1, 2. Ania a kita ti panagbalbaliw ti posible, kas ipakita ti kapadasan ti maysa nga estudiante iti high school?

DANDANI idin agsardeng ni Tony nga ageskuela iti high school. Awan ti amana, ket bassit ti interesna nga ageskuela ken kanayon iti pagsinean wenno kadagiti barkadana iti weekend. Saan a naranggas, ken saan met nga adikto iti droga. Ngem awan ti panggep ti biagna. Ken agduadua nga adda Dios. Idi kuan, adda naam-ammona nga agassawa a Saksi ket imbagana kadakuada ti bambanag a pagduaduaanna ken dagiti saludsodna. Inikkanda iti dua a broshur​—ti The Origin of Life—​Five Questions Worth Asking ken ti Naparsua Kadi ti Biag?

² Idi nagsubli ti agassawa, nagbaliwen ti kababalin ni Tony. Inadalna a naimbag dagiti broshur, nga uray la nakulpikulpi ken nakumelkumel dagita. “Sigurado nga adda Dios,” kinunana. Inawatna ti panagadal iti Biblia, ket in-inut a nagbaliw ti panangmatmatna iti biag. Nakapuy idi nga estudiante ngem maysa itan a kalaingan iti eskuelaanda. Nasdaaw uray ti prinsipal a makaammo iti baro a pammati ni Tony. “Dakkel ti nagbalbaliwan ti kababalinmo ken dagiti gradom,” kinunana. “Gapu kadi dayta iti pannakikadkaduam kadagiti Saksi ni Jehova?” Insungbat ni Tony a wen sa nangasaba. Nakagraduar iti high school ket agserserbi itan a regular pioneer  ken ministerial nga adipen. Naragsak met ta addaan itan iti nakasaysayaat nga Ama, ni Jehova.​—Sal. 68:5.

3. Ania ti irekomenda ni Jehova nga aramiden dagiti agtutubo?

³ Ipalagip kadatayo ti kapadasan ni Tony nga interesado unay ni Jehova kadakayo nga agtutubo. Kayatna a maaddaankayo iti naballigi ken makapnek a biag. Gapuna, ibalakadna: “Lagipem . . . ti Naindaklan a Namarsuam kadagiti aldaw ti kinaagtutubom.” (Ecl. 12:1) Saan a kanayon a nalaka dayta ita, ngem posible. Agballigika iti tulong ti Dios, saan laeng nga iti kinaagtutubom no di ket iti intero a panagbiagmo. Makitatayo dayta iti leksion a maadaltayo iti panangsakup dagiti Israelita iti Naikari a Daga ken iti pannakilaban ni David ken ni Goliat.

4, 5. Ania ti nagpateg a maadaltayo iti panangsakup dagiti Israelita iti Canaan ken iti pannakilaban ni David ken ni Goliat? (Kitaen dagiti ladawan iti rugi ti artikulo.)

⁴ Idi asidegen dagiti Israelita iti Naikari a Daga, saan nga imbilin ti Dios nga agsanayda a makilaban iti gubat. (Deut. 28:1, 2) Imbes ketdi, imbagana a kasapulan nga agtulnogda kadagiti bilinna ken agtalekda kenkuana. (Jos. 1:7-9) No iti panangmatmat ti tao, saan a praktikal dayta a balakad! Ngem dayta ti kasayaatan a balakad, ta nagsasaruno a pinagballigi ni Jehova ti ilina maibusor kadagiti Canaanita. (Jos. 24:11-13) Wen, kasapulan ti pammati tapno makapagtulnog iti Dios, ngem kanayon nga agresulta dayta iti balligi. Di agbalbaliw daytoy a kinapudno iti panaglabas ti tiempo. Pudno dayta agingga ita.

⁵ Nabileg a mannakigubat ni Goliat nga agarup siam ket kagudua a pie (2.9 m) ti katayagna ken kompleto ti armasna. (1 Sam. 17:4-7) Ngem dua a banag ti adda ken David: ti pallatibong ken ti pammatina iti Diosna, ni Jehova. Kadagidiay awanan pammati, sigurado a maag ni David. Ngem nagkamalida! Ni Goliat ti maag.​—1 Sam. 17:48-51.

6. Ania ti ad-adda pay nga usigentayo ita?

⁶ Nailawlawag iti napalabas nga artikulo ti uppat a banag a makatulong tapno naragsak ken naballigi ti biagtayo. Dagitoy ti panangpennek iti naespirituan a kasapulantayo, panangapresiar kadagiti gagayyemtayo nga inted ti Dios, panangiplano kadagiti makagunggona a kalat, ken panangipateg iti wayawayatayo kas ili ti Dios. Pagsasaritaantayo pay dagita, agraman ti dadduma a prinsipio a masarakan iti Salmo 16.

7. (a) Ania ti naespirituan a tao? (b) Ania ti “bingay” ni David, ken ania ti epekto dayta kenkuana?

⁷ Ti naespirituan a tao ket mamati iti Dios ken tultuladenna ti panangmatmat ti Dios. Agpapaiwanwan iti Dios ken determinado nga agtulnog kenkuana. (1 Cor. 2:12, 13) Ni David ti nasayaat a pagarigan. Inkantana: “Ni Jehova ti bingay ti naituding a binglayko ken ti kopak.” (Sal. 16:5) Dayta a “bingay” ramanenna ti naanamongan a relasion ni David iti Dios, a nagkamanganna. (Sal. 16:1) Ania ti resultana? ‘Agannayasak nga agrag-o’, insuratna. Wen, awanen ti ad-adda a nangparag-o ken David no di ti nasinged a relasionna iti Dios.​—Basaen ti Salmo 16:9, 11.

8. Ania ti dadduma a banag a makatulong tapno maaddaanka iti makapnek a biag?

⁸ Ti rag-o a narikna ni David ket saan a marikna dagidiay nangipamaysa iti biagda iti ragragsak ken kinabaknang. (1 Tim. 6:9, 10) “Ti pudpudno a pannakapnek,” kuna ti maysa a brother a taga-Canada, “ket agtaud, saan nga iti banag a maalatayo ditoy lubong, no di ket iti maipaaytayo iti Manangted iti tunggal naimbag a sagut, ni Jehova a Dios.” (Sant. 1:17) Wen, ti panangpatibker iti pammatim ken Jehova ken ti panagserbim kenkuana ti mangted kenka iti naragsak a biag ken pannakapnek.  Kasano a tumibker ti pammatim? Masapul a makikaduaka kenkuana—babaen ti panangbasam iti Saona, panangpaliiwmo kadagiti parsuana, ken panangpanunotmo kadagiti kualidadna, a pakairamanan ti ayatna kenka.​—Roma 1:20; 5:8.

9. Kas ken David, kasanom nga ipalubos a sukogennaka ti Sao ti Dios?

⁹ No dadduma, iyebkas ti Dios ti ayatna kadatayo babaen ti naamaan a panangilintegna. Inawat ni David ti kasta a balakad. Kinunana: “Bendituekto ni Jehova, a nangipaay kaniak iti balakad. Pudno, bayat dagiti rabii linintegdak dagiti bekkelko [wenno, kaunggan a pampanunotko].” (Sal. 16:7) Wen, inutobna ti pampanunot ti Dios, ket impapusona ken impalubosna a dagita ti mangsukog kenkuana. No kasta met laeng ti aramidem buyogen ti pammati, umunegto ti panagayatmo iti Dios ken ti tarigagaymo nga agtulnog kenkuana. Umunegto met ti pannakaammom ken agbalinka a nataengan iti naespirituan. Imbaga ti sister nga agnagan Christin: “No ag-research-ak ken utobek ti basbasaek, mariknak nga impaisurat dayta ni Jehova para kaniak!”

10. Kas nadakamat iti Isaias 26:3, ania dagiti pagsayaatanna no naespirituan ti panagpampanunotmo?

¹⁰ Saan a nalabes nga ibaga a no naespirituan ti panagpampanunotmo, adda naisangsangayan a pannakaammo ken pannakatarusmo ta makitam ti lubong ken ti masanguananna sigun iti panangmatmat ti Dios. Apay nga ipapaayannaka ti Dios iti kasta a pannakaammo ken pannakatarus? Kayatna a maaddaanka kadagiti nasayaat a prioridad iti biag, makaaramidka iti nainsiriban a desision, ken saanmo a pagbutngan ti masanguanan! (Basaen ti Isaias 26:3.) Kuna ni Joshua a taga-United States: “No nasingedka ken Jehova, agtalinaed a nalawag ti panangmatmatmo iti bambanag.” Agpayso dayta ken mangipaay iti pannakapnek!

11. Ania ti imbaga ni David tapno makabiroktayo iti pudno a gagayyem?

¹¹ Basaen ti Salmo 16:3. Ammo ni David ti sekreto iti panagbirok iti pudno a gagayyem. ‘Pagragsakanna’ ti makikadua kadagiti mangay-ayat ken Jehova. Dineskribirna ida kas “sasanto” ta nalinteg ken nadalusda iti moral. Kasta met ti narikna ti sabali pay a salmista maipapan iti panagpilina kadagiti gagayyem. Insuratna: “Maysaak a kadua dagidiay amin nga agbuteng kenka, ken dagidiay mangsalsalimetmet kadagiti bilinmo.” (Sal. 119:63) Kas naammuantayo iti napalabas nga artikulo, makabirokka met iti adu a nasayaat a gagayyem nga agbuteng ken agtultulnog ken Jehova. Karaman iti dayta dagiti nadumaduma ti edadda.

12. Ania ti nakaibatayan ti panaggayyem da David ken Jonatan?

¹² Saan laeng a dagiti kaedad ni David ti pinilina a gagayyem. Malagipmo kadi ti nagan ti “nadaeg” a nagbalin a dungdungnguenna a gayyem? Isu ni Jonatan. Kinapudnona, ti panaggayyemda ti maysa kadagiti kasayaatan a nairekord iti Kasuratan. Ngem ammom kadi a laklakay ni Jonatan iti 30 a tawen ngem ni David? Ania ti nakaibatayan ti panaggayyemda? Ti pammatida iti Dios, ti panagraemda iti maysa ken maysa, ken ti pannakakitada iti tured ti tunggal maysa bayat ti pannakilabanda kadagiti kabusor ti Dios.​—1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Kasano a mapalawam ti pannakigayyemmo? Mangted iti pagarigan.

¹³ Kas kada David ken Jonatan, ‘pakaragsakantayo’ met nga ayaten dagidiay mangay-ayat ken Jehova ken mangipakpakita iti pammati kenkuana. Kuna ni Kiera nga adun a tawen nga agserserbi iti Dios: “Adu ti gagayyemko iti nadumaduma a paset ti lubong, ket nadumaduma ti nalikudan ken kulturada.” No agpalawaka iti kastoy a pamay-an, makitamto ti nalawag nga ebidensia a kabaelan ti  Sao ti Dios ken ti espirituna a pagkaykaysaen dagiti tattao.

14. (a) Ania ti makatulong kenka a mangiplano kadagiti makagunggona a kalat iti biag? (b) Ania ti panangmatmat ti dadduma nga agtutubo iti panangiplano kadagiti naespirituan a kalat?

¹⁴ Basaen ti Salmo 16:8. Naipamaysa ti biag ni David iti panagserbi iti Dios. Maaddaanka met iti makapnek a biag no itultuloymo nga iyun-una ti panagserbim ken Jehova ken mangiplanoka kadagiti kalat a sipapanunotka iti pagayatanna. Kinuna ti kabsat nga agnagan Steven: “Nakariknaak iti pannakapnek iti pananggun-odko iti maysa a kalat, iti panangitungpalko iti dayta, ken iti panangkitak kadagiti nagrang-ayak.” Imbaga ti maysa nga agtutubo a brother a taga-Germany nga agserserbi itan iti sabali a pagilian: “Inton lakayak, diak kayat a no subliak ti napalabas, puro para iti bagik ti malagipko nga inar-aramidko.” Namnamaenmi a kasta met ti panagriknam. No kasta, usarem ngarud dagiti naawatmo a sagut a mangidayaw iti Dios ken mangaramid iti pagsayaatan ti sabsabali. (Gal. 6:10) Mangiplanoka kadagiti naespirituan a kalat, ken ikararagmo ken Jehova a tulongannaka a manggun-od kadagita. Maragsakan a mangsungbat kadagiti kasta a kararag.​—1 Juan 3:22; 5:14, 15.

15. Ania dagiti kalat a mabalinmo a gun-oden? (Kitaen ti kahon a “ Dadduma a Praktikal a Kalat.”)

¹⁵ Ania dagiti kalat a mabalinmo a gun-oden? Mabalin a ti panagkomento iti bukodmo a sasao kadagiti Nakristianuan a gimong, panagpayunir, wenno panagserbi iti Bethel. Nalabit kayatmo ti agsursuro iti sabali a lengguahe tapno agserbika iti teritoria a sabali ti lengguahena. Kuna ti agtutubo a ni Barak nga agserserbi iti amin-tiempo: “Naragsakak nga agriing iti inaldaw ta ammok nga usarek ti amin a pigsak para ken Jehova, ket awanen ti sabali nga aktibidad a pakariknaak iti kasta.”

16. Ania ti panangmatmat ni David kadagiti nalinteg a pagalagadan ni Jehova, ken apay?

¹⁶ Basaen ti Salmo 16:2, 4. Kas naammuantayo iti napalabas nga artikulo, wayawayaannatayo dagiti linteg ken prinsipio ti Dios ta matulongannatayo a mangpatanor iti panagayat iti naimbag ken pananggura iti dakes. (Amos 5:15) Iti orihinal a teksto,  ibagbaga ni salmista David a ni Jehova ti pagtataudan ti amin a kinaimbag. Inkagumaan ni David a tuladen ti Diosna ket inaramidna ti amin a naimbag. Pinatanor met ni David ti pananggura iti dakes iti imatang ti Dios. Karaman iti dayta ti idolatria, maysa nga aramid a mangipababa kadagiti tattao ken mangagaw iti dayag a para ken Jehova.​—Isa. 2:8, 9; Apoc. 4:11.

17, 18. (a) Ania ti napaliiw ni David maipapan iti dakes a resulta ti ulbod a panagdaydayaw? (b) Apay nga ‘umad-adu dagiti rigat’ dagiti tattao ita?

¹⁷ Idi tiempo ti Biblia, masansan a paset ti ulbod a panagdayaw ti grabe a seksual nga immoralidad. (Os. 4:13, 14) Dayta a kita ti panagdayaw ket makaay-ayo iti managbasol a lasag. Ngem saan a pulos mangipaay iti manayon a ragsak! “Dagiti rigat umaduda kadagidiay . . . agdardaras a sumurot [kadagiti sabali a dios],” kinuna ni David. Nagsagaba met ti nakaad-adu nga ubbing gapu iti dayta. (Isa. 57:5) Kagura ni Jehova ti kasta a kinaranggas! (Jer. 7:31) No nagbiagka idi a tiempo, sigurado nga agyamyamanka no mamati ken Jehova dagiti nagannakmo ken agtultulnogda kenkuana.

¹⁸ Kasta met ita, ti ulbod a panagdaydayaw masansan a panuynoyanna ti seksual nga immoralidad, uray ti homoseksualidad. Ngem saan a nagbaliw dagiti resulta ti panangtagiragsak iti makunkuna a wayawaya iti moral sipud idi tiempo ti Biblia. (1 Cor. 6:18, 19) Kas napaliiwmo, dagiti tattao ‘papaaduenda dagiti rigatda.’ Isu a dakayo nga agtutubo, dumngegkayo iti nailangitan nga Amayo. Kombinsidokayo koma a pagsayaatanyo ti panagtulnog kenkuana. Imulayo iti pusoyo nga awan serserbi ti temporario a ragsak no idilig iti dakes a resulta ti panagaramid iti dakes. (Gal. 6:8) Kinuna ni Joshua a nadakamat itay: “Mausartayo ti wayawayatayo iti aniaman a kayattayo, ngem saan a makaparagsak ti di umiso a panangusar iti dayta.”

19, 20. Ania dagiti bendision nga awaten dagiti agtutubo nga addaan pammati ken Jehova ken agtultulnog kenkuana?

¹⁹ Imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna: “No agtalinaedkayo iti saok, pudno a dakayo dagiti adalak, ket maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno wayawayaannakayto.” (Juan 8:31, 32) Ramanen dayta a wayawaya ti pannakawayawaya iti ulbod a relihion, kinaignorante, ken kadaanan a patpatien. Ngem saan laeng a dayta. Kas naammuantayon, karamanto iti dayta ti “nadayag a wayawaya ti annak ti Dios.” (Roma 8:21) Matagiragsakmo ti sumagmamano iti dayta a wayawaya uray itan no ‘agtalinaedka iti sao ni Kristo,’ wenno kadagiti pannursurona. Iti kasta, ‘maammuamto ti kinapudno’ saan laeng a babaen ti panangsursurom iti dayta no di pay ket babaen ti panangyaplikarmo iti dayta.

²⁰ Dakayo nga agtutubo, ipategyo ti wayawaya nga inted ti Dios kadakayo. Usarenyo a nainsiriban dayta a wayawaya, tapno makaaramidkayo iti nasayaat a pundasion para iti masanguanan. Kinuna ti maysa nga agtutubo a brother: “Talaga a makatulong ti nainsiriban a panangusar iti wayawaya kas agtutubo inton maipasangoka kadagiti dadakkel a desision, kas iti panagbirok iti maitutop a trabaho wenno panagdesision no agasawa wenno agtalinaedka pay laeng a single.”

21. Kasano a makapagtultuloyka iti dalan ti “pudpudno a biag”?

²¹ Iti daytoy daan a sistema, ababa ken awan ti kasiguraduan uray ti maibilbilang a nasayaat a biag. Ditay ammo ti mapasamak inton bigat. (Sant. 4:13, 14) Nainsiriban ngarud ti panagtalinaed iti dalan a mangiturong iti “pudpudno a biag”​—agnanayon a biag. (1 Tim. 6:19) Siempre, dinatay piliten ti Dios a magna iti dayta a dalan. Datayo ti agpili. Pagbalinem koma ni Jehova a ‘bingaymo.’ Ipategmo ti adu a “napateg” a bambanag nga intedna kenka. (Sal. 103:5) Ken patiem a maikkannaka iti aglaplapusanan a kinaragsak ken ‘rag-o iti agnanayon.’​—Sal. 16:11.