1-3. Ania ti saan nga inaramid ti di nainaganan a propeta manipud Juda, ket ania ti nagbanaganna? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

BAYAT ti panagturay ni Ari Jeroboam, nangibaon ni Jehova iti propeta manipud iti Juda a mangibaga iti nadagsen a mensahe ti panangukom iti daytoy apostata nga ari ti Israel. Nagtulnog ken impakaammo ti napakumbaba a propeta ti mensahe ti Dios, ket sinalakniban ni Jehova ti adipenna manipud iti nakaro a pungtot ni Jeroboam.—1 Ar. 13:1-10.

² Idi agaw-awiden ti propeta, kinamakam ti maysa a lakay a naggapu idiay Bethel. Imbaga ti lakay nga isu ket propeta ni Jehova. Inallilawna ti propeta a mangsukir iti nainget a bilin ni Jehova a ‘di mangan iti tinapay wenno uminum iti danum,’ ken ‘di agsubli manen iti dalan’ a nagnaanna. Saan a naragsakan ni Jehova. Kalpasan dayta, iti dalanna nga agawid, nakasabat ti propeta ni Jehova iti leon a nangpapatay kenkuana.—1 Ar. 13:11-24.

³ Apay a dagus a namati ti dati a naemma a propeta iti manangallilaw a lakay? Saan nga ibaga ti Biblia. Ngem mabalin a nalipatanna a masapul koma a ‘sieemma a nakipagna iti Dios.’ (Basaen ti Mikias 6:8.) Iti Biblia, ti pannakipagna ken Jehova kaipapananna ti panagtalek kenkuana, panangsuporta iti kinasoberanona, ken panagtulnog kenkuana. Ammo ti naemma a tao a  masapul ken kanayon a makikomunikar iti naayat ken mannakabalin-amin nga Amana. Mabalin koma nga insaludsod ti propeta ken Jehova no nagbaliw dagiti bilinna, ngem saan nga ibaga ti Kasuratan nga inaramidna dayta. No dadduma, adda dagiti bambanag a narigat a desisionan, ket mabalin a saan a nalawag no ania ti rumbeng nga aramidentayo. No bigbigentayo nga adda limitasiontayo, matignaytayo nga agpaiwanwan ken Jehova, iti kasta, maliklikantayo ti agaramid iti nadagsen a kamali.

4. Ania ti adalentayo iti daytoy nga artikulo?

⁴ Iti napalabas nga artikulo, naammuantayo no apay a napateg nga ipakita dagiti Kristiano ti kinaemma agingga ita ken no ania ti ramanen ti panangipakita iti dayta. Ngem ania dagiti kasasaad a mabalin a masubok ti kinaemmatayo? Ken kasano a makapagtalinaedtayo a naemma uray iti narigat a kasasaad? Tapno masungbatan dagitoy a saludsod, usigentayo ti tallo a gagangay a situasion a mabalin a mangsubok iti kinaemmatayo, ken kitaentayo no kasano a makapagtignaytayo a siuumiso iti tunggal kasasaad.—Prov. 11:2.

5, 6. Kasano nga impakita ni Barzillai ti kinaemma?

⁵ Mabalin a masubok ti kinaemmatayo no agbaliw ti kasasaad wenno annongentayo. Sigurado a kasta unay a dayaw ti narikna ti 80 ti tawenna a ni Barzillai idi inawis ni David a makipagnaed iti palasio. Mabalin a matagiragsakna koma ti agtultuloy a makikadua iti ari no patganna ti awis ni David. Ngem nagkedked ni Barzillai. Apay? Gapu iti kinalakaynan, imbagana ken David a saanna a kayat ti agbalin a dadagsen iti ari. Gapuna, imbaga ni Barzillai a ni laengen Kimham, a nalabit maysa kadagiti annakna, ti kasukatna.—2 Sam. 19:31-37.

⁶ Ti kinaemma ti nakatulong ken Barzillai nga agaramid iti umiso a desision. Saan a nagkedked iti awis ni David gapu laeng ta mariknana a saanna a kabaelan ti mangibaklay iti responsabilidad, wenno gapu ta kayatna a natalna ti biagna ta isu ket lakayen. Imbes ketdi, binigbig ken inakseptarna a nagbaliwen ti kasasaadna ken ti kabaelanna nga aramiden. Saanna a kayat nga awaten ti banag a saannan a maaramidan. (Basaen ti Galacia 6:4, 5.) No ti sangkapanunottayo ket posision, kinalatak, wenno dayaw, agturong laeng dayta iti kinapannakkel, kompetision, ken pannakaupay pay ketdi inton agangay. (Gal. 5:26) Ngem makatulong kadatayo ti kinaemma a mangusar iti abilidad ken pigsatayo a mangidayaw iti Dios ken tumulong iti dadduma.—1 Cor. 10:31.

7, 8. Kasano a makatulong ti kinaemma tapno maliklikantayo ti agpannuray iti bagitayo?

⁷ Masansan a no dakdakkel ti responsabilidadtayo, dakdakkel met ti autoridadtayo, ket mabalin a dayta ti mangsubok iti kinaemmatayo. Idi nadamag ni Nehemias ti adu a problema dagiti Judio a taga-Jerusalem, napasnek a nagkararag ken Jehova. (Neh. 1:4, 11) Sinungbatan ni Jehova ti kararagna idi pinagbalin ni Ari Artaxerxes ni Nehemias a gobernador dagiti Judio. Ngem uray no nangato ti posisionna, bimmaknang, ken addaan iti autoridad, saan a pulos nagpannuray ni Nehemias iti kapadasan wenno abilidadna. Intultuloyna ti nakipagna iti Dios. Kanayon a nagpaiwanwan ken Jehova babaen ti panagkonsultana iti Linteg ti Dios. (Neh. 8:1, 8, 9) Saan a tinagibassit ni Nehemias ti dadduma. Imbes ketdi, isu a mismo ti nagserbi ken nagsakripisio para kadakuada.—Neh. 5:14-19.

⁸ Impakita ni Nehemias a makatulong ti kinaemma tapno saantayo nga agtalek iti bagitayo no agbaliw ti annongentayo wenno no umawattayo iti kanayonan a responsabilidad. No agpannuray laeng ti panglakayen iti  kapadasanna, mabalin nga aramidenna dagiti responsabilidadna iti kongregasion a saanen nga agpatulong nga umuna ken Jehova. Mabalin met nga adda dagiti agdesision nga umuna sadanto ikararag ken Jehova a bendisionanna ti desisionda. Ngem kinaemma kadi dayta? Kanayon a sipapanunot ti naemma a tao iti takderna iti Dios ken iti akemna iti urnos ti Dios. Saan a dagiti abilidadtayo ti napateg. Saantayo koma nga agpannuray iti bagitayo aglalo no maipasangotayo kadagiti problema a datin a nakaipasanguantayo. (Basaen ti Proverbio 3:5, 6.) Kas paset ti sangakabbalayan ti Dios, nasursurotayo nga aramiden dagiti responsabilidadtayo kas maysa a miembro ti pamilia wenno kongregasion imbes nga ibilangtayo ti bagitayo a nangatngato wenno naturturay ngem iti sabsabali.—1 Tim. 3:15.

9, 10. Kasano a makatulong ti kinaemma no saan nga umiso ti pannakatratotayo?

⁹ Mabalin a narigat a kontrolen ti emosiontayo no di umiso ti pannakatratotayo. Masansan nga agsangit idi ni Anna ta kanayon nga insultuen ti karibalna a ni Penina. Nupay ay-ayaten ni lakayna, lupes ni Anna. Idi agkarkararag ni Anna idiay tabernakulo, imbaga ti nangato a padi a ni Eli nga isu ket nabartek. Nasakit la ketdi dayta! Ngem kinontrol ni Anna ti emosionna ken nadayaw a simmungbat ken Eli. Naisurat iti Biblia ti nagpintas a kararagna. Napno dayta iti ebkas ti pammati, panagdayaw, ken panagyaman.—1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Makatulong met ti kinaemma tapno ‘maitultuloytayo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.’ (Roma 12:21) Masansan a saan a patas ti pannakatrato dagiti tattao iti lubong ni Satanas isu a masapul a labanantayo ti agpungtot iti ar-aramiden dagiti managdakdakes. (Sal. 37:1) Narigrigat manen no adda ditayo pagkikinnaawatan kadagiti kakabsat. Tuladen ti naemma a tao ni Jesus. Kuna ti Biblia: “Idi narabrabngis, saanna a sinubadan iti panangrabngis . . . , no di ket intultuloyna nga intalek ti bagina iti daydiay mangukom a sililinteg.” (1 Ped. 2:23) Ammo ni Jesus a kukua ni Jehova ti pammales.  (Roma 12:19) Maiparegta met kadagiti Kristiano nga agbalinda a napakumbaba ken ‘saanda a supapakan ti panangdangran iti panangdangran.’—1 Ped. 3:8, 9.

11, 12. (a) Kasano a makatulong ti kinaemma no mapaspasablogan wenno mapadayawantayo? (b) Kasano a makatulong ti kinaemma iti panagbadbado, panaglanglanga, ken kababalintayo?

¹¹ Mabalin met a masubok ti kinaemmatayo no mapaspasablogan wenno mapadayawantayo. Kitaentayo ti nagsayaat nga inaramid ni Ester idi nagbaliw ti kasasaadna. Nakapimpintas, ken makatawen a naipaayan iti espesial a pannakapapintas. Inaldaw a makalangenna ti adu a babbalasang iti intero nga Imperio ti Persia a mangikagkagumaan a mangala iti atension ti ari. Ngem saan a nagpaapektar ni Ester. Nagtalinaed a nadayaw ken napakumbaba. Saan a nagpannakkel uray kalpasan a pinili ti ari nga agbalin a reyna.—Ester 2:9, 12, 15, 17.

¹² Makatulong ti kinaemma tapno kanayon a desente ken nadayaw ti panagbadbado, langa, ken kababalintayo. Ammotayo a respetuendatayo dagiti tattao no “naulimek ken naalumamay” ti kababalintayo, saan a no napangato wenno no itan-oktayo ti bagitayo. (Basaen ti 1 Pedro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Addanto latta tiempo a makita iti aramidtayo ti kinapannakkel ti pusotayo. Kas pagarigan, mabalin nga ipakpakitatayon nga adda espesial a pribilehiotayo, adu ti ammotayo, wenno adda koneksiontayo kadagiti kakabsat nga addaan iti pribilehio; wenno ilawlawagtayo ti maysa a banag a pagparangentayo a datayo laeng ti naggapuan dayta ken awan ti timmulong kadatayo. Adda manen nagsayaat a matuladtayo ken Jesus. Adu a nagsasayaat nga imbagana ti naggapu wenno naibasar iti Hebreo a Kasuratan. Kasta ti inaramidna ta kayatna a maammuan dagiti dumdumngeg kenkuana a naggapu ken Jehova dagiti ibagbagana, saan nga iti bukodna a laing wenno sirib.—Juan 8:28.

13, 14. Kasano a makatulong ti kinaemma tapno nasaysayaat dagiti desisiontayo?

¹³ Masubok met ti kinaemmatayo no agdesisiontayo wenno agdesision ti dadduma. Idi adda ni apostol Pablo idiay Cesarea, imbaga kenkuana ti mammadto a ni Agabo a mabalin a maaresto no ituloyna ti mapan idiay Jerusalem. Mabalin pay ketdi a mapapatay. Mabuteng dagiti kakabsat isu a nagpakaasida ken Pablo a saanen a mapan. Ngem saan a nagpaigawid ni Pablo. Saan a mabuteng ngem saan met a sobra ti panagtalekna iti bagina. Naan-anay a nagtalek ken Jehova ken sisasagana a mangitungpal iti trabahona, sadinoman ti pangiturongan ni Jehova kenkuana. Idi nangngeg dayta dagiti kakabsat, nagpakumbabada ket saandan a linapdan ni Pablo nga agpa-Jerusalem.—Ara. 21:10-14.

¹⁴ Makatulong met ti kinaemma tapno makaaramidtayo iti umiso a desision uray no saantayo a naan-anay a maawatan ti bambanag wenno makontrol ti pagbanagan dagita. Kas pagarigan, no kayattayo ti agserbi iti amin-tiempo, mabalin a panunotentayo, kasano ngaruden no agsakitak? Kasanon no agkasapulan iti tulong dagiti nataenganen a nagannakko? Siasinonto ti mangaywan kaniak inton lumakay wenno bumaketak? Saantayo a masungbatan dagita uray no agkararag ken sangkapanunottayo dagita. (Ecl. 8:16, 17) Makatulong kadatayo ti panagtalek ken Jehova, saan laeng a tapno makitatayo dagiti limitasiontayo no di ket tapno maakseptartayo dagita. Kalpasan ti panagsukimat, panagpatulong iti dadduma, ken panangikararag iti panangiwanwan ti Dios, masapul a surotentayo ti panangidalan ti nasantuan nga espirituna. (Basaen ti  Eclesiastes 11:4-6.) Iti kasta, bendisionan ni Jehova ti desisiontayo, wenno mabalin a tulongannatayo a mangbaliw kadagiti planotayo.—Prov. 16:3, 9.

15. Apay a makatulong ti panangpampanunot ken Jehova iti panagtalinaedtayo a napakumbaba?

¹⁵ Gapu ta nagadu ti pagsayaatan ti kinaemma, kasano nga agbalintayo nga ad-adda a naemma? Kitaentayo ti uppat a pamay-an. Umuna, ad-adda nga agbalintayo a naemma ken ad-adda a raementayo ni Jehova no utobentayo ti adu a nagsasayaat a kualidadna ken ti saadna. (Isa. 8:13) Laglagipentayo a makipagpagnatayo iti Mannakabalin-amin a Dios, saan nga iti maysa nga anghel wenno tao. Makatulong ti panangpampanunot iti dayta tapno ‘agpakumbabatayo iti sidong ti mannakabalin nga ima ti Dios.’—1 Ped. 5:6.

16. Apay a matignaytayo nga agbalin a naemma no utobentayo ti ayat ti Dios?

¹⁶ Maikadua, makatulong kadatayo nga agbalin a naemma ti panangutob iti ayat ni Jehova. Insurat ni apostol Pablo nga ibilang ni Jehova dagiti saan unay a napateg a paset ti bagi ti tao kas addaan iti “nawadwadwad a dayaw.” (1 Cor. 12:23, 24) Kasta met, ipatpateg ni Jehova ti tunggal maysa kadatayo iti laksid dagiti limitasiontayo. Saannatayo nga ikomkompara iti dadduma wenno dinatayon ayaten no agkamalitayo. Gapu iti ayat ni Jehova, ammotayo a natalgedtayo sadinoman ti pagserbiantayo.

17. Ania ti epektona kadatayo no dagiti nasayaat a maar-aramidan ti dadduma ti kitaentayo?

¹⁷ Maikatlo, no dagiti nasayaat a maar-aramidan ti dadduma ti kitaentayo, kas panangtulad iti Diostayo, ad-adda a maapresiartayo ti pribilehiotayo nga agserbi ken Jehova. Imbes a tarigagayantayo a datayo ti nakaisentruan ti atension wenno kanayon a datayo ti adda iti ngato, ad-adda koma nga agpakumbabatayo ken agpatulongtayo iti sabsabali ken awatentayo dagiti singasingda. (Prov. 13:10) Makipagragsaktayo kadakuada no adda maawatda a pribilehio. Ken idaydayawtayo ni Jehova ta makitkitatayo a bembendisionanna ti “intero a timpuyog ti kakabsat[tayo] ditoy lubong.”—1 Ped. 5:9.

18. Kasanotayo a masanay ti konsiensiatayo tapno nalawag kadatayo no ania ti ibilang ti Dios nga umiso ken di umiso?

¹⁸ Maikapat, no sanayentayo ti konsiensiatayo maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia, agbalin a nalawlawag kadatayo ti umiso ken di umiso. Ad-adda a makaaramidtayo kadagiti umiso a desision no agpakumbabatayo a mangammo iti panangmatmat ni Jehova kadagiti bambanag. In-inut a mapasayaattayo ti konsiensiatayo babaen iti kanayon a panagadal, panagkararag, ken panangyaplikar kadagiti maad-adaltayo. (1 Tim. 1:5) Masursurotayo nga iyun-una ti pagimbagan ti dadduma. No aramidentayo dagita, inkari ni Jehova a ‘turposenna ti panagsanaytayo’ ket tulongannatayo nga agbalin a naemma ken maaddaan iti dadduma pay a nasayaat a kababalin.—1 Ped. 5:10.

19. Ania ti makatulong kadatayo nga agtalinaed a naemma iti agnanayon?

¹⁹ Napukaw ti maysa a propeta a naggapu iti Juda ti biagna ken ti pannakigayyemna iti Dios gapu laeng iti naminsan a panagbalinna a nadursok. Ngem makapagtalinaedtayo a naemma uray no masuboktayo. Pinaneknekan dayta dagiti matalek ken naemma a tattao idi ken ita. Bayat a makipagpagnatayo ken Jehova, ad-adda met nga agbalintayo a naemma. (Prov. 8:13) Aniaman ti pribilehiotayo ita, ti pannakipagna ken Jehova ti kasayaatan ken kapatgan a pribilehio. Ipategtayo koma dayta ken itultuloytayo nga aramiden ti amin a kabaelantayo a sieemma a makipagna ken Jehova iti agnanayon.