ken ti nagsayaat a namnamam iti masanguanan. No dagiti naespirituan a banag ti prioridadmo, ipakpakitam nga agyamyamanka iti Dios kadagitoy a bendisionna, ket ad-adda a sumingedka kenkuana.

6. (a) Ania ti epekto dagiti naespirituan a kalat iti relasiontayo ken Jehova? (b) Ania dagiti kalat a mabalin nga aramiden dagiti ubbing pay?

⁶ Daytoy ti maikadua a rason: No irugimon a ragpaten dagiti naespirituan a kalatmo, agar-aramidkan iti nasayaat a rekord ken Jehova ket ad-adda a sumingedka kenkuana. Inkari ni apostol Pablo: “Saan a nakillo ti Dios tapno lipatenna ti aramidyo ken ti ayat nga impakitayo maipaay iti naganna.” (Heb. 6:10) Mabalin a maaddaanka iti kalat uray ubingka pay. Agtawen ni Christine iti 10 idi nagdesision a regular a basaenna ti pakasaritaan ti biag dagiti matalek a Saksi. Idi 12 ti tawen ni Toby, kalatna met a basaen ti intero a Biblia sakbay a mabautisaran. Nagbautisar ni Maxim idi 11 ti tawenna ken 10 met idi ti tawen ni adingna a Noemi. Agpada nga inaramidda a kalat ti agserbi iti Bethel. Tapno makapagpokusda iti kalatda, nangipaskilda iti diding ti balayda iti aplikasion para iti Bethel. Mabalin kadi a mangaramidka kadagiti kalat a napateg kenka ket rugiam a ragpaten dagita?—Basaen ti Filipos 1:10, 11.

7, 8. (a) Apay a nalaklaka ti agdesision no addaanka iti kalat? (b) Apay a saan a pinili ti maysa a tin-edyer ti ageskuela iti unibersidad?

⁷ Ti panagdesision ti maikatlo a rason a nasayaat a maaddaan iti kalat ti maysa bayat nga ubing pay. Adu ngamin a desision ti masapul nga aramidenna. Kas pagarigan, masapul nga agdesision maipapan iti edukasion, trabaho, ken dadduma pay. Ti panagdesision ket kas iti panagpili iti umiso a dalan no addaka iti nagsangaan ti kalsada. No ammom ti papanam, saanka a marigatan nga agpili iti umiso a dalan. Kasta met, no ammom dagiti kalatmo, nalaklaka a makaaramidka kadagiti umiso a desision. Kuna ti Proverbio 21:5: “Dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan.” No nasapsapa a maaddaanka kadagiti nasayaat a kalat, nasapsapa met nga agballigika. Kasta ti kapadasan ni Damaris idi naipasango iti napateg a panagdesision idi tin-edyer pay.

⁸ Nangato dagiti grado ni Damaris idi naggraduar iti hayskul. Mabalin koma nga inawatna ti scholarship nga agadal iti abogasia iti unibersidad, ngem pinilina ti ag-part-time  iti maysa a banko. Apay? Kinunana: “Nasapa nga implanok ti agpayunir. Kaipapanan dayta nga agtrabahoak iti part-time. No naggraduarak iti abogasia, adu koman ti kuartak, ngem marigatanak met a makabirok iti part-time a trabaho.” Duapulo a tawen itan a payunir ni Damaris. Ania ti makunana iti kalat ken desisionna idi tin-edyer pay? “Iti banko a pagtrabtrabahuak, adu nga abogado ti makasarsaritak. No nagadalak iti abogasia, ar-aramidek koma ti kas iti ar-aramidenda. Ngem adu kadakuada ti saan a naragsak iti trabahoda. Ti desisionko nga agpayunir ti nangilisi kaniak kadagiti pakaupayan iti pagtrabahuan ken dayta ti nangyeg iti naragsak a panagserbik ken Jehova iti adu a tawen.”

9. Apay a maikari a komendarantayo dagiti kakabsattayo nga agtutubo?

⁹ Maikari a makomendaran ti rinibu nga agtutubo kadagiti kongregasion iti intero a lubong. Ipapaayda ti biagda ken Jehova ken nakapokusda kadagiti naespirituan a kalat. Naragsak ti biag dagitoy nga agtutubo bayat a sursuruenda ti agpaiwanwan ken Jehova iti amin nga aramidenda—iti edukasion, trabaho, biag ti pamilia, ken dadduma pay. “Agtalekka ken Jehova buyogen ti isuamin a pusom,” insurat ni Solomon. “Isu imutektekam iti amin a daldalanmo, ket isu palintegennanto dagiti danam.” (Prov. 3:5, 6) Ipatpateg ni Jehova dagiti agtutubo iti kongregasion Kristiano. Ay-ayaten, protprotektaran, iwanwanwan, ken bembendisionanna ida.

10. (a) Apay a masapul a prioridadtayo ti panangasaba? (b) Kasano nga agbalintayo nga epektibo iti ministerio?

¹⁰ Nakapatpateg ti ministerio iti maysa nga agtutubo a nakapokus ti biagna a mangparagsak ken Jehova. Impaganetget ni Jesu-Kristo a ‘maikasaba nga umuna ti naimbag a damag.’ (Mar. 13:10) Gapu ta nakagangganat ti trabaho a panangasaba, dayta koma ti maysa kadagiti prioridadtayo. Mabalin kadi a pagbalinem a kalat a nayonam ti tiempom iti ministerio? Mabalinmo kadi ti agpayunir? Ngem kasano no saanka unay a naragsak iti ministerio? Ken kasano nga agbalinka a mas epektibo a mangasaba? Makatulong dagitoy a banag: Agsaganaka a naimbag, ken dika sumuko a mangipadamag iti ammom. Mabalin a masdaawka a nakaragragsak gayam ti mangasaba.

11, 12. (a) Kasano nga agsagana a mangasaba dagiti agtutubo? (b) Ania ti inaramid ti maysa nga agtutubo tapno makapangasaba iti eskuelaan?

¹¹ Mabalin nga irugim dayta babaen ti panangsungbatmo iti gagangay nga isalsaludsod dagiti kaeskuelaam, kas iti “Apay a mamatika iti Dios?” Mabasa iti website-tayo a jw.org dagiti artikulo a nadisenio a tumulong kadagiti agtutubo a mangsungbat iti dayta a saludsod. Kitaem ti PANNURSURO TI BIBLIA > TIN-EDYER. Masarakam sadiay ti worksheet a napauluan iti “Apay a Mamatiak iti Dios?” Makatulong dayta kenka nga agsagana iti sungbatmo. Makitam ti tallo a teksto a mausarmo a mangilawlawag kadagiti patpatiem—Hebreo 3:4, Roma 1:20, ken Salmo 139:14. Isuronaka dagitoy a worksheet nga agsagana iti sungbat ti nagduduma a saludsod.—Basaen ti 1 Pedro 3:15.

¹² Paregtaem dagiti kaeskuelaam a kitaenda ti jw.org, kas iti inaramid ni Luca. Pagsasaritaan idi ti klaseda ti nagduduma a relihion ket nadlaw ni Luca a naglaon ti libroda iti di umiso nga impormasion maipapan kadagiti Saksi ni Jehova. Nupay medio agpangadua, kiniddawna no mabalin nga ilintegna dagiti di umiso nga impormasion, ket immanamong ti maestrana. Saan la nga inlawlawag ni Luca dagiti patpatienna, impakitana pay ti website-tayo iti klaseda. Gapuna, imbaga ti maestra nga asaynment  dagiti estudiante a buyaen ti whiteboard animation a Maabakmo ti Bully Uray Dika Lumaban. Naragsakan ni Luca ta nakapangasaba.

13. Apay a ditay koma sumuksuko no tumaud dagiti problema?

¹³ Bayat ti panagbiahem, dika maup-upay uray kasla lasonglasong ti dalan no dadduma. (2 Tim. 4:2) No tumaud dagiti problema, ituloymo latta dagiti kalatmo. Agtawen iti 17 ni Katharina idi inaramidna a kalat a kasabaan ti amin a katrabahuanna. Adda lalaki a namin-adu a nanginsulto kenkuana ngem saan a simmardeng. Nasdaaw ti katrabahuanna a ni Hans gapu ta nasayaat latta ti kababalinna. Kas resultana, nagbasa ni Hans kadagiti publikasiontayo, nagadal iti Biblia, sa nagpabautisar. Saan nga ammo ni Katharina dayta gapu ta immakar iti sabali a lugar. Kalpasan ti 13 a tawen, panunotenyo ti ragsakna ta bayat a nakatugaw iti Kingdom Hall a kadua ti pamiliana, nayam-ammo ni Hans kas naimbitaran nga agpalawag! Imbag laengen ta saan a simmuko ni Katharina iti kalatna a mangasaba kadagiti katrabahuanna!

14, 15. (a) Ania koma ti laglagipen dagiti agtutubo no maipasangoda iti dakes nga impluensia? (b) Kasano a malabanan dagiti agtutubo ti dakes nga impluensia dagiti kaedadda?

¹⁴ Pinaregtanaka daytoy nga artikulo nga agdesision nga ipokusmo ti biagmo iti panagserbi ken Jehova. Kaipapanan daytoy nga ipamaysam ti biagmo kadagiti naespirituan a kalat. Mabalin a ragragsak ti nakaipamaysaan ti biag ti dadduma a kaedadmo, ket mabalin nga awisendaka a tuladem ida. Inton agangay, masapul nga ipakitam a determinadoka a mangitultuloy kadagiti desisionmo. Dika agpaimpluensia. No panunotem manen ti ilustrasion itay, sigurado a saanka nga aglugan iti bus a sabali ti pagturonganna gapu laeng ta kasla agraragsak dagiti pasaherona.

¹⁵ Adu ti mabalin nga aramidem tapno malabanam ti dakes nga impluensia dagiti padam nga agtutubo. Kas pagarigan, liklikam dagiti situasion a makaawis. (Prov. 22:3) Ken laglagipem dagiti dakes nga ibunga ti panangtulad iti dakes a kababalin ti dadduma. (Gal. 6:7) Makatulong  met kenka no bigbigem a kasapulam ti balakad. No napakumbabaka, nalaklakam nga ipangag dagiti suhestion dagiti nagannakmo ken dagiti kakabsat a nataengan iti naespirituan.—Basaen ti 1 Pedro 5:5, 6.

16. Mangisalaysay iti kapadasan a mangipakita a pagsayaatan ti panagbalin a napakumbaba.

¹⁶ Nakatulong ti kinapakumbaba tapno awaten ni Christoph dagiti nasayaat a balakad. Di nagbayag kalpasan a nagbautisar, rinugianna ti regular a mapan iti maysa a fitness center. Inawis dagiti agtutubo sadiay a makimiembro iti sports club-da. Imbaga dayta ni Christoph iti maysa a panglakayen, ket nabalakadan a panunotenna dagiti posible a peggad sakbay nga agdesision, kas iti dakes nga impluensia ti kompetision. Ngem nakimiembro latta ni Christoph iti club. Idi agangay, naammuanna a naranggas dayta nga isports, delikado pay ketdi. Nakisarita manen iti dadduma a panglakayen, ket nangtedda amin iti Nainkasuratan a balakad. Kunana: “Nangibaon ni Jehova kadagiti nasayaat a mamalbalakad, ket dimngegak Kenkuana, uray no saan a dagus.” Napakumbabaka kadi nga umawat kadagiti nasayaat a balakad?

17, 18. (a) Ania ti kayat ni Jehova nga aramiden dagiti agtutubo ita? (b) Ania a naladingit a situasion ti mabalin a marikna ti maysa nga adulto, ket kasano a maliklikan dayta? Iyilustrarmo.

¹⁷ “Agrag-oka, agtutubo a lalaki [wenno babai], iti kinaagtutubom, ket ta pusom agaramid koma kenka iti naimbag kadagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Ecl. 11:9) Wen, kayat ni Jehova nga agbalinka a naragsak nga agtutubo. Intampok daytoy nga artikulo ti maysa a pamay-an a maaramid dayta. Agpokuska kadagiti naespirituan a kalat, ken iramanmo ni Jehova iti amin a planom. No nasapsapa nga aramidem dayta, nasapsapa a mariknam ti panangiwanwan, proteksion, ken bendision ni Jehova. Panunotem ti amin a nasayaat a balakad a masarakam iti Sao ti Dios, ket ipapusom daytoy a balakad: “Lagipem, itan, ti Naindaklan a Namarsuam kadagiti aldaw ti kinaagtutubom.”—Ecl. 12:1.

¹⁸ Saan a kanayon nga agtutuboka, ken nagbiit nga agbalinka nga adulto. Makapaladingit ta adu nga adulto ti agbabbabawi ta di umiso dagiti kalatda idi agtutuboda wenno gapu ta awan idi ti kalatda. Ngem dagiti agtutubo ita a nakapokus kadagiti naespirituan a kalat mariknadanto ti pudpudno a ragsak inton adultodan gapu kadagiti desision nga inaramidda. Kasta ti kapadasan ni Mirjana, maysa a nalaing iti isports idi tin-edyer. Naimbitaran idi a makiraman iti Winter Olympic Games ngem pinilina ti agserbi iti amin-tiempo. Kalpasan ti nasurok a 30 a tawen, agserserbi pay laeng ni Mirjana iti amin-tiempo, a kaduana ni lakayna. Inlawlawagna: “Agkupas ken saan a napateg a kalat iti biag ti pananggun-od iti kinalatak, dayaw, pannakabalin, ken kinabaknang. Talaga a napateg ken manayon a kalat ti panagserbi iti Dios ken ti panangtulong kadagiti tattao iti naespirituan.”

19. Dakamaten dagiti pagimbagan ti panagpokus kadagiti naespirituan a kalat bayat nga ubing pay ti maysa.

¹⁹ Maikari a makomendaran dagiti agtutubo iti kongregasion gapu iti panangsangoda kadagitoy a karit ken determinadoda a mangipokus iti biagda iti panagserbi ken Jehova. Ar-aramidenda dayta babaen ti panangragpatda kadagiti naespirituan a kalat ken ti panangiprioridadda iti panangasaba. Kasta met, determinadoda a di agpaimpluensia iti daytoy a lubong. Masigurado dagiti agtutubo a saan a sayang ti panagbannogda. Siaayat a supsuportaran ida dagiti kakabsatda, ket no italekda ti biagda ken Jehova, agballigi dagiti planoda iti biag.